Bir Orwellyen Palimpsest: Nihâd Sîrîs’in Sessizlik ve Gürültü Romanı

Year 2023, Issue: 33, 984 - 1007, 26.04.2023

Kamil Karasu

https://doi.org/10.29000/rumelide.1283483

Abstract

Bu makale, Suriyeli roman, kısa hikâye ve tiyatro yazarı Nihâd Sîrîs’in Sessizlik ve Gürültü romanı ile George Orwell’ın Bin Dokuz Yüz Seksen Dört romanını bir palimpsest-metinlerarasılık ilişkisi kurarak ele almaktadır. Çalışmanın amacı, totaliter rejimlerin hükmettiği toplumlara yönelik hegemonya kurma faaliyetlerini, baskı ve şiddet politikalarını politik-distopya türündeki her iki romanın kurgusal örgüsü örnekleminde ortaya koymaktır. Bunun yanı sıra çalışma, içerik bakımından Sessizlik ve Gürültü ile Bin Dokuz Yüz Seksen Dört arasındaki palimpsest ve metinlerarasılık ilişkisini değerlendirirken Bahtin ve Kristeva’nın kuramları ışığında, metin analizi yöntemini kullanmaktadır. Orwell’ın distopya türündeki kült romanı yirminci yüzyılın siyasi ve toplumsal akımlarına, savaşlara, ters yüz edilmiş bir dünyada bireyin varoluş çabasına, işkenceye ve sosyalizm maskeli totaliter diktatörlüklere satirik eleştiri getirir. Benzer şekilde, Sîrîs de romanında başta Arap dünyası olmak üzere çoğu doğu toplumunda tek kişinin tahakkümüne bağlı medya ve söylem kontrolü, baskı, korku ve lideri kutsallaştırma gibi olgulara yönelik eleştirilerde bulunur. Yazar, sessizlik ve gürültü kavramlarının ikiliğiyle, diktatöre karşı en küçük direnişin yol açacağı sonu okuyucusuna derinden hissettirmektedir. Olay örgüsü adı bilinmeyen bir ülkede, yirmi dört saat içinde, ana kahraman Fethi Şiyn’in etrafında gelişmektedir. Romanın geçtiği mekân her ne kadar belirtilmese de Suriye’nin tarihsel arka planı ve bugün içinde bulunduğu süreç edebî kurgunun bir gerçekliği yansıttığına dair güçlü göstergeler sunmaktadır. Arap Baharının ayak sesleri Sessizlik ve Gürültü’de yankılanır.

