Türk - Rus dili ve kültüründe tuz

Year 2023, Issue: 33, 1361 - 1375, 26.04.2023

Sevda Nasradınlı Bahar

https://doi.org/10.29000/rumelide.1283693

Abstract

Kültür, insanlığın bilgi birikiminin “kara kutusu” gibidir. Tarih boyunca bir toplumun kültür hazinesi içinde saklanan her şey onun dili ve düşüncesine yansır. Kültürün kendi temsili esnasında kullandığı en önemli aracı dildir. Bu nedenle dil ve kültür arasındaki yakın ilişki, araştırmacılar için her zaman ilgi çekici konulardan biri haline gelmektedir. Çünkü dil ve kültür incelemeleri tarih, coğrafya, politika, din, ekonomi, sanat, edebiyat, psikoloji, yaşam tarzı gibi pek çok alandaki bilgi birikimini ortaya koyar. Araştırma konusu olarak seçilen kavram sözcük tuzdur. Tuz, hayati önemi olan ve insan hayatının devam ettirilmesi için gereksinim duyulan en önemli maddelerden biridir. İnsanlık eski zamanlardan bu yana yaşamın her alanında tuzdan faydalanır. Bu çalışmada, Türk-Rus dili ve kültüründe tuzun öneminin araştırılması amaçlanmaktadır. Tuz kavramı Türk ve Rus toplumunun maddi, manevi değerleri, inanışları bağlamında ele alınacaktır. Ayrıca tuz sözcüğünün geçtiği deyim, atasözlerine de yer verilecektir. Araştırma neticesinde Türk ve Rus toplumlarının dil, kültür ve düşünce dünyasında tuzun yeri belirlenecektir. Ayrıca her iki toplumun dili ve kültürü ekseninde tuza ilişkin kanaatlerde benzerlik ve farklılıklar ortaya konulacaktır. Araştırma yöntemi karşılaştırmalı kültürdilbilimdir. Kültürdilbilim yöntemine ilişkin teorik bilgilere, uygulamalara ve değerlendirmelere yer verilecektir.

