ÖĞRENCİLERİN COVID-19’A YÖNELİK DÜŞÜNCELERİ İLE SAĞLIK BİLİŞLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 19 - 30, 01.03.2022

Aysun Güzel , Halil İbrahim Kurtoğlu

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı Sağlık Bilimleri Fakültesi’nde öğrenim gören Acil Yardım ve Afet Yönetimi Bölümü öğrencilerinin COVID-19’a yönelik düşünceleri ile sağlık bilişleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesidir.
Yöntem: Araştırma tanımlayıcı tipte epidemiyolojik bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini 4-20 Mart 2021 tarihleri arasında bir üniversitenin Sağlık Bilimleri Fakültesi Acil Yardım ve Afet Yönetimi Bölümü’nde öğrenimine devam eden toplam 792 öğrenci oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmemiş, evrenin tamamı çalışma kapsamına ve anket formunu 421 öğrenci cevaplamıştır. Araştırmada Sağlık Bilişleri Anketi ile öğrencilerin bazı sosyodemografik özelliklerini sorgulayan 6 soru ve COVID-19 farkındalığını ve 22 soruluk anket formunu içeren veri toplama aracı kullanılmıştır. Veriler Google formlar üzerinde hazırlanan anket aracılığıyla toplanmıştır. Veriler SPSS 22.0 programında yüzdelik, ortalama, tek yönlü varyans analizi, post-hoc testleri (Tukey HSD ve Games Howell çoklu karşılaştırma testi) ve bağımsız örneklem t-testi kullanılarak analiz edilmiş ve p<0,05 olan değerler anlamlı kabul edilmiştir.
Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 21,64 ve %60,4’ü kadındır. Araştırmaya katılan öğrencilerin COVID-19’a yönelik düşünceleri incelendiğinde %20,2’si virüs olduğunu, %13,0’ü biyolojik savaş ajanı olduğunu ifade etmiştir. Öğrencilerin COVID-19 haberlerinin kaygı oluşturduğunu düşünmeleri ile Sağlık Bilişleri Anketi Hastalıkla Baş Etmede Güçlük ve Hastalığın Korkutuculuğu Alt Boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (sırasıyla; p=0,007, p=0,039). Öğrencilerin Dünya Sağlık Örgütü’nün (sırasıyla; p=0,000, p=0,002, p=0,004) ve Sağlık Bakanlığı’nın (sırasıyla; p=0,003, p=0,010, p=0,003). COVID-19 için yaptığı açıklamaları yeterli bulma durumları ile Sağlık Bilişleri Anketi Hastalıkla Baş Etmede Güçlük, Tıbbi Hizmetlerin Yetersizliği ve Hastalığın Korkutuculuğu Alt Boyutları arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.
Sonuç: COVID-19 haberlerinin kaygı oluşturduğunu düşünme, yaşanılan şehrin ya da ülkenin COVID-19’a karşı güvenli olduğunu düşünme, COVID-19’dan korkma durumu, yakın çevre ile temastan kaçınma durumu, DSÖ’nün yaptığı açıklama ve çalışmaları yeterli bulma durumu, Sağlık Bakanlığının yaptığı çalışmaları yeterli bulma durumu ve COVID-19 hakkında kitle iletişim araçlarında verilen bilgilerin yeterli olduğunu düşünme durumu kişilerin sağlık bilişleri ile ilişkili değişkenlerdir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, sağlık bilişleri, öğrenciler

EVALUATE THE CORRELATION BETWEEN THE THOUGHTS OF STUDENTS COVID-19 AND THEIR HEALTH COGNITIONS

Öz

Purpose: The purpose of this study was to evaluate the correlation between the thoughts of Immediate Aid and Disaster Management students receiving education in the Faculty of Health Sciences for COVID-19 and their health cognitions.
Method: The epidemiological study was conducted in a descriptive design. Target population of the study comprised a total of 792 students receiving education in the Faculty of Health Sciences Department of Immediate Aid and Disaster Management in a university between 4-20 March 2021. No sample was chosen and the entire population was included in the study. 421 students completed the survey form. The study used a data collection tool including the the Health Cognitions Survey, six questions aimed at determining specific sociodemographic characteristics and COVID-19 awareness of students and a survey form of 22 questions. The data was collected via a survey prepared on Google form and was analyzed in the SPSS 22.0 program using percentage, mean, one-way analysis of variance, post-hoc tests (Tukey HSD and Games-Howell multiple comparisons test) and independent samples t-test. Values corresponding to p<0.05 were accepted to be significant.
Findings: Mean age of the students who took part in the study was 21.64 years and 60.4% of them were female. Examining the thoughts of the students in the study for COVID-19; 20.2% of them stated that the virus existed, while 13.0% stated that it was a biological war agent. A statistically significant correlation was found between the students’ thought that COVID-19 news creates anxiety and the Health Cognitions Survey Difficulty of Coping with Disease and Fearsomeness of Disease Subscales (p=0.007, p=0.039, respectively). A statistically significant correlation was found between the students’ state of finding the explanations by World Health Organization (p=0.000, p=0.002, p=0.004, respectively) and the Ministry of Health (p=0.003, p=0.010, p=0.003, respectively) about COVID-19 to be adequate and the Health Cognitions Survey Difficulty of Coping with Disease, Inadequacy of Medical Services and Fearsomeness of Disease Subscales.
Conclusion: State of thinking that COVID-19 news creates anxiety, the city or country is safe against COVID-19, fearing COVID-19, avoiding contact with immediate surroundings, finding the explanations and studies by WHO to be adequate, finding the studies by the Ministry of Health to be adequate and finding the information given via mass media regarding COVID-19 to be adequate, are variables related to the health cognitions of people.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, health cognitions

