DİN, TOPLUM VE SEKÜLERLEŞME TARTIŞMALARI ÜZERİNE TEORİK VE OLGUSAL BİR ANALİZ

Year 2025, Issue: 70, 161 - 170, 05.09.2025

Fatih Baş

https://doi.org/10.30794/pausbed.1611313

Abstract

Bu çalışmanın konusu din, toplum ve sekülerleşme ilişkisini teorik çerçevede ve olgusal durumları da göz önünde bulundurarak analiz etmektedir. Çalışmanın amacı din, toplum ve sekülerleşme tartışmalarında aktüel süreci anlamaktır. Çalışmanın ele aldığı temel problem sekülerleşmenin modern dünyada kültür, toplumsal değişme ve din gibi alanlarla nasıl bir etkileşim yaşadığıdır. Çalışmanın kapsamını son yıllarda sekülerleşme, toplum ve din arasında teorik ve olgusal boyutlarıyla var olan ilişki oluşturmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada betimsel yöntem kullanılmaktadır. Çalışmadan elde edilen sonuca göre modernite sürecininde etkisiyle seküler formlar dinin etki ettiği alanların sınırlarını daraltmış ve din ile birlikte sekülerleşme yeni etkileşim alanları kurmuştur. Ayrıca çalışmada yeni küresel ve teknolojik temelli kültürel ve sosyal değişme süreçlerinin de sekülerleşme dinamikleri lehine etkiler oluşturduğu anlaşılmıştır. Çalışmada ulaşılan başka bir sonuca göre günümüzde toplumsal alanda seküler ve dini formlar bir arada var olmakta ve iç içe geçmiş bir durum görünümü vermektedir.

Keywords

Din , Toplum , Sekülerleşme , Kültür , Sosyal Değişme

A THEORETICAL AND FACTUAL ANALYSIS ON RELIGION, SOCIETY AND SECULARIZATION DEBATES

Abstract

This study analyzes the relationship between religion, society and secularization from a theoretical perspective, while also considering factual situations. The aim of the study is to understand the current process in debates about religion, society and secularization. The scope of the study is the relationship between secularization, society and religion in recent years with its theoretical and factual aspects. The main problem addressed is how secularization interacts with areas such as culture, social change and religion in the modern world. In this regard, the study uses a descriptive method. According to the findings, modernity has led secular forms to shrink the areas influenced by religion, while secularism has created new interaction areas alongside religion. Furthermore, the study discovered that new global and technologically based cultural and social development processes had positive influence on secularization dynamics. According to another study's findings, secular and religious forms coexist in the social realm today and appear to be interwoven.

