Kardeş veya yük: mülteci çocuk kahramanların bakış açısıyla kültürlerarası etkileşim

Year 2020, Issue: 20, 95 - 115, 21.09.2020

Deniz Melanlıoğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.791102

Cited By: 7

Abstract

Savaş, insanlık tarihinin en dramatik deneyimlerinden biri olma özelliğine sahiptir. 2011’de başlayan Suriye iç savaşı sonucu ülkelerini terk etmek durumunda kalan milyonlarca kişi, dünyanın değişik coğrafyalarında farklı milletlere mensup insanları, bu acı tecrübenin bir parçası hâline getirmiştir. Vatanlarını terk etmek durumunda kalan Suriyelilere koşulsuz kucak açan Türkiye Cumhuriyeti, bugün Suriyelilerin %60’ına ev sahipliği yapmaktadır. Her ne kadar yakın coğrafyalara mensup iki millet olma özelliği taşısa da Suriyeliler ile Türk toplumu arasındaki kültür farkı dikkat çekmektedir. Hedef kültür ile kaynak kültür arasındaki farklar, iki toplumun birbirine önyargıyla yaklaşmasına neden olmakta ve toplum düzeninde birtakım aksaklıkların meydana gelmesine yol açmaktadır. Bu olumsuz durumun ortadan kalkması, kültürlerarası etkileşimin gerçekleşmesiyle yakından ilgilidir. Kültürlerarası etkileşim, birinin diğerini/ötekini anlama çabası olarak tanımlanabilir. Kültürlerarası etkileşimin gerçekleşmediği durumlarda ev sahibi toplum, mültecileri taşımak zorunda kaldığı bir “yük” olarak değerlendirmektedir. Önyargıların davranışları gölgelemediği çocukluk döneminde kültürlerarası etkileşime yönelik bir farkındalık toplumda ileriye dönük huzurun tahsisi için oldukça önemli görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında çocukların yaşam gerçekliğine ilişkin bireysel değerler oluşturmalarında çocuk edebiyatının önemli bir işlevi olduğu bilinmektedir. İfade edilenlerden hareketle çalışmada göç ve mültecilik konulu çocuk kitaplarını, kültürlerarası etkileşim açısından incelemek amaçlanmaktadır. Bunun için nitel araştırma yöntemlerinden biri olan belgesel tarama kullanılmış, ulaşılan veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. İncelenen kitaplarda kültürlerarası etkileşim unsurlarından günlük yaşam, yaşam koşulları ve kişiler arası iletişime sıklıkla yer verildiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak içerdiği zengin kültürlerarası etkileşim malzemesi ile Savaşı Bitiren Sinek, Kayıktaki Çocuk, Tarık ve Beyaz Karga, Yolculuk, Taştan Adımlar Bir Mülteci Ailenin Yolculuğu kitaplarının, çocukta kültürlerarası etkileşimi geliştirebileceği ve bu anlamda bir farkındalık kazandıracağı söylenebilir.

Keywords

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, kültürlerarası etkileşim, çocuk edebiyatı, mülteci, Suriye

Brother or burden: intercultural interaction from the perspective of refugee child heroes

