Türkçe Ulusal Derlem’de cumhur, halk ve millet sözcüklerinin gazete metinlerindeki görünümü

Year 2023, Issue: Ö13, 93 - 111, 23.10.2023

Ceren Selvi

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379027

Abstract

Dil biliminin bilgisayarlı çalışma alanını olan derlem dil bilimi, önceki yıllara göre yapılan çalışmaların hızını arttırmış ve daha çok çalışma yapılmasını sağlamıştır. Derlemler, büyük sayıda dil verilerini içeren kümelerdir. Bu çok sözcüklü derlemler üzerinde gramer ve dil bilimi çalışmalarını yapmak araştırmaların hızlı sonuçlanmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada 50 milyon sözcükten oluşan Türkçe Ulusal Derlemi’nde gazete metinlerinde geçen “cumhur, halk, millet” sözcükleri yazılı metin sorgusunda taranmıştır. Tarama yapılırken gazete verileri 5’er yıllık olarak bölünmüş ve tarama sonucunda elde edilen verilerde bağlam içerisinde “toplum” anlamında kullanılanlar çalışmanın kapsamında değerlendirilmiştir. Her sözcük kendi başlığı altında ilk önce tablo içerisinde metin sayısı, gözlenen sıklık ve normalleştirilmiş sıklık verileri ile açıklanmıştır. Daha sonra gazete metinlerinde yer alan veriler beşer yıllık dilimler içerisinde incelenmiştir. Bu incelemede öncelikle Türkçe Ulusal Derlemi’nde yer alan bilgilerin ekran görüntüsü verilmiş, daha sonra bu verilerin değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirme sonrası tablo içerisinde cumhur, halk ve millet sözcüklerinden “toplum” anlamında kullanılanlar -/+ 5 eşdizimlilikleri ile verilmiştir. Bu verilerin sayıca fazla olması nedeni ile her grup için 10 örnek listelenmiştir. Beşer yıllık veri dökümleri tamamlandıktan sonra bir grafik içerisinde 1989-2013 yılları arasındaki tüm verilerin dökümü yapılmıştır. Grafiğin ardından sözcüğün kendi içerisinde değerlendirilmesi verilmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında ise cumhur, halk ve millet sözcüklerinin gazetelerdeki kullanımı genel bir değerlendirme ile açıklanmıştır.

Keywords

Derlem Dil Bilimi, Türkçe Ulusal Derlemi, cumhur, halk, millet

References

• Aksan, Y., Aksan, M., Özel S. A., Yılmazer, H., Demirhan, U. U., Mersinli, Ü., Bektaş, Y., Altunay, S. (2014). Web Tabanlı Türkçe Ulusal Derlemi (TUD), Akademik Bilişim’14- XVI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 5-7 Şubat 2014 Mersin Üniversitesi, s. 723-730.
• Aksan, M., Atasoy, G. (2021). Derlem Dilbilim ve Sözcük Anlambilim, Toros Üniversitesi Yayınları, Mersin.
• Boz, E. (2020). Dilbilim Teorik ve Uygulamalı Alanlar, Gazi Kitabevi, Kolektif.
• Çalışkan, N. (2014). Semantik Prozodi Kavramı ve Türkçe Semantik Prozodi Örnekleri: “aksettirmek, …dan ibaret, …nin teki, karşı karşıya, varsa yoksa”, Journal World of Turks, Vol. 6, No. 1, p. 139-160.
• Karaoğlu, S. (2014). Türkçe Çevrimiçi Derlemler Üzerine, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (Özel Sayı 1): s. 181-188.
• Özkan, B. (2020). Terim Bilim Çalışmalarında Derlem Kullanımı ve “Kendi Kendine Derlem Oluşturma Platformu”, Terim Bilim Modülü, Avrasya Terim Dergisi, 8 (1): 8-17.
• Özkan, B.; Tahiroğlu, T. B.; Özkan, A. E. (2014). Türkçe Üzerine Derlem Dilbilim Uygulamaları, Karahan Kitabevi.
• https://v3.tnc.org.tr/.................................
• https://v3.tnc.org.tr/tnc/about-tnc...................................
• https://v3.tnc.org.tr/tnc/tnc-team..................................................
• https://sozluk.gov.tr/ ............................................