Keywords

Religion , Society , Secularization , Culture , Social Change

References

• Ahmedi, Ekber Şah. (2018), “Sekülerleşme: Soykütüksel Bir İnceleme”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 57-70.
• Altıntaş, R. (2005). Din ve Sekülerleşme, Pınar Yayınları, İstanbul.
• Amman, T. (2010). “Türkiye’de Ailenin Açık ve Örtük Sekülerleşmesinin Sosyolojik Analizi”. Aile ve Eğitim Başlıklı Tartışmalı İlmi Toplantı.
• Arslantürk, Z. (2014). Din Sosyolojisi, Çamlıca Yayınları, İstanbul.
• Batur, B. (2020), “Toplumsaldan Bireysele: Modern Toplumda Dinin Görünümü”, Uluslararasu Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (3), 97-106.
• Batur, B. (2021), “İslam ve Sekülerleşme: İbn Halduncu Bir Çözümleme”, GİBTÜ İslami İlimler Fakültesi Dergisi SIRAT, 2 (1), 35-55.
• Batur, B. (2024), “İbn Halduncu Perspektiften Tarihin Yasaları: Şehirleşme ve Sekülerleşme”, Eskiyeni Dergisi, 52, 101-114.
• Berger, P. (1967). The Sacred Canopy, Anchor Books, New York.
• Bilgin, V. (2014). Bizi Kuşatan Toplum: Sosyolojiye Giriş, Emin Yayınları, Bursa.
• Callinicos, A. (2013). Toplum Kuramı. (çev. Yasemin Tezgiden), İletişim Yayınları, İstanbul
• Dobbelaere, K. (2002). Secularization An Analysis At There Levels, Peter Lang Publishing, Bern.
• Durkheim, E. (2018). Toplumsal İş Bölümü. (çev. Özer Ozankaya), Cem Yayınevi, İstanbul.
• Durmuşoğlu, K. (2022), Din, Değişim ve Sekülerleşme, Büyüyenay Yayınları, İstanbul.
• Er, İ. (2008). Din Sosyolojisi, Akçağ Yayınları, Ankara
• Ertit, V. (2019). Sekülerleşme Teorisi, Liberte Yayınları, Ankara.
• Geertz, C. (1973). “Religion as a Cultural System”. The Interpretation of Cultures: Selected Essays, Basic Books, New York.
• Giddens, A. (1998). Toplumun Kuruluşu. (çev. Hüseyin Özel), Bisav Yayınları, İstanbul.
• Hadden, J. (1987). Toward Desacralizing Secularization Theory, The University of North Carolina Press, North Carolina.
• Hayta, Y. (2016). “Kent Kültürü ve Değişen Kent Hayatı”. BEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 165-184.
• Kenny, A. (1997). “Secularism and Secularisation”. Irish Quarterly Review, 86 (344), 331-335.
• Kirman, M.A. & Çapcıoğlu, İ. (2015). Sekülerleşme: Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar, Otto Yayınları, Ankara.
• Köse, A. (2020). Kutsalın Dönüşü, Etkileşim Yayınları, İstanbul.
• Köse, A. (2023). Dinin Geleceği, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Kutub, M. (1986). Çağdaş Fikir Akımları III, İşaret Yayınları, İstanbul.
• Küçükcan, T. (2005). “Modernleşme-Sekülerleşme Kuramları Bağlamında Din, Toplumsal Değişme ve İslam Dünyası”. TDV İslam Araştırmaları Dergisi, 13, 109-128.
• Leger, D. H. (2004). “Sekülerleşme, Gelenek ve Dindarlığın Yeni Şekilleri: Bazı Teorik Öneriler” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26, (1), 45-58.
• Luckman, T. (1983). “From the Crisis of Religion to the Crisis of Secularity”. M. Tipton (ed.) Religion and America: Spirituality in a Secular Age, Beacon Publishing, Boston.
• Meriç, N. (2005). Değişen Kentte Dini Hayat, Kapı Yayınları, İstanbul.
• Okumuş, E. (2009). “Toplumsal Değişme ve Din”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (30), 323-347.
• Okumuş, E. (2017). Din ve Kültür, Maarif Yayınları, Ankara.
• Okutan, B. B. (2018). Din Sosyolojisi ve Gösterge-Bilim, Rağbet Yayınları, İstanbul.
• Özay, M. (2020). Sekülerleşme ve Din: Batı’da Sekülerleşme Teorileri ve Tartışmaları, İbn Haldun Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Parsons, T. (2007). Social Structure and Personality, Simon and Schuster Publishing, New York.
• Poloma, M. (2010). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. (çev. Hayriye Erbaş), Gündoğan Yayıncılık, Ankara.
• Sayyid, S. (2016). “Sekülerizm”. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2 (4), 213-229.
• Schein, E. (1991). What is Culture?, Sage Publications, California.
• Slattery, M. (2012). Sosyolojide Temel Fikirler. (çev. Ümit Tatlıcan & Gülhan Demiriz), Sentez Yayınları, İstanbul.
• Stark, R. (1985). The Future of Religion & Secularization, Revival and Cult Formation, California University Press, Berkeley.
• Ülgener, S. (2006). Zihniyet, Aydınlar ve İzm’ler, Derin Yayınları, İstanbul.
• Wilson, B. (1976). “Aspect of Secularization in the West”. Journal of Religious Studies, 3 (4), 259-276.
• Tanrıverdi, H. (2018). “Din-Kültür İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8/3.
• Taylor, C. (2014), Seküler Çağ, (çev. Dost Kürpe), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Tillich, P. (1959). Theology of Culture, Oxford University Press, Oxford.
• Turner, B. (2012). Post-Seküler Toplumda Din. Din Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi 12 (3), 199-224.
• Turner, B. (2017). Din ve Modern Toplum: Yurttaşlık, Sekülerleşme ve Devlet, Sentez Yayıncılık, İstanbul.