Yabancı dil yaratımı" ve "Metinsiz Geri Çeviri": David Hotham'ın The Turks ve Türkler Tarihi romanı üzerine örnek olay incelemesi

Year 2022, Issue: Ö11, 622 - 639, 21.07.2022

Dilşen Çakmak

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146743

Abstract

Edebi eserler kendi kültürlerini, çeviri eserler ise genellikle başkalarının kültürlerini temsil eder. Ancak bir disiplin olarak çeviriyi, tarih ve kültürel çalışmalar gibi diğer disiplinlerle etkileşime zorlayan bazı özel durumlar söz konusudur. Çeviri bağlamında edebi bir metin, okurlarını başka bir kültürle tanıştırdığında ve yabancı bir kültürü çeviri aracılığıyla temsil ettiğinde işler karmaşıklaşır. Çevirmen, halkı ve vatanı hakkında tarihi bir romanı çevirirken “kendisini kendi tarihini yazar konumda bul[duğunda]” ise durum çok daha ilgi çekici bir hal almaktadır (Karadağ,2019: 32). Bu araştırma David Hotham’ın tarihi romanı The Turks ve Mehmet Ali Kayabal tarafından yapılan Türkçe çevirisi Türkler üzerine “Yabancı Dil Yaratımı” ve “Metinsiz Geri Çeviri” kavramları ışığında betimleyici bir çalışmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın bulguları, tarihi roman çevirisi yapılırken kullanılan çeşitli yöntemlere, çevirmen-yazar arasındaki rol değişimlerine ve aynı edebi metnin farklı temsilleri sonucu ortaya çıkan kritik sorulara ışık tutmaktadır. Bu bakımdan araştırma, yeni araştırmalara çağrı niteliğindeki sorularla, tarihi metinlerde “Yabancı Dil Yaratımı” ve “Metinsiz Geri Çeviri”nin doğurduğu sonuçları betimlemeye çalışır.

Keywords

yabancı dil yaratımı, kökensiz/ metinsiz geri çeviri, tarihi metin çevirisi, çeviribilim

On “Foreign Language Creation” and “Textless Back Translation”: The case study of a historical novel The Turks and Türkler by David Hotham

Abstract

Literary works are representatives of their own culture whereas translations generally represent cultures of others. There are indeed some exceptional situations that compel translation as a discipline to interact with some other disciplines like history and cultural studies. When a literary text introduces its readers to another culture and represents a foreign culture through translation, things get complicated in terms of translation. It becomes more intriguing if the translator “find himself writing his own history” while translating a historical novel on his people and homeland (Karadağ, 2019: 32). This study aims to make a descriptive study of David Hotham's historical novel The Turks and its Turkish translation Türkler by Mehmet Ali Kayabal, in the light of "Foreign Language Creation" and "Textless Back Translation”. The findings of the research highlight the choices of various translation methods used in the translation of a historical novel, the switch of roles in between translator and writer, and unveils the emergence of some critical questions by virtue of distinctive representations of the same literary text. The research in this respect tries to describe the outcomes of “Foreign Language Creation” and “Textless Back Translation” in historical texts and through the questions it puts forward it calls for further research in the field.

Keywords

Foreign language creation, rootless/textless back translation, translation of historical texts, translation studies

References

• Avşaroğlu, M. & Karadağ, A. B. (2020). “Foreign Language Creation” and “Textless Back Translation”: A Case Study on Turkish Translations of Jason Goodwin’s Ottoman-Themed Works Written in English. Advances in Language and Literary Studies, 10(5), 107-119.
• Brislin, R. W. (1970). Back-translation for Cross-cultural Research. Journal of Cross-cultural Psychology, 1(3), 185-216.
• Fitzgerald, E. (2009). Rubaiyat of Omar Khayyam. Oxford: Oxford University Press.
• Guo, T. (2017). On Foreign Language Creation and Rootless Back Translation: A Case Study of Snow Flower and the Secret Fan. Journal of Literature and Art Studies 7(10), 1354–1364.doi:10.17265/2159-5836/2017.10.017
• Hotham, D. (1972). The Turks. London: John Murray.
• Hotham, D. (1973, [1972]). Türkler. (M. A. Kayabal. Trans.). İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Hotham, D. (2000, [1972]). Türkler I. (M. A. Kayabal. Trans.). İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.
• Hotham, D . (2000, [1972]). Türkler II. (M. A. Kayabal. Trans.). İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.
• Huyssen, A. (1995). Twilight Memories: Marking Time in a Culture of Amnesia. Newyork: Routledge.
• Karadağ, A. B. (2019). Çeviri Yoluyla Geçmiş, Şimdi ve Gelecek arasında Köprüler Kurmak. Çeviribilimde Araştırmalar: Research in Translation Studies [electronic resource].
• Kasar, S. Ö. (2020). Çeviri Göstergebilimi ile Kent Göstergebiliminin Bütünleşik Bağlamında Özde Çeviri Kavramının İncelenmesi. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-25.
• Koselleck, R. & Presner, T. S. (2002). The Practice of Conceptual History: Timing History, Spacing Concepts. Stanford: Stanford University Press.
• Paker, S. (2004). Türkiye Odaklı Çeviri Tarihi Araştırmaları, Kültürel Hafıza, Unutuş ve Hatırlayış İlişkileri. Journal of Turkish Studies 28(3), 275-284.
• Shuttleworth, M. & Cowie, M. (2004). Dictionary of Translation Studies. Shanghai: Shanghai Foreign Language Education Press.
• Sun, Y. (2014). Translation and Back Translation: Transcultural Reinventions in Some Chinese American Literary Works. Asia Pacific Translation and Intercultural Studies 1(2), 107–121. doi: 10.1080/23306343.2014.908563
• Tu, Q. & Changbao, L. (2017). A Review on Textless Back Translation of China-Themed Works Written in English. Studies in Literature and Language 14 (1): 1-7. doi: 10.3968/9177.
• White, H. (1973). Meta History: The Historical Imagination in Nineteenth Century Europe. Baltimore: The John Hopkins University Press.