Gazi Kırcaali Baba

Year 2018, Issue: 12, 138 - 183, 21.10.2018

Bilge Kaya Yiğit , Ayşe Kayapınar

https://doi.org/10.29000/rumelide.472763

Cited By: 1

Abstract

There are opinions that
Gazi Kırcaali Baba lives in the name of the city of Kırcaali. Kardzhali and its region are one of the regions that the Ottomans
conquered in Rumeli. The conquest of the region probably took place after the
conquest of Dimetoka and Edirne. The Kardjali-Cebel-Sultanyeri region, which is
located in Dimetoka-Edirne-Hasköy triangle, is the area of dervishes, the
spiritual leaders of the Ottoman conquests. One of these dervishes is Gazi
Kırcaali Baba. Today, only the location of Gazi Kardzhali’s grave is
known. It is also presumed that Kırcaali
Baba lived in the name of the town of Kırcaali. Gazi Kırcaali Baba,
Kırcaali region and Kırcaali city are all based on legendary information found
in historical sources. Therefore, the studies on the region are limited
and the related legendary information
cannot go beyond repetitions. In the present study, Kırcaali
region, Kırcaali city and Gazi Kırcaali Baba will be evaluated and it will
be examined whether Gazi Kardzhali, one of the dervishes of Murat I period, is
related to the establishment of the city. Until today, there was no known
source of information other than the Edirne Salnames of H. 1309 and H. 1310
related to Gazi Kardzhali. This study aims to evaluate the work of Hasan
Hilmî named “Evsaf-ı Kırca Ali Baba”, which has not attracted the
attention of the researchers and has not been published yet, as a historical
and literary source. 

Keywords

Balkans, Kırcaali, Kırcaali Baba, legends and historical sources

Gazi Kırcaali Baba

Abstract

Gazi Kırcaali Baba’nın isminin Kırcaali kentinin
adında yaşadığına dair görüşler mevcuttur. Kırcaali ve bölgesi, Osmanlıların
Rumeli’de fethettiği bölgelerden birisidir. Bölgenin fethi muhtemelen Dimetoka
ve Edirne’nin fethinden sonra gerçekleşmiştir. Dimetoka-Edirne-Hasköy üçgeninde
kalan Kırcaali-Cebel-Sultanyeri bölgesi, Osmanlı fetihlerinin manevi önderleri
olan dervişler/evliyalar diyarıdır. Bu dervişlerden birisi de Gazi Kırcaali
Baba’dır. Bugün sadece Gazi Kırcaali Baba’nın mezarının nerede olduğu
bilinmektedir. Ayrıca Kırcaali Baba’nın adının Kırcaali şehrinin isminde
yaşadığı var sayılmaktadır. Gazi Kırcaali Baba, Kırcaali bölgesi ve Kırcaali
şehri ile ilgili bilinenler tarih kaynaklarından ziyade efsanevi verilere
dayanmaktadır. Bundan dolayıdır ki bölge ile ilgili çalışmalar sınırlıdır ve
bilinen efsanevi bilgileri tekrarlamaktan öteye gidememektedir. Çalışmamızda
Kırcaali bölgesi, Kırcaali şehri ve Gazi Kırcaali Baba ile ilgili veriler
değerlendirilecek ve I. Murat dönemi dervişlerinden Gazi Kırcaali’nin şehrin
kuruluşu ile alakalı olup olmadığı irdelenmeye çalışılacaktır. Bugüne kadar
Gazi Kırcaali ile ilgili H. 1309 ve H. 1310 tarihli Edirne Salnameleri’nin
dışında bilgi veren bir kaynak bilinmemekteydi. Bu çalışma, Gazi Kırcaali Baba
ile ilgili daha önce araştırmacıların ilgisini çekmemiş ve henüz yayımlanmamış
olan Hasan Hilmî’nin “Evsaf-ı Kırca Ali Baba” adlı eseri hem tarih kaynağı
olarak hem de bir edebî eser olarak değerlendirip yayımlamayı hedeflemektedir.