Abstract

War has the feature of being one of the most dramatic experiences in the history of humanity. Millions of people who had to leave their countries as a result of the Syrian civil war that started in 2011 have made people from different nations in various regions of the world a part of this bitter experience. The Republic of Turkey, unconditionally embracing the Syrians obliged to leave their country, is now home to the 60% of all Syrian refugees in the region. Although they are two nations belonging to the nearby geographies, the cultural difference between Syrians and Turkish society is remarkable. Differences between target culture and source culture lead the two communities to treat each other with prejudice and cause some problems to arise in social order. The disappearance of this negative situation is closely related to the realization of intercultural interaction. Intercultural interaction can be defined as the effort of the one to understand the other. In cases where intercultural interaction does not take place, the host society considers refugees a “burden” which it has had to undertake. Awareness towards intercultural interaction during childhood, when prejudices do not overshadow behaviors, is regarded as significant for the forward allocation of peace in the society. When considered from this aspect, it is known that children’s literature has an important function for children to create individual values regarding life in reality. Based on all these mentioned, in this study, it is aimed to examine children’s books on immigration and refugee in terms of intercultural interaction. The document review, one of the qualitative research methods, was used and the obtained data was analyzed through descriptive analysis. It has been determined that daily life, living conditions and interpersonal communication, which are of the intercultural interaction elements, are frequently included in the books reviewed. As a result, with the rich intercultural interaction material they contain, it can be said that the Savaşı Bitiren Sinek, Kayıktaki Çocuk, Tarık ve Beyaz Karga, Yolculuk, Taştan Adımlar Bir Mülteci Ailenin Yolculuğu books mentioned can improve intercultural interaction in the child and raise awareness in this sense.

Keywords

Teaching Turkish as a foreign language, intercultural interaction, children’s literature, refugee, Syria

