B-M. Koltès’in Batı Rıhtımı oyununda zıt örgenler

Year 2022, Issue: Ö11, 451 - 461, 21.07.2022

Tülünay Dalak

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146673

Abstract

Bernard-Marie Koltès, 20. yüzyılın son çeyreğine damgasını vuran, eski ile yeniyi harmanlayarak kendine özgü biçemiyle, kendi orijinal tiyatro dilini oluşturan, dünyada en çok gösterimi yapılan Fransız oyun yazarıdır. Eski ve yeni bileşiminde olduğu gibi zıt yapıları aynı bünyede taşıyan niteliğinden dolayı çağdaş bir klasik olarak kabul edilen Koltès’in tiyatrosunun en önemli özelliklerinden biri zıtlıkların sergilendiği diyalektik yapısıdır. En kolay yazdığı şeyin diyalektik tarz olduğunu kendi de dile getiren yazar, olguları somuttan soyuta, soyuttan somuta gelgitli biçimde oluştururken, sanatın görevinin cevap vermek değil, soru sordurmak olduğu düşünce ediminden hareketle zıt kutupların aynı anda konuşlandırılmasının ortaya çıkardığı açıklık/kapalılık kontrastının çift etkisinden yararlanarak bir tür farkındalık oluşturur. Böylece kendi değer yargılarını dayatmadan izleyicinin veya okuyucunun kendi çıkarımını kendinin yapmasına aracılık ettiği bir tiyatro evreni sunar. B-M. Koltès’in Batı Rıhtımı adlı oyununun da ortaya koyduğu bu karışık ve çelişik evrendeki zıtlıkları incelediğimiz bu çalışmada, karşıtların birliği olarak tanımlanan, bir şeyin hem kendisi hem de kendisinden başka bir şey olması durumuyla açıklanan, tez-antitez-sentez uğraklarından oluşan diyalektik yöntem kullanılmıştır. Öncelikle ilk çağdan günümüze kadar değişik anlam evrelerinden geçen diyalektik felsefe kuramından bahsedilmiş, sonra da oyunun örgüsünde ön plana çıkan düalist örgenler negatif ve pozitif yönsemeleriyle ele alınarak alımlama-yorumsama-çıkarsama bakış açısıyla değerlendirilmiştir.

Keywords

Bernard-Marie Koltès, tiyatro, diyalektik, zıtlık, çelişki

B-M. Koltès’in Batı Rıhtımı oyununda zıt örgenler= Contrasting elements in B-M. Koltès’s play "West Pier

Abstract

Bernard-Marie Koltès is an accomplished French playwright who left his mark on the last quarter of the 20th century and created his own original theater language with his unique style by blending the old and the new. One of the most important features of Koltès' theater, which is accepted as a contemporary classic, is its dialectical structure in which contrasts are displayed. The author himself states that the dialectic style is easiest for him, he forms the facts from concrete to abstract, from abstract to concrete in an ebb and flow. He thinks that the task of art is not to answer but to make people ask questions. For this, he tries to raise awareness by taking advantage of the double effect of the opened/closed contrast created by the simultaneous showcasing of opposite sides. Thus, he presents a theater universe in which the audience or the reader forms their own opinions and make their own deductions. In this article the contrasts in the complex and contradictory universe of Bernard-Marie Koltès’ “West Pier” play are examined by using a dialectic method consisting of thesis-antithesis-synthesis stages. After the theory of dialectical philosophy is stated, the contrasting elements that are prominent in the play's plot are interpreted with their negative and positive aspects.

