19 Ekim 1996 Tarihli Velâyet Sorumluluğu ve Çocukların Korunmasına Yönelık Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma ve Tenfız ve İşbirliği Hakkında Lahey Sözleşmesi Sonrası Çocuğun Vesayetine Uygulanacak Hukuk

Year 2020, Volume: 40 Issue: 1, 353 - 400, 30.06.2020

Faruk Kerem Giray

Abstract

19 Ekim 1996 tarihli Lahey Sözleşmesi, iç hukukun bir parçası haline gelmekle; soy bağının hüküm ve sonuçlarından olan velayet sorumluluğuna ilişkin kanunlar ihtilafı kuralları üzerinde önemli değişiklikler getirmektedir. Sözleşme hükümleri, gerek çocuğun velayetine ilişkin tedbirler yönünden MÖHUK’un 14/4 hükmüne gerek velayete uygulanacak hukuku düzenleyen MÖHUK’un 17. maddesine göre öncelikli uygulanacak olmakla birlikte, aynı zamanda çocuğun vesayetine ilişkin hükümlerde de esaslı değişiklik ve etkiler doğurmuştur. Çalışmamızda, öncelikle vesayetin tanımı yapılıp, diğer kavramlardan farkı açıklandıktan sonra çocuğun vesayetini ilgilendiren kanunlar ihtilafı meseleleri detaylı olarak incelenecektir. Çocuğun vesayetine ilişkin hükümler taşıyan ve de yabancılık unsuru taşıyan vesayet ilişkilerine uygulanacak hukuku düzenleyen çok taraflı milletlerarası sözleşmeler kısaca listelenip, açıklandıktan sonra 1996 tarihli Lahey Sözleşmesi’nin MÖHUK hükümleri üzerindeki olası etkisi detaylı olarak incelenecektir. Çocuğun vesayetine uygulanacak hukukun dört yönü bulunmaktadır. Bunlardan biri, çocuğun vesayetine ilişkin koruyucu tedbirlere uygulanacak hukuk, çocuğun vesayet altına alınmasını gerektiren sebeplere uygulanacak hukuk, vesayetin tevdi taleplerine ve vesayetin devamı taleplerine uygulanacak hukuk ve son olarak çocuğun vesayetinin sona ermesi taleplerine uygulanacak hukuktur.

Keywords

19 Ekim 1996 tarihli Lahey Sözleşmesi, Çocuğun vesayeti, Vesayet tedbirlerine uygulanacak hukuk, Vesayetin tesis edilmesi, Vesayetin tevdi edilmesi, Vesayetin devamı taleplerine uygulanacak hukuk, Vesayetin sona erme sebeplerine uygulanacak hukuk, Kamu düzeni olarak çocuğun üstün menfaati, Koruyucu tedbirler

Supporting Institution

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Applicable Law to Guardianship of A Child After The Ratification of the Hague Convention of 19 October 1996 on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement And Co-Operation in Respect of Parental Responsibility And Measures For The Protection of Children

Abstract

With the ratification by the Turkish Republic of the Hague Convention dated October 19, 1996, there have been major consequences on the rules of conflict of laws on parental responsibility in relation to the custody of children. Regarding to the article 1/2 of Turkish Private International Law (MOHUK), the provisions of Hague Convention will be applied with priority, not just only to the provisional measures on custody which is regulated in article 14/4 of MOHUK or to the conflict of laws rules on paternity which will be determined according to article 17 but also applied to the conflicts on child’s guardianship having foreign element. In this paper, we first define the concept of guardianship and then we examine the differences between other institutions. Multilateral conventions dealing with guardianship responsibility as well as related provisions on the conflict of rules on the guardianship of children are also briefly explained. This paper focuses on the direct effect of the Hague Convention dated 1996 to the Article 10 of MÖHUK for guardianship issues. The applicable law related to guardianship responsibility over a child has four pillars. The first pillar is the applicable law relating to provisional measures of guardianship, whereas the second pillar is the applicable law to the establishment of guardianship relations between the child and the guardian. The third pillar is the applicable law to attribution and exercise of guardianship and the last pillar is the applicable law to the termination of guardianship responsibility.

Keywords

Hague Convention dated October 19, 1996, Guardianship of child, Applicable law to the provisional measures of a child’s guardianship, Applicable law to the attribution and exercise of guardianship, Applicable law to the termination of guardianship, Best interest of the child as public policy, Provisional measures