Keywords

Balkanlar, Kırcaali, Kırcaali Baba, menkıbeler ve tarihi kaynaklar

References

• Hasan Hilmî, Menakıb-ı KırcaaliBaba, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Kemal Salih Sel Koleksiyonu, Numara 1340. MAD 342 TT 50 TT 370 TT 385 TT 521 TT 652 Akbulut, T. Z. (2015). “Kırcaali”. Yeni Türkiye Dergisi. sayı 66 (Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı-1), Ankara. Barkan, Ö. L . (1942). “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I. İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”. Vakıflar Dergisi, S. II. 279-304. Beldiceanu-Steinherr, I. (1999). “Osmanlı Tahrir Defterlerinde Seyyid Ali Sultan: Heterodoks İslam’ın Trakya’ya Yerleşmesi”. Sol Kol. Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699). ed. Elizabeth Zachariadou. çev. Özden Arıkan-Ela Güntekin-Tülin Altınova. İstanbul, 50-72. Bilgili, A. S-S. Tozlu (2010). Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kızıldeli (Seyyid Ali Sultan Zaviyesi)-I (1401-1852). ed. Giyasettin Aytaş. Ankara. Çarıkçı, E. (2015)“Kırcaali’nin Kuruluşu, Nüfusu ve Tarihi Hatıralarım”, Yeni Türkiye, sayı 67, s. 1559-1568. Cebecioğlu, Ethem, “Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü”, http://tasavvufkitapligi.com/i/uploads/429779tasavvuf-terimleri-ve-deyimleri-sozlugu.pdf (Erişim Tarihi: 14.09.2018). Cunbur, M. (2004). “Hasan Hilmî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C.4, Ankara: AKM Yay. 405. Çalık, S. (2005). Çirmen Sancağı Örneğinde Balkanlar’da Osmanlı Düzeni (15.-16. Yüzyıllar), Ankara. Ekici, H. (2010). Hasan Hilmî Edirnevî Dîvânı (İnceleme-Metin) Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erdoğan, M. (2014). Hasan Hilmî, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi. Madde Yazım Tatihi 19.07.2014. Gümüşoğlu, D. (2010). Keşan’da Rüstem Baba Dergâhı, Türk Kültürü Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 53, 425-430. İnalcık, H. (1965). “Edirne’nin Fethi (1361)”. Edirne. Edirne’nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara. Jirecek, C. (1889). "Einige Bemerkungen über die Überreste der Petschenegen und Kumanen, Sowie die Völkerschafter der Gagauzi und Surguci im heutigen Bulgarien". Sitzungsberichte der Köninglischen Böhmisehen Gesellsehaft der Wissensehaften, Philos. -Gesehiehtliehe Klasse, Prag. Kayapınar, L. (2002)“Yunanistan’da Osmanlı Egemenliğinin Kurulması”, Türkler, c. IX, Ankara 2002, s. 187-195. Kayapınar, A. (2015). “Bulgaristan'da Osmanlı Hâkimiyetinin Kurulması”. Yeni Türkiye Dergisi, sayı 66 (Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı-1), 619, Ankara. Kayapınar, A. -L. Kayapınar (2010). “Balkanlarda Karıştırılan İki Bektaşi Zaviyesi: XV.-XVI. Yüzyılda Osman Baba ve Otman Baba Tekkeleri”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 55, 97-128. Kiel, M (1994). “Dimetoka”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 9, 305-308. Kiprovska M.-M. Kiel, (2016). “Kırcaali”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, EK-2. 59-62. Öcalan, H. B. (2011). Bursa’da Abdullah Münzevi Dergâhı Vakfiyesi. Yıl. 12, 20. 2011/1, 21-34. Sazlık, F. (2010). Hasan Hilmî Hayatı, Edebî Kişiliği, Dîvânı ve Dîvânı’nın İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Venedikova, K. (2015). “Baştino (Hasan Babalar) Köyü ve Yöresiyle İlgili Kaynaklar”. Balkanlarda Alevilik Bektaşilik, ed. M. Ersal, Çorlu. Venedikova, K. (2009). “Bayrakıt s nadpisi ot Momçilgradskoto selo Postnik-Teke”. Numizmtaika, Sgrafistika i Epigrafika. 5, 383, 387-397. Venedikova, K. (2010). Nadpisi na Aliyanskoto naselenie v rayona na grad Kırcali. Sofya. http://katalog.ibb.gov.tr/yordambt/yordam.php?dilsecim=0&-vt=YordamBTSYS& Erişim Tarihi: 30.08.2018. www.yenisafak.com/yenisafakpazar/felcli-haliyle-bes-kez-hacca-giden-allah-dostu-murad-i-munzevî-396265 Erişim Tarihi: 12.09.2018. Zlatarski, V. (1928). “Rodopskiyat unak Momçil voyvoda”. Bılgarska istoriçeska bilblioteka, 2.