Keywords

Bernard-Marie Koltès, theatre, dialectic, contrast, contradiction

References

• Atalay, İ. ve Er, A. (2013). “Olumsal Yapısalcılık Bağlamında “Sorunsal Kahraman” ve “Dünya Görüşü” Kavramları: Bernard-Marie Koltès’in Batı Rıhtımı (Quai Ouest)” Humanistas, Sayı:2
• Bident, C. (2000). Bernard-Marie Koltès, Généologies. Paris: Farrogo
• Bident, C., Salado, R., Triau, C. (2004). Voix de Koltès. Paris: Atlantica-Séguier
• Boguslavski, Karpuşin, Rakitov (2006). Diyalektik ve Tarihsel Materyalizmin Abecesi. Ankara: Sol Yayınları (Çevirmen: Vahap Erdoğdu)
• Bouchard, S. (2006). Koltès: Zones d’Ombre dans la Cité Contemporaine. Québec: Département des Littératures, Faculté des Letres, Université Laval
• Collectif (2007). Bernard-Marie Koltès. Paris: Les Nouveaux Cahiers de la Comédie-Française
• Coquelin, J-Y. (1997). “Quand Abad m’a parlé”, Europe, “Bernard-Marie Koltès”, Novembre-Décembre
• Çubukçu, A. (1998). Mantık ve Diyalektik. İstanbul: Evrensel Basım Yayın
• Desclés, C. (2001). “Koltès par ses Metteurs en Scène”, Magazine Littéraire, “Bernard-Marie Koltès”, No:395 Février
• Dalak, T. (2009). La Condition Humaine dans les Pièces de Bernard-Marie Koltès. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
• Dalak, T. (2022). Oyunlarından Bernard-Marie Koltès’i Okumak (Zenciyle İtlerin Dalaşı, Çöle Geri Dönüş, Roberto Zucco). Ankara: Akademisyen Kitabevi A.Ş.
• Er, A. (2003). Fransız Tiyatrosu’nun Ana Hatları (Ortaçağdan Günümüze). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları
• Gothova-Jobert, D. (2001). Le Théâtre de Bernard-Marie Koltès: Le Dialogue Dramatique Réinventé. Paris: Diffusion ANRT
• Haleva, B. (2012). Çağdaş Bir Klasik Bernard-Marie Koltès. İstanbul: Mitos-Boyut
• Hakim, A. (1997). “Jouer Abad”, Europe, “Bernard-Marie Koltès”, Novembre-Décembre
• Hartmann, N. (2021). Aristotales ve Hegel Diyalektik, Mantık, Ontoloji. Ankara: Ayrıntı Basım Yayın (Çeviren: Saygın Günenç)
• Kıvılcımlı, H. (2000). Diyalektik Materyalizm Nedir? Nasıl Kullanılır? Ne Değildir? İstanbul: Derleniş Yayınları:20
• Koltès, B-M. (1985). Quai Ouest. Paris: Les Éditions de Minuit
• Koltès, B-M. (1999). Toplu Oyunları-1 Batı Rıhtımı, Zenciyle İtlerin Dalaşı. İstanbul: Mitos Boyut (Çevirmen: Yiğit Bener ve Ali Berktay)
• Koltès, B-M. (1999). Une Part de ma Vie (PdV). Paris: Les Éditions de Minuit
• Lefebvre, H. (2005). Diyalektik Materyalizm. İstanbul: Kanat Kitap (Çeviren: Barış Yıldırım)
• McTaggart, J. E. (2021). Hegelci Diyalektik. Ankara: Ayrıntı Basım Yayın (Çeviren: A. Kadir Gülen)
• Moquillon, E. (2003). De la Construction à la Réception des Personnages et des Oeuvres de Koltès et de Bon. Paris: Mémoires Principale de D.E.A de Lettres Modernes
• Mounsef, D. (2000). À Corpus Perdus: Corporéité et Spatialité dans le Théâtre de Bernard-Marie Koltès et d’Hélène Cixous. Ottowa: Bibliothèque Nationale du Canada
• Ollman, B. ve Smith, T. (2013). Yeni Yüz Yılda Diyalektik. İstanbul: Yordam Kitap (Çeviren: Şükrü Alpagut)
• Sébastien, M-P. (2001). Bernard-Marie Koltès et l’Espace Théâtral. Paris: L’Harmatton
• Thalheimer, A. (2011). Diyalektik Materyalizme Giriş. İstanbul: Yordam Kitap (Çeviren: Sevinç Altınçekiç)
• Yenişehirlioğlu, Ş. (1985). Felsefe ve Diyalektik. Ankara: Maya Yayınları