Öğretmen Yeterlilik ve Tükenmişlik Algıları: Birleştirilmiş Sınıf Öğretmenleri Üzerinde Bir İnceleme

Year 2023, Issue: 58, 262 - 296, 02.05.2023

Sait Burak Yılmaz , Özden Demir

https://doi.org/10.9779/pauefd.1087360

Abstract

Araştırmanın amacı, birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin yeterlik algıları ile tükenmişlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklem grubunu Kars il merkezi ile merkeze bağlı yedi ilçede görev yapan 201 birleştirilmiş sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak "Kişisel Bilgi Formu", "Öğretmen Yeterlik Algısı Anketi" ile "Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu" kullanılmıştır. Öğretmen Yeterlik Algısı Anketi'nden ve Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu' ndan elde edilen veriler için aritmetik ortalama ve standart sapma analizlerine yer verilmiştir. Öğretmenlerin yeterlik algıları ve tükenmişlik algıları arasında istatistiksel bir ilişki olup olmadığını incelemek amacıyla Pearson Moment Korelasyon analizi yapılmıştır. Elde edilen verilerin analizi sonucunda; birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin öğretmen yeterliklerinin tüm boyutlarında kendilerini yeterli algıladıkları; tükenmişlik algıları bakımından duygusal tükenme alt boyutunda yüksek düzeyde; duyarsızlaşma boyutunda orta düzeyde; kişisel başarı boyutunda ise düşük düzeyde oldukları görülmektedir Ayrıca birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik algısı alt boyutlarından duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile mesleki yeterliğin bazı boyutları arasında negatif yönlü, kişisel başarı alt boyutu ile mesleki yeterliğin bazı boyutları arasında ise pozitif yönlü bir ilişkinin olduğu görülmektedir.

Keywords

birleştirilmiş sınıflar, öğretmen yeterlikleri, öğretmen tükenmişlik algısı

Perceptions of Teachers’ Competency and Burnout: A research on Teachers of Multi-grade Classrooms

Abstract

The aim of this study is to analyse the relationship between the competency perceptions and burnout perceptions of multi-grade classroom teachers. Additionally, this research is a descriptive survey model. The sample of this study consists of 201 teachers who work in multi-grade classrooms in both Kars city centre and counties of Kars city. In addition; “Personal Information Form”, “Teacher Competency Perception Questionnaire” and “Maslach Burnout Inventory – Educator Form” have been used in this research. Besides, analyses of arithmetic mean and standard deviation have been included for the obtained data from Teacher Competency Perception Questionnaire and Maslach Burnout Inventory – Educator Form. Moreover, Pearson Moment Correlation Analysis has been used to analyse whether there is a statistical relation between teachers’ competency perceptions and their burnout perceptions. As a result of the data obtained from this research, it has been deduced that teachers of multi-grade classrooms perceive themselves as competent in all sub-dimensions of teacher competencies. However, in terms of burnout perceptions, it is seen that their perceptions in the emotional exhaustion sub-dimension is high, in the depersonalization sub-dimension is average and in the personal success sub-dimension is low. In addition to these, it is also seen that there is a negative correlation between emotional exhaustion as well as depersonalization which are sub-dimensions of personal success and some dimensions of professional competencies. On the other hand, it is seen that there is a positive correlation between the personal success sub-dimension and some sub-dimensions of professional competence.