Kaynakça

• 1. Çelik, D., & Köse, Ş. (2020). Erişkinlerde COVID-19: klinik bulgular. Tepecik Eğit. ve Araşt. Hast. Dergisi, 30(2), 43-48. https://dx.doi.org/10.5222/terh.2020.88896
• 2. Varol, G., & Tokuç, B. (2020). Halk sağlığı boyutuyla Türkiye’de COVID-19 pandemisinin değerlendirilmesi. Namık Kemal Tıp Dergisi, 8(3), 579-594. https://doi.org/10.37696/nkmj.776032
• 3. Arslan, İ., & Karagül, S. (2020). Küresel bir salgın (COVID-19 salgını) ve değişime yolculuk. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 10, 1-36. http://doi.org/10.32739/uskudarsbd.6.10.67
• 4. Bulut, A. (2020). COVID-19 salgını, halk sağlığı uzmanlığı ve yeni hayat. Sağlık ve Toplum, 19, 148-156.
• 5. Erkal, E., Ses, A.G., Aydın, S. & Çalışkan, D. (2020). COVID-19’un toplumda yayılışını önlemeye yönelik ilaç dışı halk sağlığı önlemleri. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 79-95. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.765195
• 6. Dikmen, M. (2021). COVID-19 pandemisinde üniversite öğrencilerinin depresyon düzeyleri ile sosyal medya bağımlılıkları arasındaki ilişki: bir yapısal eşitlik modeli. Bağımlılık Dergisi, 22(1), 20-30.
• 7. Kıssal, A., Kavici, S., Okan, F., & Avşar, F. (2020). Sağlık bilimleri öğrencilerinin COVID-19 hakkındaki bilgi, tutum ve davranışları: derleme çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 10(3), 391-403. doi 10.5961/jhes.2020.399
• 8. Alıcılar, H.E., Güneş, G., & Çöl, M. (2020). Toplumda COVID-19 pandemisiyle ilgili farkındalık, tutum ve davranışların değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 1-16. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.763461
• 9. Singh A.K., Agrawal, B., Sharma, A., & Sharma, P. (2020). COVID-19: Assesment of knowledge and awareness in Indian society. J. Public Affairs, e2354, 1-9. https://dx.doi.org/10.1002%2Fpa.2354
• 10. Zaid, A.A., Barakat, M., Al-Qudah R.A., Albetawi, S., & Hammad, A. (2020). Knowledge and awareness of community toward COVID-19 in Jordan: A cross sectional study. Sys Rew Pharm, 11(7), 135-142.
• 11. Al-Rasheedi, M., Alhazmi, Y., Ali A.M., et al. (2021). Public awareness and Coronavirus (COVID-2019) in Qassim regio Saudi Arabia. 28(1), 90-98. https://doi.org/10.1016/j.sjbs.2020.08.035
• 12. Kaya, S.P., Kaplan, S. (2020). Hemşirelik öğrencilerinde COVID-19 pandemisi farkındalıklarının ve sağlık davranışlarının sağlık okuryazarlığı ile ilişkisinin değerlendirilmesi. HEAD, 17(4), 304-311.
• 13. Onuk, A., Aslaner, H., Gökçek, M.B. et al. (2020). Kayseri ili kamu hastanelerindeki pratisyen ve uzman hekimlerin COVID-19 salgını hakkındaki bilgi ve farkındalık düzeyinin değerlendirilmesi. Ankara Med J, 3, 520-530. doi 10.5505/amj.2020.30164
• 14. Savage, M., James, R., Magistro, D., Donaldson, J., Healy L.C., Nevill, M., & Hennis, P.J. (2020). Mental health and movement behaviour during the COVID-19 pandemic in UK university students: Prospective cohort study. Mental Health and Physical Activity, 19, 100357. https://doi.org/10.1016/j.mhpa.2020.100357
• 15. Yurtkulu, F., Akçay, M. (2021). Hayatta kalmanın yeni adı: Sosyal mesafe. Sosyal Hizmet, 1, 6-32.
• 16. Birimoğlu, Okuyan C., Karasu, F., & Polat, F. (2020). Covıd-19’un Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlık Kaygısı Düzeyleri Üzerine Etkisi. Van Sağ Bil Derg, 13, 45-52.
• 17. Yılmaz, Ö., & Dirik, G. (2018). Sağlık Bilişleri Anketinin Türkçe versiyonunun psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Nesne Psikoloji Dergisi. 6 (13), 340-366. doi 10.7816/nesne-06-13-05
• 18. Karataş, Z. (2020). COVID-19 pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 3-15.
• 19. Tükel, R. COVID-19 pandemi sürecinde ruh sağlığı. Türk Tabipleri Birliği, COVID-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu. 617-628.
• 20. İnal, E., & Üner S. Biyolojik afetler ve halk sağlığına etkileri. S. Üner, P. Okyay (Ed.). Türkiye Sağlık Raporu 2020 içinde (Bölüm 13-148; 1105-1110 ss). Ankara: Hipokrat Yayınevi. ISBN: 978-605-7874-83-2.
