Hissi Mucize Olarak Hz. Peygamber’e İsnad Edilen İnşikâku’l-Kamer Hadisesine Farklı Bir Yaklaşım

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 12, 13 - 48, 20.12.2017

İhsan Arslan

Öz

Bu araştırmada Hz. Peygamber’e verilen en büyük mucize
olarak ifade edilen ‘‘Şakku’l-Kamer’’ (Ay’ın yarılması) hadisesi tarih
araştırmalarına özgü metodolojik bakış açısıyla işlenmiş ve temel referans
kaynağı olarak Kur’ân kullanılmıştır. Bunun yanı sıra tefsir, hadis ve İslâm tarihi
kaynaklarından da yararlanılmıştır. Yapılan incelemede ‘‘İnşakka’l-Kamer’’
ifadesinin mecazî anlamda ‘‘Hakikat ayan beyan ortaya çıktı’’ şeklinde
bir deyim olarak kullanıldığı değerlendirmesinde bulunulmuştur. Ayrıca Kur’ân-ı Kerîm’in, Hz. Peygamber’e verilen tek mucize
gerçeğinden ve mucize talepleri karşısında Allah Rasûlü’nün, Kur’ânî ifadeyle:
‘‘De ki: Rabbimi tenzih ederim. Ben ancak
rasûl olarak gönderilen bir beşerim’’ diyerek müşriklerin isteklerini
reddetmesinden hareketle ‘‘Şakku’l-Kamer’in, anlatıldığı şekilde bir
mucize değil, Hz. Peygamber’e uyarlanmış bir kurgu olduğu sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Peygamber, Kur’ân-ı Kerîm, mucize, Ay’ın yarılması, gelenek

(مقاربة مختلفة لحادثة انشقاق القمر؛ معجزة حسية مسندة إلى سيدنا محمد (ص

Öz

تناولنا في هذا البحث حادثة انشقاق القمر التي تعدّ من أكبر معجزات النبي (ص) وفق منهج خاص للبحوث التاريخية واتخذنا القرآن مرجعا نهائيا. مع ذلك استفدنا من مؤلفات التفسير والأحاديث والتاريخ الإسلامي. وتم التوصل إلى نتيجة مفادها أنّ انشقاق القمر اصطلاح تعبيري يستخدم بمعنى "ظهرتْ الحقيقةُ بكل الوضوح". وانطلاقا من أنّ للنبي (ص) معجزةً واحدة وأنّ آية "قُلْ سُبْحَانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلَّا بَشَرًا رَسُولًا" التي نزلت عند مطالبة النبي بالمعجزة، استنتجنا أن انشقاق القمر ليس معجزة كما تذكر بل إنتاج موضوع تم إسناده إلى النّبيّ (ص

Anahtar Kelimeler

الرسول, القرآن, معجزة, انشقاق القمر, العُرف

A Different Approach to the Incident of the Moon's Splitting "Inshiqaq al-Qamar" Which is a Sensational Miracle Imputed to the Prophet Muhammad

Öz

In this research article, the ‘‘Shakkul Qamar’’ (the splitting of the moon) incident, which is expressed as the greatest miracle given to the Prophet Muhammad, was studied with a method which is employed in historical studies and the Quran was used as the basic reference source. Besides, tafsir, hadith and Islamic history sources were utilized. It is concluded that ‘‘Shakkul Qamar’’ expression has been used instead of the expression “The truth manifested itself clearly.” in the metaphorical meaning. Moreover, it is concluded that the splitting of the moon incident was not a miracle as told but a fiction attributed to the Prophet Muhammad. It is based on the truth that the Qur’an was the only miracle given to him he rejected the polytheists’ miracle demands with the Qur’anic expression “Say, ‘Exalted is my Lord! Was I ever but a human messenger?’’