References

• Akıncı Z and Gökyayla CD, Milletlerarası Aile Hukuku (Vedat Kitapçılık, 2010).
• Akıntürk T, Aile Hukuku (7th edn, Beta Basım, 2002).
• ----- and Ateş-Karaman D, Türk Medenı̂ Hukuku, Aile Hukuku (17th edn, Beta Basım, 2015).
• Akyüz E, Çocuk Hukuku (3rd edn, Pegem Akademi, 2013).
• Arslan İ, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Milletlerarası Özel Hukuka Etkisi (Adalet Yayınevi, 2019).
• Aybay R and Dardağan, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (2nd edn, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008).
• Aygül M, ‘Yabancı Mahkemeden Verilen Vesâyet Kararlarının Tanınması (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Bir Kararının Değerlendirilmesi)’ (2012) Prof. Dr. Tuğrul Arat’a Armağan 135-159
• Can H and Toker AG, Milletlerarası Özel Hukuk Ders Kitabı (2nd edn, Adalet Yayınevi, 2016).
• Children On the Move: A Private International Law Perspective Legal Affairs; (PE 583.158, Directorate General for Internal Policies of the Union Policy Department for Citizens’ Rights and Constitutional Affairs, 2017).
• Çelikel A and Erdem BB, Milletlerarası Özel Hukuk (16th edn, Beta Basım, 2020).
• Çetiner SB, Velayet Hukuku (Yetkin Yayınları, 2000).
• Dardağan-Kı̇bar E, ‘Uluslararası Özel Hukukta Soybağı ve Velayete İlişkin Sorunlar’ (2011) (Prof. Dr. Atâ Sakmar’a Armağan) GÜHFD.
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (6th edn, Savaş Yayınları, 2020).
• Ekşi N, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (1st edn, Beta Basım, 2011).
• Elçin D, ‘Vesâyet ve Kısıtlılık Kararı Verı̇lmesı̇ne veya Sona Ermesı̇ne ve Vesâyetı̇n Yürütülmesı̇ne Uygulanacak Hukuk, Türk Mahkemelerı ̇nı ̇n Mı ̇lletlerarası Yetkı ̇sı ̇ ve Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması’ (2018) 67 (2) AÜHFD 317-337
• Giray FK, ‘Milletlerarası Sözleşmelerde Evlat Edinme’, (1999-2000) 19-20 (1-2) MHB. Guardianship Systems For Children Deprived of Parental Care in The European Union (European Union Agency for Fundamental Rights,, Publications Office of the European Union, 2015).
• Hay P, Borchers PJ and Symeonides SC, , Conflict of Laws (5th edn, West Publish, 2010).
• Helvacı İ, Gerekçeli – Karşılaştırmalı – İçtihatlı – Notlu Türk Medeni Kanunu (On İki Levha Yayıncılık, 2013) Cilt II.
• Kegel G and Schurig K, Internationales Privatrecht, (9th edn, C.H.BECK, 2004).
• Lagarde P, Explanatory Report on the 1996 Hague Child Protection Convention, (HCCH Publications, 1998).
• Lowe N, Everall M and Nicholls M, International Movement of Children (Jordan Publishing, 2004).
• Nomer E, Devletler Hususî Hukuku (22nd edn, Beta Basım, 2017).
• Özel S, ‘Uluslararası Evlat Edinme’ (2011) (Prof. Dr. Ata Sakmar’a Armağan) GÜHFD.
• Öztan B, Aile Hukuku (6th edn, Turhan Kitabevi, 2015).
• Öztekin-Gelgel G, ‘Türk Devletler Özel Hukukunda Velayet ve Vesayet Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Bazı Problemler’ (2015) 35 (2) MHB 107-138.
• Özuğur Aİ, Velayet - Vesayet - Soybağı -Evlat Edinme Hukuku- Diğer Eşin Rıza ve Onamına Bağlı İşlemler (Adalet Yayınevi, 2010).
• Practical Handbook on The Operation of the 1996 Hague Child Protection Convention (The Hague Conference on Private International Law Permanent Bureau, 2014).
• Pürselim-Arning HS, Türk, Alman ve İsviçre Milletlerarası Özel Hukuklarında Ad, (1st edn, Adalet Yayınevi, 2014).
• Ruhi AC, Türk Hukukunda Evlat Edinme (Seçkin Yayıncılık, 2003).
• Şanlı C, Esen E and Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk, (7th edn, Beta Basım, 2019).
• Şensöz-Malkoç E, Aile Hukukuna İlişkin Yabancı Kararların Tanınması (On İki Levha Yayıncılık, 2017).
• Tekinalp G, Uyanık A, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları (12th edn, Beta Basım, 2016).
• Tı̇ryakı̇oğlu B., Çocukların Korunmasına İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler ve Türk Hukuku, (T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, Bilim Serisi 7, 1991)
• Tı ̇ryakı ̇oğlu B., Milletlerarası Özel Hukukta Çocuklara Ilişkin Kurallar, (T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, Bilim Serisi 6, 1991)
• Tiryakioğlu B, ‘Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunmasına İlişkin Önlemler Hakkında Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Sözleşme’ (Beta Basım, 1999) Nihal Uluocak’a Armağan 381-424.
• Tokat H, ‘Gaı̇plı̇ğı̇n Aı̇le Hukuku Yönünden Sonuçları’ (2017) 25 (2) SÜHFD.
• Uluocak N, ‘Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Tedbirleri Hakkında Yetkiye, Uygulanan Kanuna, Tanıma ve Tenfize ve İşbirliğine Dair Sözleşme Tasarısının Değerlendirilmesi’ (1996) 16 (1-2) MHB.
• Ulusu-Karataş AE, ‘Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve I ̇şbirliğine Dair 1996 tarihli Lahey Sözleşmesi ve Türk Hukukunda Uygulama Alanı’ (2017) 37 (Prof. Dr. Yücel Sayman’a Armağan) MHB 911, 1003.
• Uyanık Çavuşoğlu, A, Ayfer Uyanık-Çavuşoğlu, ‘Yeni MÖHUK’a Göre Soybağı I ̇lişkisine Uygulanacak Hukuk Sorunu’ (2018) (2) Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 319.
• Zevkliler A, Acabey B and Gökyayla E, Zevkliler Medenı̂ Hukuk (6th edn, Seçkin Yayıncılık, 1999).