References

• Akman, Y. (2020). Öğretmenlerin mülteci öğrencilere yönelik tutumları ile çokkültürlü eğitim algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 247-262.
• Aksan, D. (1995). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK.
• Aliyev, R. ve Öğülmüş, S. (2015). Türkiye’deki yabancı uyruklu öğrencilerin kültürlerarası etkileşim algısının ı̇ncelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 4 (12), 50-71.
• Allport, G. W. (1954). The nature of prejudice. New York: Addison-Wesley.
• APA (AmericanPsychologicalAssociation) (2017). Guidelines on multicultural education, training, research, practice, and organizational change for psychologists. http://www.apa.org/pi/oema/resources/policy/multicultural-guideline.pdf.
• Aydın, H., Gündoğdu M. ve Akgül A. (2019). Integration of Syrian refugees in Turkey: understanding the educators’ perception. Journal of International Migration and Integration, 20 (4), 1029-1040.
• Aydin, H. ve Kaya, Y. (2017). The educational needs of and barrier sfaced by Syrian refugee students in Turkey: a qualitative case study. Intercultural Education, 28 (5), 456–473.
• Barry, T. ve Stempleski, S. (2013). Cultural awareness-resource books for teachers. Oxford UniversityPress.
• Beste, A. (2015). Education provision for Syrian refugees in Jordan, Lebanon and Turkey Preventing a “Lost Generation”. UNU-GCM.
• Björgvinsdottir, B. (2019). Savaşı bitiren sinek. 7. Basım. Çev. Mahir Ünsal Eriş. İstanbul: Can Çocuk.
• Bölükbaş, F. ve Keskin, F. (2010). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metinlerin kültür aktarımındaki işlevi. Turkish Studies, 5(4), 221-235.
• Brown, I. C. (1963). Understanding other cultures. EnglewoodCliffs, New Jersey: Prentice-Hall.
• Bulut, S. (2018). Çocuk edebiyatına sığınanlar: zorunlu göç öyküleri. OPUS, 8 (14), 384-410.
• Carvacho, H. vd. (2013). On the relation between social class and prejudice: theroles of education, income, and ideological attitudes. European Journal of Social Psychology 43(4), 272-285.
• Castles, S. ve Miller, M. J. (2008). Göçler çağı: modern dünyada uluslararası göç hareketleri. Çev. Bülent Uğur Bal ve İbrahim Akbulut. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Ceyhan, A. M., ve D. Koçbaş. (2011). Göç ve çokdillilik bağlamında okullarda okuryazarlık edinimi (İstanbul, LAS Projesi Türkiye Raporu), 1–64. http://goc.bilgi.edu.tr.
• Corona, R., Velazquez, E., McDonald, S., Avila, M., Neff, M., Iglesias, A. ve Halfond, R. (2017). Ethniclabels, pride, andchallenges: a qualitativestudy of Latinxyouthliving in a newLatinxdestinationcommunity. Journal of Ethnic and Cultural Studies, 4(1), 1–13.
• Çelik, H. K. (2020). Do teachers’ subjective beliefs affect Syrian students’educational outcomes ın Turkey?. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi, Ankara.
• Demir, A. ve Açık, F. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürlerarası yaklaşım ve seçilecek metinlerde bulunması gereken özellikler. TUBAR, 30, 51-72.
• Demircan, Ö. (2002). Yabancı dil öğretim yöntemleri. İstanbul: Der.
• Dilaver, F. (2020). Elazığ’da Suriyeli mülteciler: Elazığ halkının Suriyeli mültecilere bakış açısı üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Emin, N. M. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: temel eğitim politikaları [Educating Syrian Refugees in Turkey and Basic Education Policies]. Ankara: SETA Publications.
• Erdem, M. D., Gün, M. ve Karateke, B. (2015). İleri seviye için hazırlanan İstanbul yabancılara Türkçe öğretim setinin kültür aktarımı açısından incelenmesi. International Journal of Language Academy, 3(1), 8-17.
• Erdil, M. (2018). Türkçe okutmanlarına ve yabancı öğrencilere göre İstanbul yabancılar için Türkçe ders kitaplarında (A1-A2) kültür aktarımı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 6(1), 337-357.
• Erdoğan, M. (2015). Türkiye’de Suriyeliler: toplumsal kabul ve uyum. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Fishman, J. A. (1980). Bilingualism and Biculturism as Individual and as Societal Phenomena. Journal of Multilingnal and Multicultural Development, 1, 3-15.
• Genç, D. ve Özdemirkıran, M. (2015). Local perceptions on Syrian migration to Turkey: A case study of Istanbul neighborhoods. Turkish Migration Conference 2015 Selected Proceedings. London: Transnational Press London.
• Gökmen, E. M. (2005). Yabancı dil öğretiminde kültürlerarası edinç. Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, 128, 69-78.
• İşcan, A. ve Yassıtaş, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültür aktarımı: Yedi iklim Türkçe öğretim seti örneği (B1-B2 düzeyi). Aydın TÖMER Dil Dergisi, 3(1), 47-66.
• Jayaswal, S. (2009). Barriers to intercultural communication. Pragyaan: mass Communication a bi-annual Journal, 7(1), 12-19.
• Kalenderoğlu, İ. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan temel düzey (A1, A2) ders kitaplarında kültür aktarımı. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (12), 73-83.
• Kanat, K. B., ve K. Ustun (2015). Turkey’s Syrian refugees: toward ıntegration. Washington, DC: SETA.