• 21. Çalışkan, C., & Koçak, H. AYAY eğitimi. N. Bıçakçı, C. Çalışkan, H. Koçak (Ed.). Acil Yardım ve Afet Yöneticileri İçin Hastane Öncesi Acil Tıp Cilt 1 içinde (9-14 ss). Ankara: Kongre Yayınevi. ISBN: 978-605-80509-2-1.
• 22. Baz, F. Ç. (2018). Sosyal medya bağımlılığı, üniversite öğrencileri üzerine çalışma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9 (16), 278-295. doi 10.26466/opus.470118
• 23. Durusoy, R. COVID-19 açısından risk grupları. S. Üner, P. Okyay (Ed.). Türkiye Sağlık Raporu 2020 içinde (Bölüm 7-81; 667-670 ss). Ankara: Hipokrat Yayınevi. ISBN: 978-605-7874-83-2.
• 24. Zhang, XY, Huang, H.J., Zhuang, D.L., Nasser, M.I., Yang, M.H., Zhu, P., & Zhao, M.Y. (2020). Biological, clinical and epidemiological features and COVID-19, SARS and MERS and AutoDock simulation of ACE2. Infectious Diseases of Poverty, 9 (9), 2-11. https://doi.org/10.1186/s40249-020-00691-6
• 25. Dökmeci, A.H., & Çavlan, B. (2020). Biyolojik silah; biyolojik savaşlar, pandemiler ve COVID-19. EJONS, 4 (16), 841-859. doi 10.38063/ejons.338
• 26. Tercan, B. (2020). Biyolojik afetler ve COVID-19. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi, 1 (1), 41-50.
• 27. Akoğlu, G., & Karaaslan, B.T. (2020). COVID-19 ve izolasyon sürecinin çocuklar üzerindeki olası psikososyal etkileri. İKÇÜSBFD, 5 (2), 99-103.
• 28. Çifçi, F., & Demir, A. (2020). COVID-19 pandemisinde Türk profesyonel futbolcuların COVID-19 korkusu ve kaygı düzeylerinin incelenmesi. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 26-38.
• 29. Ferguson, A.H., Cooper, K., Cartwright, E., Loades, M.E., & Daniels, J. (2020). Practitioner review, health anxiety in children and young people in the context of the COVID-19 pandemic. Behavioural and Cognitive Psychoterapy, 24, 1-15. https://dx.doi.org/10.1017%2FS1352465820000636
• 30. Landi, G., Pekenham, G.I., Boccolini, G., Grandi, S., & Tossani, E. (2020). Health anxiety and mental health outcome during COVID-19 lockdown in Italy: The mediating and moderating roles of psychological flexibility. Front Psychol, 11, 2195. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.02195
• 31. Pembecioğlu, N. COVID-19 medya okuryazarlığı ve çocuklar üzerine etkileri. Çocuk ve Medeniyet, 1, 75-112.
• 32. Hadjistavropoulos, H.D., Janzen, J.A., Kehler, M.D., Leclere, J.A., Sharpe, D., & Bourgault-Fagnou, M.D. (2012). Core cognitions related to health anxiety in self reported medical and non-medical samples. J Behav Med, 35, 167-178. https://doi.org/10.1007/s10865-011-9339-3
• 33. Kocabaş, A. Eşitsizlik ve COVID-19. Türk Tabipleri Birliği, COVID-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu. 394-414.
• 34. Yavaş, S.P., & Arga, G. (2020). COVID-19 ve çocuklar; şimdiye kadar neler öğrendik? ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 96-107. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.759384
• 35. Ertem, M. (2020). COVID-19 pandemisi ve sosyal damgalama. İKÇÜSBFD, 5 (2), 135-138.
• 36. Gölbaşı S.D., & Metintaş, S. COVID-19 pandemisi ve infodemi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 126-137. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.797508
• 37. WHO. (2020-2021). Situation reports. Accessed date: 24 March 2021. Accessed address: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports
• 38. WHO. (2020-2021). COVID-19 advice for the public. Accessed date: 24 March 2021. Accessed address: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• 39. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2020). COVID-19 genel bilgiler, epidemiyoloji ve tanı. 1-28. Erişim tarihi: 24 Mart 2021. Erişim adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/39551/0/covid-19rehberigenelbilgilerepidemiyolojivetanipdf.pdf
• 40. İnandı, T., Sakarya, S., Ünal, B., & Ergin, I. (2020). COVID-19 salgını özelinde karar vericiler için risk değerlendirme yaklaşımı. Sağlık ve Toplum, 19, 27-38.