Keywords

multi-grade classrooms, teachers’ competencies, teachers’ perception of burnout

References

• Adeyemi, B. (2010). Teacher related factors as correlates of pupils achievement in social studies in South West Nigeria. Electronic Journal of Research Educ. Psych. 8(1), 313-332.
• Ali, M.F.B., Ahmad, A.R. & Seman, A.A. (2017). Teachers’ competencies in teaching and learning history. Open Journal of Social Sciences, 5, 220-228.
• Akbaş, C. (2020). Öğretmenlerin yenilenmiş öğretmenlik mesleği yeterlikleri hakkında değerlendirilebilecek şekilde değerlendirilen uygulamalar (Yüksek Lisans Tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Antoniou, A.S., Ploumpi, A. & Ntalla, M. (2013). Occupational stress and professional burnout in teachers of primary and secondary education: The role of coping strategies. Psychology, 4, 349- 355.
• Archwarin, N. A. (2009). The Study of teacher competence of teachers at school in the three southern provinces of Thailand. Scholar: Human Sciences, 1 (1).
• Atik Kara, D. ve Sağlam, M. (2014). Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin öğrenme-öğretme sürecine yönelik yeterliklerinin kazandırılması yönünden değerlendirilmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi , 2(3), 28-86.
• Bakhru, K. M. (2017). Personal competencies for effective teaching: A review based study. An.Int.J. of Education anf Applied Social Science, 8, 297-303.
• Başbay, A. ve Bektaş, Y. (2010). Çokkültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlikleri. Eğitim ve Bilim, 34 (152).
• Bektaş, M., Aydın, E. ve Ayvaz, A. (2015). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Gelecekteki Mesleki Yeterliklerine Yönelik Görüşleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 5(2), 174-192.
• Berry, C. (2010). Multi-grade Teaching: A Discussion Document. Available from (Http:/www.ioe.ac.uk/multi-grade).
• Bilir, A. (2008). Birleştirilmiş sınıflı köy ilköğretim okullarında öğretmen ve öğretim gerçeği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 1-22.
• Brown BA. (2009) Preparation of teachers for multigrade teaching: Global lessons for South Africa. Southern African Review of Education, 15(2): 61-84.
• Bua, J.D. & Martin, M.D.M. (2020). Handling multi-grade teaching:It's educational implication towards teachers' competence.Management Research Journal, 9(2), 1-12.
• Buddin, RJ. & Zamarro, G. (2009). Teacher qualifications and student achievement in urban elementary schools. J. Urban Econ. 66(2), 103-115.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F.(2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara:Pegem Yayıncılık.
• Can, E. (2019). Öğretmenlerin meslekî gelişimleri: Engeller ve öneriler. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal Of Qualitative Research In Education, 7(4), 1618- 1650.
• Cornish, L. (2006). Parents’ views of composite classes in an Australian primary school. The Australian Educational Researcher, 33, 2, 123-142.
• Coşkun,K., Metin, M., Birşiçi, S. ve Kaleli Yılmaz, G. (2010,Kasım). Farklı meslek deneyime sahip sınıf öğretmenlerinin mesleki yeterlik ile ilgili algılamaları. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• CREATE (2008). Size matters for EFA: Policy brief. Cress, Consortium for Research on Educational Access. Transistions and Equity, Accessed Online at: http://www.create- rpc.org.
• Çağlayan, A.(2012). Birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Erzurum.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon:Celepler Matbaacılık.
• Demir Atalay, T. ve Fırat Durdukoca, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının değerlere ilişkin metaforları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 894-923.
• Dilci, T. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme ve öğretme sürecine ilişkin yeterlik algıları. Milli Eğitim Dergisi, 42(194), 166-183.
• Dorman, J. (2003). Testing a model for teacher burnout. Australian Journal of Educational and Developmental Psychology, 3, 35-47.
• Dönmez, İ. (2018). Sınıf öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Hatay Iskenderun Ilçesi Örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Biruni Üniversitesi,İstanbul.
• Drage, K. (2010). Professionl Development: Implications for ıllinois career technical education teachers. Journal of Careerand Technical Education, 25(2), 27-37.
• Durdudiler, A. A. (2019). Birleştirilmiş sınıfta görev yapan sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyi ile yaşam doyumlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi,Konya.
• Dursun, F. (2006). Birleştirilmiş sınıflarda eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 33-57.
• Ertürk, M. (2009). Sınıf öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının kendilerini geliştirme isteklerinin değerlendirilmesi (Afyonkarahisar İl Örneği). Kuramsal Eğitimbilim, 2 (2), 44-59.
• Evers, W.J., Tomic, W. & Brouwers, A. (2004). Burnout among teachers: Students’ and teachers’ perceptions compared. School Psychology International, 25(2), 131-148.