Anahtar Kelimeler

Prophet, Qur’an, miracle, the splitting of the moon, tradition

Kaynakça

• Afzalurrahmân, Sîret Ansiklopedisi, çev. Kenan Dönmez, İstanbul: İnkılâb Yayınları, İstanbul: 1996. Ahmed b. Hanbel, Müsned, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992. Ali el-Kârî, Şerhu’ş-Şifâ, Beyrut: ts. Alûsî, Ebu’l-Fazl Şihâbüddin Seyyid Mahmûd, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Sebı’l-Mesânî, Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2005. Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, ts. Azimli, Mehmet, Siyeri Farklı Okumak, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015. Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed el-Basrî el- el-İnsâf fî mâ Yecibü İ’tikâdühûve lâ Yecûzü’l-Cehlü bih, nşr. Muhammed Zâhid el-Hasen el-Kevserî, Beyrut: el-Mektebetü’l-Ezheriyyeli’t-Türâs, 2000. Balcı, İsrafil, Hz. Peygamber ve Mucize, Ankara: Ankara: Okulu Yayınları, 2013. Başaran, Selman, ‘‘Huzeyfe b. Yemân’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XVIII: 234-235, İstanbul: TDV Yayınları, 1998. Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsiri, İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2006. Belâzürî, Ahmed b. Yahya b. Câbir, Ensâbü’l-Eşrâf, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 2011. Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin, Kahire: Delâilü’n-Nübüvve, Dâru Edyâni’t-Türâs, 1988. Beyzâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Beyrut: Dâru Sâdır, 2001. Bikbulat, Sun’atullâh, ‘‘İnşikâk-ı Kamer Meselesi’’, İslâmiyat Dergisi 7, çev., Bünyamin Erul, (2004). Bilmen, Ömer Nasuhi, Muvazzah İlm-i Kelam, İstanbul: t.y. Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, İstanbul: Sahîhu’l-Buhârî, Çağrı Yayınları, 1992. Bulut, Halil İbrahim, Nübüvvetin İspatında Mucize, Ankara: Araştırma Yayınları, 2016. Canan, İbrahim, ‘‘Enes b. Mâlik’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 11: 234-235. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. Cerrahoğlu, İsmail, ‘‘Abdullah b. Mesud’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, I: 114-117, İstanbul: TDV Yayınları, 1988. Çakan, İsmail Lütfü ve Eroğlu, Muhammed, ‘‘Abdullah b. Abbas b. Abdilmuttalib’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, I: 76-79, İstanbul: TDV Yayınları, 1988. Çelebi, İlyas, İtikadî Açıdan Uzak ve Yakın Gelecekle ilgili Haberler, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1996. Çelikkol, Yaşar, İslâm Öncesi Mekke, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003. Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî, Ahkâmü’l-Kurân, Beyrût: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1985. Derveze, İzzet, Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, çev. Mehmet Yolcu, İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1989. Doğrul, Ömer Rıza, Tanrı’nın Buyruğu, İstanbul: 1980. Ebû Suûd, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa, Tefsîru Ebî Suûd, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 2010. Ebû Şehbe, Muhammed b. Muhammed, es-Sîratü’n-Nebeviyye, Beyrut: Dâru’l-Kalem, 2009. Ebu’l-Leys es-Semerkandî, Tefsîru’s-Semerkandî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1993. Erkol, Ahmet, ‘‘Hz. Peygamber’in Mucizesi Meselesi ve Nübüvvetin İspatında İnşikâk- Kamer Hadisesi ile İlgili Bir Değerlendirme, DÜİFD Dergisi 1, (1999). Ertuğrul, İsmail Fennî, Maddiyyûn Mezhebinin İzmihlâli, İstanbul: 1928. Esed, Muhammed, Kur’ân Mesajı, İstanbul: İşaret yayınları, 2002. Gazâlî, Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl, Beyrut: t.y. Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İstanbul: 1993. İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed, el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1992. İbn Âşûr, Muhammed Tâhir b. Âşûr, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus: Dâru Suhnûn, t.y. İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Ali, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1995. İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik b. Hişâm, es-Sîratü’n-Nebeviyye, Kahire: Dâru İbn Kesîr, t.y. İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail, Muhtasaru Tefsîru İbn Kesîr, Mekke: el-Mektebetü’l-Mahmudiyye, t.y. İbn Kesîr, Ebu’l-Fida, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Kahire: Dâru’l-Kalem, 1994. İbn Sa’d, Muhammed, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1990. İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, t.y. İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed, Zâdü’l-Mesîr fî Ilmi’t-Tefsîr, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1987. İbnü’l-Esîr, İzzüddin Ebi’l-Hasen Ali b. Ebi’l-Kerâm Muhammed b. Muhammed, el-Kâmil fi’t-Târîh, Beyrut: Dâru Sâdır, 1979. İbnü’l-Esîr, İzzüddin Ebi’l-Hasen Ali b. Ebi’l-Kerâm, Üsdü’l-Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1989. İslamoğlu, Mustafa, Kur’ân Sûrelerinin İstanbul: Kimliği, Akabe Vakfı Yayınları, 2011. Kâdî Abdülcebbar, Tesbîtü Delâdilü’n-Nübüvve, Beyrut: Dâru’l-Arabiyye, t.y. Kâdî Iyâz, Ebu’l-Fazl Iyâz b. Musa b. Iyâz, eş-Şifâ bi Tarîfi Hukûki’l-Mustafâ, Beyrut: Dâru’l-Erkâm, t.y Köktaş, Yavuz, Hz. Muhammed -Hayatı ve Risâleti- İddialar-Tartışmalar ve Tespitler, İstanbul: İz Yayıncılık, 2016. Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî, el-Câmî li Ahkâmi’l-Kur’ân, Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2010. Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd, Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut: 2004. Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb, en-Nüket ve’l-Uyûn-Tefsîru’l-Mâverdî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, t.y Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ, Tefhîmü’l-Kur’ân, çev., Komisyon, İstanbul: 1991. Mevlânâ Şiblî, Büyük İslâm Tarihi-Asr-ı Saadet, çev., Ömer Rıza Doğrul, İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1978. Miras, Kamil, Tecrîd-i Sarih Tercemesi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1986. Mukâtil b. Süleman, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 2003. Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc, Sahîhu Müslim, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992. Nesefî, Ebu’I-Muin en-Nesefi, Tebsiratü’l-Edille, Beyrut: el-Ma’hedü’l-Ilmiyyi’l-Fransî, 1990. Önkal, Ahmet, ‘‘Cübeyr b. Mut’ım’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi,8: 104-105 İstanbul: TDV Yayınları, 1993. Özsoy, Ömer- Güler, İlhami, Konularna Göre Kur’an, Fecr Yayınevi, 2013. Râğıb el-İsfehânî, Mucemu Müfredâti Elfâzi’l-Kur’ân, Ankara: Dâru Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1997. Râzî, Fahreddin, Tefsîru’l-Kebîr, Mısır: t.y Rızâ, M. Reşîd, Muhammedî Vahiy, çev., Salih Özer, Ankara: Fecr Yayınları, 1991. Suyûtî, Celâlüddin Abdurrahmân b. Ebî Bekr, ed-Dürru’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 2010. Şimşek, Sait, Hayat Kaynağı Kur’âan Tefsiri, İstanbul: Beyan yayınları, 2012. Tabâtabâî, Seyyid Muhammed Huseyin, el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân, t.y. Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Tevîli Âyi’l-Kur’ân, Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2010. Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1997. ……..,Milletler ve Hükümdarlar Tarihi, çev. Zakir Kadiri Ugan- Ahmet Temir, Ankara: 1954. Tirmizî, Ebû Isa Muhammed b. İsa b. Sevra, Sünenu’-Tirmizî, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992. Yavuz, Yusuf Şevki-Çetin, Abdurrahman, ‘‘Âyet’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 4: 242. İstanbul: TDV Yayınları, 1991. Yazır, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul: Eser Neşriyat, 1979. Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer b. Muhammed, Tefsîru’l-Keşşâf, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 2009.