Keywords

Sîrîs, Sessizlik ve Gürültü, Distopya, Orwell

References

• Al-Aswany, A. (2019). The Dictatorship Syndrome. Trans. R. Harris, London: Haus Publishing.
• Allen, G. (2000). Intertextuality. London: Routledge.
• Arendt, H. (1979). The Origins of Totalitarianism. London: A Harvest Book.
• Bahtin, M. (2001). Karnavaldan Romana Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (C. Soydemir, Çev.) (S. Irzık, Dü). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bahtin, M. M. (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları. (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bakker, B. (2018). Dystopian Trends in Modern Arabic Literature. Al Jadid - A Review of Arab Culture and Arts, 22(75): 6-8.
• Bayer, E. (1938). Die SA. Berlin, Translation quoted from Nazi Conspiracy, IV, 783.
• Claeys, G. (2017). Dystopia: A Natural History. Oxford: Oxford University Press.
• Commins, D. ve Lesch, D. W. (2014). Historical Dictionary of Syria. Third Edition, Scarecrow Press.
• D’Angelo, F. J. (2010). “The Rhetoric of Intertextuality”. Rhetoric Review, Vol. 29, No. 1 (2010), pp. 31-47.
• Dawisha, A. I. (1978). Syria under Asad, 1970-78: The Centres of Power. Government and Opposition, Vol. 13, No. 3, pp. 341-354. https://www.jstor.org/stable/44482247.
• De Quincey, T. (1852). Confessions of an English Opium-Eater: Being an Extract from the Life of a Scholar. Boston: Ticknor, Reed, and Fields.
• Dillon, S. (2007). The Palimpsest: Literature, Criticism, Theory. London & New York: Continuum Books.
• El-Asvani, A. (2020). Diktatörlük Sendromu. (B. Özkul, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fiori, G. (2014). Antonio Gramsci: Bir Devrimcinin Yaşamı. (K. Emiroğlu, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları
• Friedrich, C. J. ve Brzezinski, Z. K. (1965) Totalitarian Dictatorship and Autocracy. Second Edition, Massachusetts: Harvard University Press.
• Hinnebusch, R. (2008). Modern Syrian Politics. History Compass 6(1): 263–285, https://doi.org/10.1111/j.1478-0542.2007.00487.x.
• Hinnebusch, R. ve Zintl, T. (Ed.) (2015). Syria from Reform to Revolt, Volume 1: Political Economy and International Relations. Syracuse University Press.
• Jameson, F. (2002). The political unconscious: Narrative as a socially symbolic act. London: Routledge, p. 5.
• Khsearoof, L. (2011). Big Brothers Small Worlds: A Comparative Study of the Political Vision in the Novels of George Orwell and Haydar Haydar. Unpublished Doctoral Dissertation, School of Oriental and African Studies, Univesity of London.
• Macey, D. (2000). Dictionary of Critical Theory. London: Penguin Books.
• McDonagh, J. (1987). Writings on the mind: Thomas De quincey and the importance of the palimpsest in nineteenth-century thought. Prose Studies 10(2): 207-224. https://doi.org/10.1080/01440358708586308
• Mcmanus, A. (2014). The Contemporary Syrian Novel in Translation. The Arab Studies Journal, Vol. 22, No. 1, Special Issue: Cultures of Resistance (Spring 2014), pp. 322-333. http://www.jstor.com/stable/24877920.
• Moi, T. (Dü.) (1986). The Kristeva Reader. New York: Columbia University Press.
• Orwell, G. (2005). Why I Write. New York: Penguin Books.
• Orwell, G. (2008). Nineteen Eighty-Four. London: Penguin Books.
• Orwell, G. (2016). Bin Dokuz Yüz Seksen Dört. (C. Üster, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
• Palimpsest. (t.y.). In oxfordlearnersdictionaries.com. Erişim Tarihi: 13 Şubat 2023, https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/palimpsest?q=palimpsest.
• Pankowski, E. (2018). “We Love Big Brother: An Analysis of the Relationship between Orwell’s Nineteen Eighty-Four And Modern Politics in the United States and Europe”. Honors Scholar Theses. 559. https://opencommons.uconn.edu/srhonors_theses/559.
• Salık, N. (2016). Modern Suriye’de Toplum ve Siyaset: 1946-2000. (M. A. Okur ve N. Salık, Dü.), Bağımsızlıktan Arap Baharı’na Suriye: İç ve Dış Politika içinde (31-65). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Salık, N. (2021). Demokrasiden Diktatörlüğe: Suriye’de Siyasal Sistemin Evrimi. (H. Doğan ve A. Demir, Dü.) Başlangıcından Günümüze Türk Tarihinde Doğu Akdeniz içinde (247-274). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Saouli, A. (2018). The Tragedy of Ba‘thist State-Building, in The Syrian Uprising: Domestic Origins and Early Traje. (R. Hinnebusch ve O. Imady, Dü.). Routledge.
• Scott, J. C. (1990). Domination and Arts of the Resistance: Hidden Transcripts. Yale University Press.
• Sîris, N. (2019). Sessizlik ve Gürültü. (R. Er, Çev.). İstanbul: Jaguar Kitap.
• Sirees, N. (2022). Al-Samt wa al-Sakhab: The Authorized, Abridged, and Annotated Edition for Students of Arabic. (H. Al-Samman, Dü.). Georgetown University Press.
• Sözen, M. F. (2008). Bakhtin'in Romanda Kronotop Kavramı ve Sinema. Akdeniz Sanat, (2) 91-108. Watt, I. (1959). The Rise of the Novel: Studies in Defoe, Richardson and Fielding. California: University of California Press.
• Williams, R. (2007). Afterword: Nineteen Eighty-Four in 1984. H. Bloom (Ed). George Orwell’s 1984 (Bloom’s Modern Critical Interpretations) içinde. Update Edition. New York: Chelsea House
• Zisser, E. (Mayıs 1998). Appearance and Reality: Syria’s Decisionmaking Structure. Meria Journal, 2 (2). https://ciaotest.cc.columbia.edu/olj/meria/meria598_zisser.html (Erişim Tarihi: 22/12/2022).