• Fat, S. (2015). Curriculum design for a training program in multigrade instruction. Educatia 21,13, 51-61
• Gelen, İ. ve Beyazıt, N. (2007). Eski ve Yeni İlköğretim Programları ile İlgili Çeşitli Görüşlerin Karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51, 457-476.
• Gökhan, O. (2017). İngilizce Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Mesleki Sosyal Destek Düzeyleri Arasındaki İlişki (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Kayseri.
• Hargreaves, E. (2001) Assessment for learning in the multigrade classroom. International Journal of Educational Development, 21(6): 553-560.
• Hatipoğlu, A. ve Kavas, E. (2016). Veli Yaklaşımlarının Öğretmen Performansına Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 1012-1034.
• Işık, A., Çiltaş, A., ve Baş, F. (2010). Öğretmen yetiştirme ve öğretmenlik mesleği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1) , 53-62.
• İnce, N. B. ve Şahin, A. E. (2015). Maslach tükenmişlik envanteri-eğitimci formu'nu Türkçe' ye uyarlama çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 6(2), 385-399.
• İnce, N. B. ve Şahin, A. E. (2016). Birleştirilmiş ve bağımsız sınıflarda çalışan sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 391-409.
• Jordaan, V.A. & Joubert, J. (2008). Training Teachers in Poor Rural Areas through a Multi-grade Intervention to Achieve Millennium Development Goals: Our Experience of Using ODL as a Tool for Building Capacity and what Lessons can be Learned? Cape Town: Cape Peninsula University of Technology
• Kahramanoğlu, R. & Ay, Y. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının özel alan yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(2), 285-301.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Avrupa Birliği uyum sürecinde öğretmen yeterlilikleri (Doktora Tezi).Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Ankara.
• Karataş, A. (2013). Çevre Bilincinin Geliştirilmesinde Çevre Eğitiminin Rolü ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği (Doktora Tezi).Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Ankara.
• Karataş, A. ve Kınalıoğlu, İ.H. (2018). Köy okullarında çalışan sınıf öğretmenlerinin sorunları. Uşak Üniveristesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 207-220.
• Kayabaşı, Y. (2008). Bazı Değişkenler açısından öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-212.
• Kılıç, A. ve Saruhan, H. (2006). Teknik eğitim fakültesi öğretmen adaylarının öğretmenlik becerileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 16, 407-417.
• Koç, A. (2010). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19), 107-149.
• Koçyiğit, M., Erdem, C. ve Eğmir, E. (2020). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine ilişkin öz değerlendirmeleri.Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(3), 774-799.
• Kola, A.J.& Sunday, O.S. (2015). A review of teachers’ qualification sand it simplication on students’ academic achievement in Nigerian Schools. International Journal of Educational Researchand Information Science, 2(2), 10-15.
• Köksal, K. (2003). Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretim.Ankara:Pegema Yayıncılık.
• Kulshresta, A.K. and Pandey, K. (2013). Teachers training and professional competencies. Voice of Research , 1(4), 29-33.
• Lingam, G.I. (2007). Pedagogical practices:The case of multi-class teaching in Fiji primary school. Educational Research and Reviews, 2 (7), 186.
• Little, A. (2005) Learning and teaching in multigrade settings. Paper prepared for the UNESCO 2005 EFA Monitoring Report [online]. Available at www.skoleplassen.hisf.no/Rapportar/LearningandTeachinginMultigrade.
• Mandal, S. (2018). The competencies of the modern teacher.International Journal of Research in Engineering, Science and Management, 1(10), 351-360.
• Mischo, C. (2015). Early Childhood Teachers' Perceived Competence During Transition From Teacher Education to Work: Results from a Longitudinal Study. Professional Development in Education, 41, 75-95.
• Mulaudzi, M. S. (2016). Challenges experıenced by teachers of multı-grade classes ın prımary schools at nzhelele east cırcuıt (Master Thesis).University of South Africa.
• Mulkeen A. G. and Higgins C. (2009) Multi Grade Teaching in Sub-Sahara Africa: Lessons from Uganda, Senegal and The Gambi. World Bank Publication.
• Mulryan-Kyne, C. (2005). Teaching and learning in multigrade classrooms: More questions than answers. Oideas, 51, 85,95.
• Mutlu, N. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki yeterlik algılarının belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Lefkoşa.
• NEEDU (National Education Evaluation and Development Unit). (2013). National REport 2012:The State of Literacy Teaching and Learning in the Foundation Phase. NEEDU.
• Ninnes, P. (2006) The Bhutan Multi-grade Attachment Program. In Cornish, L (ed.). Reaching EFA through multi-grade teaching: Issues, contexts and practices. Armidale: Kardoorair Press, 125-136.
• Numanoğlu, G., ve Bayır, Ş. (2009). Bilgisayar öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10 (1), 197-212.