Keywords

tuz, Türk kültüründe tuz, Rus kültüründe tuz, deyimlerde tuz, atasözlerinde tuz

References

• Akarpınar, R. (2006). Mevlid Törenlerinin Yapısı. Türkbilig(12), 38-63. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkbilig/issue/52794/697114 Erişim Tarihi: 13.04.2023
• Aktay, Ş. & Aktay, S. (2021). Rus Adbilimi. Eskişehir: Dorlion Yayınları.
• Alimjanova, G.M., (2016), Karşılaştırmalı Kültürdilbilim. Dil-Kültür-İnsan, (Çev. S.Uçar ve Ş.Aktay), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Avcı, S. (2003). Ekonomik Coğrafya Açısından Önemli Bir Maden: Tuz. Coğrafya Dergisi(11), 21-45.
• Birant, M. A. (1984). Evliya Çelebi ve Seyahatnamesi. İstanbul: And Kartpostal ve Yayınları.
• Boratav, P. (2015). 100 Soruda Türk Folkloru (2 b.). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Dubovskaya, A. (2015). Konsept 'sol' i ego kognitivnaya suschnost. Sbornik universitetskiye çteniya/Materialı nauçno-metodiçekih çteniy, PGLU, s. 40-47.
• Erdem, M. (1997). Kıpti Kilisesi Üzerine Bir Araştırma. AÜİFB (XXXVI), 143-178.
• Erhat, A. (2018). Mitoloji Sözlüğü (6). İstanbul, Türkiye: Remzi Kitabevi.
• Gandhi, M. & Thoreau, H. (2015). Sivil İtaatsizlik ve Pasif Direniş. Vadi Yayınları.
• Graçyov, V.A. (2021). Soldat i Soldier: etimologiya slov i “naivnaya” kartina mira. Nauçno-praktiçeskiye issledovaniya. 2-5 (37). Erişim Adresi: https://www.elibrary.ru/item.asp?id=44850790 Erişim Tarihi: 13.04.2023
• Guliyeva, İ. (2015). Azerbaycan’da Tuz Üretiminin Tarihi. İRS-AZ. 3(15). 48-57.
• Gumilyev, L. N. (1997). İstoriya naroda hunnu. Erişim Adresi: http://knigger.com/texts.php?bid=10194 Erişim Tarihi: 22.01.2023
• Gürsoy-Naskali, E. & Şen, M. (2008). Tuz Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Humboldt, W. (1988). On language: The diversity of human language-structure and its ınfluence on the mental development of mankind. (P. Heath, Trans.) Cambridge: Cambridge University Press.
• Jones, E. (1923). Essays In Applied Psycho-Analysis. London/England; Vienna/Austria: The International Psycho-Analytical Press.
• Kahraman, S.A. (2010). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Akkirman-Belgrad-Gelibolu-Manastır-Özü-Saraybosna-Slovenya-Tokat-Üsküp (5. Kitap). İstanbul, Türkiye: Yapı Kredi Yayınları.
• Kaplan, M. (2014). Kültür ve Dil (32 b.). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kaşgarlı Mahmud Kitabı. (2008). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kozan, O. (2014). Kültürdilbilim: Temel Kavramlar ve Sorunlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kurlansky, M.Tuz. İnsanlığın Tuzlu Tarihi. (A. Çakıroğlu, Çev.) İstanbul: Aykırı Yayınları.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar (2 b.). (G. Y. Demir, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Lyapin, D.A. (2014). Narodniye volneniya v Rossi v 1648-1650 gg.: Aktualnıye voprosı issledovaniya. Gumanitarnıye i yuridiçeskiye issledovaniya. (3), 54-58. Erişim Adresi: https://cyberleninka.ru/article/n/narodnye-volneniya-v-rossii-v-1648-1650-gg-aktualnye-voprosy-issledovaniya Erişim Tarihi: 13.04.2023.
• Pletcher, K. Salt March. Encyclopedia Britannica. Erişim Adresi: https://www.britannica.com/event/Salt-March Erişim Tarihi: 24.08.2022
• Sabitova, Z. (2013). Lingvo-Kul'turologiya. Moskva: İzd. Flinta-Nauka.
• Stomatov, S. (2007). Rus Dilinde Deyimlerin Tarihsel (Etimolojik) Açıdan İncelenmesi. Ankara, Türkiye: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• Şahin, C. (2004). Türkiye'de Tuza Atfedilen Yer Adları. E. GÜRSOY-NASKALİ, & M. ŞEN içinde, Tuz Kitabı (s. 28-57). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• ---- (2001). Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit, Tevrat, Zebur ve İncil. İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi.
• ---- Kuran-ı Kerim. Erişim Adresi: https://yayin.diyanet.gov.tr/File/Download?path=430_1.pdf&id=430 Erişim Tarihi: 22.01.2023
• --- Tekvin. Erişim Adresi: https://kutsalkitap.info.tr/?q=yar%20199 Erişim Tarihi: 22.01.2023
• “Sociation”. Erişim Adresi: http://sociation.org Erişim Tarihi: 22.01.2023
• “kelime.com”. Erişim Adresi: https://kelime.com/ Erişim Tarihi:22.01.2023
• “Bible”. https://www.bibleonline.ru/bible/tur/01/19/#26 Erişim Tarihi: 22.01.2023
• “Salamura”, (1901). Kamusî Türki. Erişim Adresi: https://kelime.com/kelime/salamura/63335c6b101dea5b8e182ec0-63335c6b7d1b283c3f106d2b/%20os/tumu/kts Erişim Tarihi: 04.01.2023
• Frazeologiçeskiy slovar' russkogo literaturnogo yazıka. Erişim Adresi: http://phraseology.academic.ru/12029/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D1%8C_%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8 Erişim Tarihi: 04.01.2023
• Türk Dil Kurumu. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr Erişim Tarihi: 22.01.2023
• Voynova, L.A.; V.P. Jukov; Molotkov, A.İ.; Fedorov, A.İ. (1968). Frazeologiçeskiy slovar russkogo yazıka. Moskva: İzd. Sovetskaya Ensiklopediya.