The Poets Mentioned in Âteş-Gede-i Muntafî

Year 2014, Issue: 1, 26 - 37, 21.10.2014

Muhammet Nalbat

https://doi.org/10.29000/rumelide.133736

Cited By: 1

Abstract

Classical Turkish literature and Persian literature were mutually influential for nearly six centuries, and the interaction between the two literatures is a historical process. From the Ghaznevid and Seljuk eras until the Safevid dynasty, many Turkish poets along parts of Anatolia bordering Persia and Turkistan wrote poems in Persian. To be able to further assess the relation between classical Turkish and Persian literatures, we must study the Horasan and Turkistan regions for analyses on the collections of Persian biographies. The collection of Persian biographies is the common reference guide for Turkish and Persian literatures. In particular, Turkish poets who read Persian poems in Anatolia are identified in these collection of biographies. Âtes-gede, which was compiled by Lutf Ali Beg Azer b. Aga Han-ı Begdîlî in the 18th century has an exceptional standing among the collection of Persian biographies. Âteş-gede, being an important source for Turkish and Persian literatures, includes biographies, literary identities and numerous examples of the works of nearly 850 Turkish and Persian poets who have read Persian poems. The topic of this article is the poets whose biographies are included in Ates-gede-i Muntafi, which is the translation of Âtes-gede in Turkish by an unknown author. The article will first discuss the life, art and works of Lutf Ali Beg Azer b. Aga Han-ı Begdîlî. Afterwards, the Âtes-gede of Âzer and Âtes-gede-i Muntafî will be briefly introduced and compared in terms of content Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi, [e-mail] and form. In the conclusion chapter, these poets will be classified according to their hometowns and presented to the attention of the researchers.

Keywords

Âteş-gede, Âteş-gede-i Muntafî, interpretation.

Âteş-Gede-i Muntafî’de Yer Alan Şairler

Abstract

Yaklaşık altı asır süren, köklü ve derin bir geçmişe sahip olan klasik Türk edebiyatı, tarihî süreçte, Fars edebiyatı ile etkileşim içerisinde olmuştur. Gerek Anadolu coğrafyasında gerekse Gazneli ve Selçuklu dönemlerinden başlayarak Safevîler dönemine kadar İran ve Türkistan coğrafyasında birçok Türk şairin Farsça şiirler söyleyip yazması bu etkileşimi göstermektedir. Klasik Türk edebiyatı ile Fars edebiyatı arasındaki münasebeti daha sağlıklı değerlendirmek için Türkistan ve Horasan coğrafyasına yönelip Farsça tezkireleri incelemek gerekmektedir. Farsça tezkireler Türk ve Fars edebiyatı için ortak başvuru kaynağıdır. Özellikle Anadolu dışında Farsça şiir söyleyen ve yazan Türk şairleri bu tezkirelerden öğrenmekteyiz. Lutf Ali Beg Âzer b. Aga Han-ı Begdîlî’nin 18. yüzyılda Farsça kaleme aldığı Âteş-gede Farsça tezkireler arasında müstesna bir yere sahiptir. İran ve Türk edebiyatı için önemli bir kaynak olan Âteş-gede’de Farsça şiir söylemiş Türk ve İranlı yaklaşık 850 şairin biyografisine, edebî kişiliğine ve eserlerinden örneklere yer verilmiştir. Bu makalenin konusu, Âteş-gede’nin Türkçe tercümesi olan ve henüz müellifi bilinmeyen Âteş-gede-i Muntafî’de biyografileri verilen şairlerdir. Makalemizde ilk olarak Lutf Ali Beg Âzer b. Aga Han-ı Begdîlî’nin hayatı, sanatı ve eserleri üzerinde durulacaktır. Daha sonra Âzer’in Âteş-gede’si ve Âteş-gede-i Muntafî hakkında kısa bilgi verilerek iki eser tertip ve muhteva bakımından kıyaslanacaktır. Makalenin son bölümünde, Âteş-gede-i Muntafî’de yer alan şairler memleketlerine göre tasnif edilerek araştırmacıların dikkatine sunulacaktır.

Keywords

Âteş-gede, Âteş-gede-i Muntafî, tercüme.

References

• Âteş-gede-i Muntafî. (t.y). Leipzig. Almanya: Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi El Yazmaları Bölümü, Cod Turc 35. Hayyampur A. (1340). Ferheng-i Suhenverân. Tebriz. İran.
• Levend, A. S. (2008). Türk Edebiyatı Tarihi (1. Cilt). Ankara: Türk Tarih Kurumu. Lutf Ali Beg A. (1336). Âteş-gede (haz. Hasan S. Nâsırî). Tahran. İran: Müessese-i Matbuâtî-i Emîr-i Kebîr.
• Nalbat M. (2014, Haziran). “Bilinmeyen Bir Âteş-gede Tercümesi: Âteş-gede-i Muntafî”. V. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi (TUDOK), Kültür Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• Şemseddin S. (1996). Kâmûsu’l-a’lâm (4. Cilt). Ankara: Kaşgar Neşriyat.
• Yazıcı, T. (1991). Âteşkede. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (4. Cilt, ss. 58-59). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Yazıcı, T. (2003). Lutf Ali Beg. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (27. Cilt, s. 230231). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Yıldırım, N. (2001). Fars Edebiyatında Kaynaklar. Erzurum: Atatürk Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi.