Eve Açılan Kapı: Türk sinemasında kapı temsili

Year 2023, Issue: Ö13, 866 - 875, 23.10.2023

Hasan Akpulat Ahmet Bacaru

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379234

Abstract

Mekân denilince akla gelen ilk yer olan“ev” bir hafıza alanı olarak her odasına anlar ve anıların yerleştirildiği yerdir. Ev, hem mekânsal hem de sosyal olarak ait olma duygusunu hissettiğimiz köklerimizle bağlantı kurabildiğimiz ve dünyadaki konumumuz ne olursa olsun geri dönmeyi özlediğimiz yerdir. Dış dünyaya karşı iç dünyamızı temsil eden ev, kapı gibi bir boşluk üzerinden dışa açılır. Evin kapısını anahtarla açıp içeriye adım attığımızda, hafıza ve aidiyet duygusuyla dolu bir mekânda buluruz kendimizi. Kapıyı kapattığımızda, dış dünya ve her şey geride kalır. Kapının dışı güvensiz ve ürkütücü olabilir, ancak içerisi güvenli bir sığınaktır. Kapıyı anahtarla kilitlediğimizde, kendimizi daha da güvende hissederiz. Kapının sağlam olması, içerdeki güvenliği simgeler. Dünyaya bakış ve dünyadaki konumlanışı şekillendiren ev simgesel bir evren olarak alındığında, evin uzantısı olarak yurt, memleket, ülke, vatan gibi kavramlar karşımıza çıkmaktadır. Göç olgusuyla beraber evini yitiren birisi, dolayısıyla vatanını da yitirir. Yerinden edilen toplumlar, kimliklerini koruyamama, yeni yerlerde aidiyet duygusu geliştirememe gibi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Araştırma nitel bir tasarımla hazırlanmış olup öncelikle göç, kimlik ve aidiyet üzerine odaklanmış ve çalışmanın amacına yönelik kapının insan hayatındaki önemi irdelenerek insanın geçmişiyle ve yaşamla kurduğu ilişki kapı bağlamında incelenmiştir. Son olarak, sinematografik özellikler dâhilinde Kapı (Nihat Durak, 2019) filminde anlatı üzerinden kapının temsilinde anlatımın nasıl inşa edildiği analiz edilmiştir.

Keywords

Kapı Filmi, Kapı, Temsil, Göç, Aidiyet, Kök, Kimlik

References

• Akdağlı, S. ve Pelikoğlu, F. (2018). Plastik Sanatlarda Kapı İmgesi, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 4 (2) , 75-85. DOI: 10.22252/ijca.530666.
• Aslan-Karakul, S. (2014). Kapının Dili: Göstergebilimsel Bir Yaklaşım. Journal of International Social Research . 2014, Vol. 7 Issue 35, p7-14. 8p.
• Bachelard, G. (1996). Mekânın Poetikası (çev: Aykut Derman). İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Çam, A. (2016). Sinemasal Mekânlar ve Sinemasal Mekânların Çözümlenmesi, Sinecine, 7/2, 7–37.
• Çakmak, F. (2018). Zorunlu Göç Sürecinde Mekânın Kaybı ve Evin Yitimiyle Başlayan Yersiz Yurtsuzluğun Ürettiği Bir Travma Olarak “Kimliğin Anonimleşmesi”. Turkish Studies, 18(13), 349-364.
• Durak, N. (Yönetmen). (2019). Kapı [Film]. Türkiye: TAFF, Durak Film.
• Ercanlı, Ç. (2019). Mimarlıkta sınırları kaldırmak: göç, mekân ve aidiyet ilişkisini yeni(den) düşünmek. Global Transformation and Differentiations International Migration, Urbanization and Belonging, April, 25-27, 2019 congress book, Antalya. 195-198. (Tam Metin Bildiri/Sözlü Sunum). ISBN: 978-605-6935-90-9.
• Girgin, Figen. Sanatta Göç Teması, International Journal of Social and Humanities Sciences IJSHS, 2017; 1 (1): 54-75, 2017.
• Göktürk, A. ve Kaygalak, S. (1999). Göç ve Kentleşme, Ü.Onat, A.Altay (Yay. Haz.). Sosyal hizmet sempozyumu ’99 bölgesel kalkınma sürecinde sosyal hizmet, Ankara: TC. Başbakanlık GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı ve H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Yayını.
• Güleç-Solak, S. (2017). Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış Space-Identity Interaction: a Conceptual and Theoretical Overview. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 13-37.
• Gür, F. (2019). Burhan Uygur ve Burhan Doğançay Bağlamında Hazır Nesne Olarak Sanatta Kapı İmgesi. Atatürk Üniversitesi Resim Ana Sanat Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Güvenç, B. (1993). Türk kimliği. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Güvenç, B. (1999). İnsan ve Kültür, Ankara: Remzi Kitabevi.
• Halis, M. (2021, 14 Mayıs). Kapının Arkasındaki Halk: Süryaniler. Independent Türkçe. Erişim adresi: https://www.indyturk.com/.
• Kılıç, S. (2011). Değişen Kimliklerin Göçmen Sineması’nda Temsili: Fatih Akın Filmleri. 2000 Sonrası Türk Sineması’na Eleştirel Bakış içinde. (ed.) Özgür Yılmazkol, İstanbul: Okur.
• Nar, M. Ş. (2019). Kültürel kimlik sorunsalı: Görecelik mi, evrenselcilik mi? Yoksa uzlaşı mı?, Antropoloji, 37, 72-80.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev Yeni Türk Sineması’nda Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis.
• Turut, H. ve Özgür, E. M. (2018). Bir Kente Göçün Hikâyesi: Süreçler, Bütünleşme ve Aidiyet, Coğrafi Bilimler Dergisi,N16 (1),153-180.DOI: 10.1501/Cogbil_0000000196.
• Ürek, M. “Süryaniler’in Tarihi ve Sosyolojik Yapısı”. Milel ve Nihal 10 (2013 ): 95-112.
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri, Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/2 Winter 2014, Ankara-Turkey, www.turkishstudies.net,ISSN: 1308-2140, Doi Number:10,7827/TurkishStudies.6274. P. 1685-1704.