• Karacabey, M. F., Ozdere, M. ve Bozkus, K. (2019). The attitudes of teachers towards multicultural education. European Journal of Educational Research, 8(1), 383-393.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karkar M. M. (2020). Turkish youth attitudes towards syrian ımmigrants. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Karaoğlu, F. (2007). Yabancı uyruklu öğrencilerde uyma davranışı: tömer örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kirişçi, K. (2014). Syrian refugees and Turkey’s challenges: going beyond hospitality. Washington: Brookings.
• Korkmaz, S. (2017). Çocuk kitaplarında göç ve mültecilik. İyi Kitap Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi, 1-3.
• Kutlu, A. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürün araç olarak kullanımı: Gazi yabancılar için Türkçe öğretim seti örneği (B1-B2 Seviyesi). K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (2), 697-710.
• Kutup Yıldızı Kolektifi. (2018). Tarık ve Beyaz Karga. 2. Baskı. İstanbul: Sarıgaga.
• Melanlıoğlu, D. (2013). Kültürlerarası iletişim odaklı yaklaşım. Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı içinde (ss. 129- 134). Editörler: Mustafa Durmuş ve Alpaslan Okur. Ankara: Grafiker.
• Melanlıoğlu, D. (2017). Dil öğretiminde metin ve metin seçimi. Uygulamalı Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi-ıı içinde (ss. 111- 186). Editörler: Hayati Develi, Cemal Yıldız, Mustafa Balcı, İbrahim Gültekin, Deniz Melanlıoğlu. İstanbul: Kesit.
• Melanlıoğlu, D. (2020). Çocuk edebiyatındaki kayıp mültecilerin izinde duyarlılık eğitimi. Türkiyat Mecmuası, 30 (1), 161-179.
• Mert, O., Albayrak, F. ve Serin N. (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (3), 58-73.
• Moralı, G. ve Göçer, A. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültür paylaşımına yönelik öğretmen görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1115-1129.
• Mrekajova, E. (2018). Bir yabancı karşısında etkili kültürlerarası etkileşim imkânlarının değerlendirilmesi (Bursa Uludağ Üniversitesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Okçu, S. T., Mizuno, M., Hemels, V. ve Sweet, G. (2018). Kayıktaki Çocuk. 3. Basım. Çev. Sevde Tuba Okçu. İstanbul: Timaş.
• Orhan, O. ve Gündoğar, S. S. (2015). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye etkileri. Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi, 195, 2-44.
• Ökten, C. E. ve Kavanoz, S. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimini hedefleyen ders kitaplarında kültür aktarımı. Turkish Studies, 9(3), 845-862.
• Özcan, A. S. (2018). Çokkültürlülük bağlamında Türkiye’nin Suriyeli öğrencilere yönelik eğitim politikası. Pesa International Journal of Social Studies, 4(1), 17-29.
• Pegrum, M. (2008). Film, culture and identity: critical intercultural literacies fort he language classroom. Language and intercultural Communication, 8 (2), 136-154.
• PIKTES, (2019). Okul çağındaki Suriyeli çocuk sayısı (Broşür). Ankara.
• Polat, I. ve Kılıç, E. (2013). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ve çokkültürlü eğitimde öğretmen yeterlilikleri. YYU Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 352-372.
• Polat, S. Ö. ve Dilidüzgün, Ş. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde şiir etkinliklerinin kültürel işlevi. Turkish Studies, 10 (7), 815-834.
• Ruurs, M. ve Badr, N. A. (2017). Taştan adımlar bir mülteci ailenin yolculuğu. İstanbul: Nesin.
• Sanna, F. (2016). Yolculuk. 2. Baskı. Çev. Zeynep Sevde. Ankara: Taze Kitap.
• Sercu, L. (2004). Assessing intercultural competence: a framework for systematic test development in foreign language education and beyond. Intercultural Education, 15 (1).
• Somuncuoğlu, K. (2019). Challenges facing the Turkish efl teachers working with students with a migration background: the case of Syrian refugee learners. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Stephan, W. G. (2012). Improving relations between residents and immigrants. Analyses of Social Issues and Public Policy, 12 (1), 33-48.
• Tarman, B. ve Gürel, D. (2017). Awareness of social studies teacher can didates on refugees in Turkey. The Journal of Social Studies Research, 41(3), 183–193.
• TELC (2013). Diller için Avrupa ortak öneriler çerçevesi öğrenim, öğretim ve değerlendirme. Ankara: MEB.
• Tümeğ, D. (2018). Türk halkının Suriyeli sığınmacı/ mülteci algısı. Ankara: Türksam.
• Türkan, A., Aydın, H. ve Üner S. S. (2016). Öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile epistemolojik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İlköğretim Online, 15(1), 148-159.
• Uluç, N. (2003). Anlaşılmaz olan aslında kim. Pivolka, 2(9), 3-4.
• Warwick, J. M. (2009). Co-constructing representations of culture in ESL and EFL classrooms: discursive faultlines in chile and California. The Modern Language Journal, 93 (1), 30-45.
• Wilson, T. C. (1996). Prejudice reduction of self-selection? a test of the contact hypothesis. Sociological Spectrum, 16, 43-60.
• Yakushko, O. (2009). Xenophobia: understanding the roots and consequences of negative attitudes toward immigrants. The Counseling Psychologist, 37 (1), 36-66.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.