Hz. İbrahim (as) ve Nemrud Kıssası Bağlamında Tevhidin Hukuk ve İktisat ile İlişkisi

Yıl 2024, Sayı: 13, 31 - 42, 30.04.2024

Abdurrahim Bilik

https://doi.org/10.53336/rumeli.1434110

Öz

İslam dininin temel çağırısı hiç şüphe yok ki tevhid inancıdır ve bu inancın Müslümanların hayatının her aşamasında kendisini göstermesi beklenmektedir. Tevhid inancının hayatın farklı boyutlarıyla ne şekilde bir etkileşim içerisinde olacağı, öncelikli olarak Kur’ân-ı Kerîm’in açık ifadeleri ile Peygamber Efendimizin (sav) açıklama ve uygulamalarından öğrenilmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’de yer alan eski ümmetlerin hikâyeleri, tevhid inancının hayatın farklı alanlarıyla ne şekilde bir etkileşim içerisinde olduğuna dair Müslümanlar için bilgiler sunmakta ve insanlık tarihinin bu kadim tecrübeleri üzerinden Müslümanların ders çıkarmaları ve aynı hatalara düşmemeleri istenilmektedir. Bu bakımdan tevhid inancının diğer birçok alanla olduğu gibi iktisat ve hukuk alanlarıyla da ilgisi ve etkileşimi bulunmaktadır. Bu çalışmada klasik tefsirlerde yer alan ilgili rivayetlerden hareketle Hz. İbrahim (as) ile Nemrud kıssası özelinde bu ilgi ve etkileşime odaklanılmaktadır. Makalenin temel iddiası; tevhid inancının hukuk ve iktisat alanlarındaki temel ilkeleri belirlemiş olduğu ve bu alanlarda yapılan ve devam ettirilen bazı hataların zamanla tevhid inancını olumsuz etkilediği şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Tevhid, Hukuk, İktisat, Hz. İbrahim, Nemrud

The Relationship of Tawhid With Law and Economics in The Context of The Story of Abraham and Nemrut

Öz

The main invitation of Islam is undoubtedly the belief in the oneness of God (tawhid), and this belief is expected to reflect itself in every aspect of the lives of Muslims. The interaction of the belief in Tawheed with different dimensions of life is primarily learned from explicit declaration of the Qur'an and statements and practices of the Prophet (pbuh). The stories of the ancient nations in the Qur'an inform Muslims about how the belief in tawhid interacts with different dimensions of life, and Muslims are desired to learn from the experiences of human history and not to fall into the same mistakes. In this respect, the belief in tawhid has a relationship and interaction with the economics and law as well as with many other fields. This study focuses on this relationship and interaction in the specific parable of Abraham and Nemrut based on the relevant narrations in classical exegesis. The main claim of the article is that the belief in tawhid determines the basic principles in the fields of law and economics, and that some mistakes made and maintained in these fields negatively affect the belief in tawhid over time.

Anahtar Kelimeler

Law, Economy, Abraham, Nemrut

Kaynakça

• Aslan, Ahmet. “Hz. İbrahim’in Ur-Kaşdim’de (Şanlıurfa) Doğumu ve Harran’daki Tevhid Mücadelesi”. I.
• Uluslararası İslâm Tarihi ve Medeniyetinde Şanlıurfa Sempozyumu (25-27 Mart 2016) Tebliğler. 2016, 1/244-261.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef b. Sa‘d et-Tücîbî. el-Müntekâ Şerhu’l-Muvattaʾ. Kâhire: Matbaatü’s-Saâde, 1332.
• Batuk, Cengiz. “Nemrud”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/554-555. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. thk. Muhammed es-Sadık el-Kamhavi. Beyrut: Dâru İhyai't-Türâsi'l-Arabi, 1985.
• Çayıroğlu, Yüksel. “İslâm Hukukuna Göre İhtikâr Yasağı”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015, 12:2/315-370.
• Esen, Muammer. “Hz. İbrahim’in İmanı ve Tevhid Mücadelesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2011, 52:2/111-128.
• İbn Atıyye, Abdülhak b. Gâlib. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Ömer. Tefsîrü'l-Kur'âni'l-Azîm. thk. Muhammed Hüseyin Şemsuddin. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmîyye, h. 1419.
• İbnü’l-‘Arabî, Ebû Bekr. Kabs fî şerh-i Muvattâ’. nşr. Muhammed Abdullâh Veled Kerîm. Beyrût: Dârü’l-Gārbi’l-İslâmî, 1992.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrrahmân. Zâdü’l-mesîr fî ʿilmi’t-tefsîr. Thk. Abdürrezzak el-Mehdî Beyrut: Dâru’l-Kitabu’l-Arabî, h. 1422.
• İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. Tefsiru’r-Râğıb el-İsfahânî. thk. Muhammed Abdulaziz Besûnî. Camiatu Tanta: 1999.
• Kallek, Cengiz. “İhtikâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/560-565. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Kesgin, Bedrettin. “İktidarın ve Servetin Tekelleşmesine Karşı İslam’ın Yaklaşımı: Siyasetin ve Mülkün Paylaşımı”. İslam ve Yorum III: Din, Bilim ve Medeniyet (Prof. Dr. Fuat Sezgin Anısına). 2019, 2/417-428.
• Kesler, Muhammed Fatih. “Zeyd b. Eslem”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (İstanbul: TDV Yayınları, 2013), 44/318-319.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’an, thk. Ahmed el-Berdûnî, İbrahim Atfeş, Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1964.
• Mâturîdî, Ebu Mansur Muhammed. Te’vîlâtu’l-Kur’ân. nşr. Mecdî Bâsellûm, Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmîyye, 2005.
• Maverdi, Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyûn. thk. Abdulmaksûd b. Abdurrahîm. Beyrut: Dâr-u Kütübi’l- İlmiyye, trs.
• Mekkî, Ebu Muhammed b. Ebi Talib. el-Hidâye ila Buluği’n-Nihâye. Mecmûatu Buhûsi’l-Kitâbi ve’s-Sünne, 2008.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
• Özler, Mevlüt. “Tevhid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/18-20. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Öztürk, Mahmut. “Hz. İbrâhim’in Tevhid Mücadelesinde Merhaleler”. Hz. İbrâhim ve Tevhid Mücadelesi. Editör: Atilla Yargıcı, Mahmut Öztürk, 141-158. İstanbul. 2021.
• Razî, Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Mefatihu’l-Gayb: Tefsiru’l-Kebir. Beyrut: Dâru İhya-u’-Turasü’l-Arabî, h. 1420.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm es-Sa‘lebî en-Nîsâbûrî. el-Keşf ve’l-beyan. thk. İmam Ebi Muhammed b. Aşur. Beyrut: Dârü İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2002.
• Semânî, Ebu’l-Muzaffer Mansur b. Muhammed b. Abdu’l-Cebbar. Tefsîru’l-Kur’an. thk. Yasir b. İbrahim - Ğuneym b. Abbas b. Ğuneym. Riyad: Daru’l-Vatan, 1998.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys İmâmü’l-hüdâ Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Tefsiru’s-Semerkandî. y.y.: t.y.
• Şimşek, M. Sait. “Hz. İbrahim'in Tevhid Mücadelesi”. Editör: Ali Bakkal, Hz. İbrahim [1. Hz. İbrahim Sempozyumu Bildirileri], 17-18 Ekim 1997. Şanlıurfa: 2007, 79-88.