Şoförlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları: Bir pilot çalışma

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 4, 290 - 295, 01.12.2021

Seyfi Durmaz , Safiye Ozvurmaz

Öz

Amaç: Bu çalışma, halk otobüsleri şoförlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları belirleyicilerini tanımlamak amacıyla planlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipte yapılan bu araştırma, 116 halk otobüs şoförü ile yapılmıştır. Veriler kişisel bilgi formu ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği ile toplanmıştır. Gruplar arası farkı belirlemek için bağımsız gruplarda Student t testi ve Varyans analizleri kullanılmıştır.

Bulgular: Katılımcıların hepsi erkek olup, yaş ortalaması 42,34±9,49, %59,5’i ilkokul-ortaokul mezunudur. Ortalama çalışma yılı 16,14±10,58 olan sürücülerin %78,4’ü vardiyalı, %69’u 11 yıldan daha uzun zamandır çalıştığını, %91,4’ü günde en az 9 saat ve üzeri çalıştığını bildirmiştir. Şoförlerin toplam sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği puan ortalaması 117,61±23,20’dir. Şoförlerin en yüksek kendini gerçekleştirme alt grubundan puan aldıkları, en düşük ise sırası ile egzersiz, stres yönetimi ve beslenme destek alt gruplarından puan aldıkları belirlenmiştir. Sağlık durumunu iyi tanımlayanlar, iş memnuniyeti yüksek olanlar, trafik kazası geçirmemiş olanlar ve çalışma süresi on yılın altında olanların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçek puan ortalaması diğer gruplara göre daha yüksek bulundu (p<0,05).

Sonuç: Şoförlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının düşük olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şoför, Sağlıklı yaşam biçimi davranışları, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği

Healthy lifestyle behaviors of drivers: A pilot study

Öz

Purpose: This study was planned to identify the determinants of healthy lifestyle behaviors of public bus drivers. Material and Methods: This cross-sectional study was conducted with 116 public bus drivers. Data were collected with a personal information form and Healthy Lifestyle Behaviors Scale. Student t-test and Variance analyses were used in independent groups to determine the difference between groups. Results: All of the participants were male, with an average age of 42.34 ± 9.49, 59.5% of whom were primary-secondary school graduates. Of the drivers with an average working year of 16.14±10.58, 78.4% reported that they worked in shifts, 69% for more than 11 years, and 91.4% of them worked at least 9 hours or more per day. The total score average of the drivers’ healthy lifestyle behaviors scale is 117.61 ± 23.20. It was determined that the drivers got the highest scores from the self-actualization subgroup and the lowest from the exercise, stress management and nutrition subgroups, respectively. The Healthy Lifestyle Behaviors Scale mean score of those who defined their health well, those with high job satisfaction, those who did not have a traffic accident, and those whose working time was less than ten years was found to be higher than the other groups (p <0.05). Conclusion: It has been determined that the drivers’ healthy lifestyle behaviors are low.

Anahtar Kelimeler

Driver, Healthy lifestyle behaviors, Healthy lifestyle behaviors, Healthy Lifestyle Behaviors Scale

Kaynakça

• 1. Schneider E, Irastorza X, (2002). OSH in Figures: occupational safety and health in the transport sector - An Overview, Luxembourg: European Agency for Safety and Health at Work.
• 2. Çeper M (2019). Uzun yol sürücülerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi; Biruni Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; İstanbul
• 3. Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA; Health Promotion in Nursing Practice (4th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall
• 4. Bilir N, Yıldız NA; (2006). İş Sağlığı ve Güvenliği. Güler, Ç., Akın, İ. (Ed). Halk Sağlığı Temel Bilgiler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, , 602-631
• 5. World Health Organization, Health Promotion, (2016); https://www.who.int/news-room/q-a-detail/health-promotion; Erişim Tarihi:05.01.2021
• 6. Johnson Murray L, Witte K, Boulay M, et all. (2005) Using health education theories to explain behavior change: a cross country analysis; Int’l Quarterly of Community Health Education, 25(1-2) 185-207
• 7. Walker S, Hill Polerecky D. (1996). Psychometric evaluation of the Health Promoting Lifestyle Profile II; Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center. 120-6
• 8. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, ve ark. (2008).; Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması; C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 12(1)
• 9. Pınar R, Çelik R, Bahçecik N. (2009). Reliability and construct validity of the Health Promoting Lifestyle Profile II. İn a adult Turkish population; Nursing Research. 58(3) 184-93
• 10. Erdoğan G, Coşansu G. (2017). Taksi Şoförlerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi; STED. 26(5) 188-94
• 11. Kolaç N, Balcı AS, Şişman FN. (2018). Fabrika Çalışanlarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışı ve Sağlık Algısı; Bakırköy Tıp Dergisi, 14, 267-74, DOI: 10.5350/BTDMJB.20170328092601
• 12. Yıldız Ö, Ersin F; Mevsimlik tarım işçisi gençlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörlerin incelenmesi; Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi; 2017, 20(3), 180-7
• 13. Göçer Ş, Mazıcıoğlu MM, Ulutabanca RÖ. (2020). Assesment of healthy lifestyle behaviors in traveling seasonal agricultural workers; Public Health; 2020, 180, 149-53, doi.org/10.1016/j.puhe.2019.11.013 0033-35
• 14. Çetinkaya A, Cankurtaran DO, Önat G. (2019). Health Perceptions and health promotion behaviors of workers working in an industrial field; Journal of Health Science and Profession; 6(3), 564-74
• 15. Avcı İA, Erdoğan TK. (2015). Fındık fabrikasında çalışan işçilerde obezite sıklığı ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının değerlendirilmesi; TAF Preventive Medicine Bulletin. 14(5), 364-69, DOI: 10.5455/pmb.1-142938418
• 16. Ulutaşdemir N, Kılıç M, Zeki Ö. (2015). Effects of Occupatonal Health and Safety on Healthy Lifestyle Behaviors of Workers Employed in a Private Company in Turkey; Annals of Global Health; 2015, 81(4) 503-11, doi.org/10.1016/j.aogh.
• 17. Onar E. (2012). Bir hava yolu şirketinde çalışan kabin personelinin miyokart enfarktüsü farkındalığının ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi; Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi; Edirne
• 18. Keskin ET, Kütük F, Özmen BB, ve ark. (2012). Ankara’da bazı semt duraklarında çalışan taksi şoförlerinin sağlıklı/riskli yaşam davranışları; STED. 21(4) 22-29
• 19. Baygi F, Jensen OC, Nasrabadi FM ve arl (2016). Factors affecting health-promoting lifestyle profile in Iranian male seafarers working and tankers; Int, Marit Health; 2017, 68(1) 1-6, DOI: 10.5603/IMH.2017.0001
• 20. Bhandari P, Kim M; Predictors of the health-promoting behaviors of Nepalese migrant workers; The Journal of Nursing Research. 24(3), 232-9, doi:10.1097/jnr.0000000000000120
• 21. Zhang S, Wei C, Fukumoto K, ve ark. (2011). A comparative study of health-promoting lifestyles in agricultural and non-agricultural workers in Japan; Environ. Health Prev. Med. 16, 80-9; DOI 10.1007/s12199-010-0167-9
• 22. Gönül G. (2009). Bir ilaç firmasında çalışanların koroner kalp hastalığı risk faktörleri ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları; Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi; İstanbul
• 23. Terzi Ö, Karasu Ö, Arslan N.(2020). An Evalatuation of the Health-Promoting Lifestyle and Quality of the among Turkish Workers; Journal of Occupational Health and Epidemiology; 2020, 9(1) 10-7;
• 24. World Health Organization, Tobacco Free Initiative; https://www.who.int/tobacco/surveillance/survey/gats/tur/en/ Erişim Tarihi: 01.01.2021
• 25. Gülduran E, Ergül Ş, Erkin Ö. (2013). Kömür İşletmesinde Çalışan İşçilerin Sağlık Durumlarını ve Sağlığın Önemini Algılamaları; TAF Preventive Medicine Bulletin. 12(4) 383-92, DOI: 10.5455/pmb 1-1336306984