• Ocakçı, E. (2017). Birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlikleri ve sınıf yönetimi ile ilgili görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Erzurum.
• Olaleye, FO. (2011). Teacher characteristics as predictor of academic performance of students in secondary schools in Osunstate – Nigeria. Euro. J. Educ. Stud. 3(3), 505 - 511.
• Özdemir, S.M. (2016). Öğretmen niteliğinin bir göstergesi olarak sürekli mesleki gelişim. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 233-244.
• Özenç, M. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Yapılandırmacı Yaklaşım Yeterlik Düzeylerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özkan, Y. ve Acar, M. (2011). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri üzerine ikili karşılaştırma yöntemiyle bir ölçekleme çalışması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(3), 89-101.
• Pek, N. (2015). Birinci Sınıf Öğretmen Adaylarının Sahip Olduğu Öğretmen Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa.
• Philip, P.M. and Ramya, K. (2017). Professional competencies for effective teaching learning process.International Journal of Trend in Research and Development (IJTRD Special Issue, 25-29.
• Podungge, R., Rahayu, M., Setiawan, M. & Sudiro, A. (2020). Teacher competence and student academic achievement. Advances in Economics, Business and Management Research, 144, 69-74.
• Sanford, K. (2017). "The Phenomenon of teacher burnout: mitigating its ınfluence on newteachers" . (Graduate Master's Theses). Capstones and Culminating Projects. 263.
• Seferoğlu, S. S., Yıldız, H., & Avcı-Yücel, Ü. (2014).Öğretmenlerde Tükenmişlik: Tükenmişliğin Göstergeleri ve Bu Göstergelerin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 348-364.
• Sidekli, S., Coşkun, İ. ve Aydın, Y.(2015). Köyde öğretmen olmak: Birleştirilmiş sınıf. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(17), 311-331.
• Satıcı, M. (2018). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Öğretmen Yeterlik ve Öğretmen Liderlik Düzeylerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Gaziantep.
• Suzuki, T. (2004) Multigrade teaching in primary schools in Nepal: practice and training. (Unpublished PhD thesis), Institute of Education, University of London.
• Şahin, E. (2011). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin, öğretim stili tercihlerinin, cinsiyetlerinin, mesleki kıdemlerinin, özyeterlik algılarının ve özdenetimli öğrenmeye hazırbulunuşluk düzeylerinin mesleki yeterlikleri üzerindeki etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi,İstanbul.
• Şeker, H., Deniz, S. ve Görgen, İ. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerinde değerlendirmeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 42, 237-253.
• Taole, M. and Mncube, V.S. (2012). Training in time management for teachers who teach in multi-grade classes.United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization-UNESCO (2015).
• Talşık, E. (2016). Müzik öğretmenlerinin mesleki genel yeterlik algıları ile doyum ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki bağıntının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 1-14.
• Taşgın, A. ve Sönmez, S. (2013). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 3, 80-90.
• Teltik, H. (2009). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki yeterlik algılarının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleriyle ilişkisinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,İstanbul.
• Triwiyanto, T. (2018). Multigrade teaching : A Solution for teacher shortage and educational quality ımprovement in Indonesia.
• Uştu, H. , Mentiş Taş, A. & Sever, B. (2016). Öğretmenlerin Mesleki Gelişime Yönelik Algılarına İlişkin Nitel Bir Araştırma . Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi,4(1),82-104.
• Venter, N. V. L., Joubert, J., & Chetty, R. (2014). Characteristics of a school, community and family partnership to increase parental involvement in learning at rural multigrade schools. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(23), 1225-1234.
• World Bank (2005). Learning to teach in the knowledge society. Final Report. by Task Manager Juan Manuel World Bank.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, M. (2008). Birleştirilmiş Sınıflarda Ses Temelli Öğretim İle İlk Okuma Öğretiminde Karşılaşılan Güçlükler (Yüksek Lisans Tezi). ÇukurovaÜniversitesi, Adana.
• Yıldız, M. ve Köksal, K. (2009). Birleştirilmiş sınıf uygulamasına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 1-14.
• Yıldız, M. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Sınıf Yönetimi Becerileri İle İlişkisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Vithanapathirana, M. (2006) Training Modules on Multigrade Teaching for Multigrade Teachers in Sri Lanka. University of Colombo, Faculty of Education: Colombo.
• Zhang, Q., & Sapp, D. (2009). The Effect of perceived teacher burnout on credibility. Communication Research Reports, 26(1), 87-90.