Türk Edebiyatında Kadın Öğretmen Tiplemeleri

Year 2007, Issue: 14, 240 - 251, 09.05.2013

Engin Yılmaz

Abstract

In Turkish literature, especially in stories and novels, it has been a recurrent theme that female teachers at an early age leave İstanbul and their lives there, teach in various cities, towns, and villages of Anadolu, and struggle to overcome difficulties. The aim of using female teachers as main characters in novels is to reinforce the new social role of women, to form the new society in a civilized way by the help of the efficiency of women, to speed up the movement towards better welfare by women in Anadolu, to resist any kind of superstitious and dogmatic believes by female characters, and to enlighten the society. This article examines female teacher characters in four novels selected according to their publication dates (Hüseyin Rahmi Gürpınar, Mürebbiye (1897); Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu (1922); Acımak (1928) ve Halide Edip Adıvar, Tatarcık (1938-1939). Female teacher characters were analysed contrastively in terms of the historical, psychological, educational, and philosophical principals of the teaching profession, also of their professional roles as teachers. This study may shed light to the similar studies on this subject area. 

Keywords

Novel, Female teachers, Professional Efficacy

Türk Edebiyatında Kadın Öğretmen Tiplemeleri

Abstract

Oldukça genç sayılabilecek yaşlarda, kadın öğretmenlerin İstanbul’dan, İstanbul’daki
yaşamlarından feragat edip, Anadolu’nun çeşitli şehir, kasaba ve köylerinde öğretmen
olarak görev yapmalarına, birçok zorluğa göğüs germelerine Türk Edebiyatında, özellikle
hikâye ve romanlarda genişçe yer verilmiştir. İşte romanlarda ana karakter olarak
kadın öğretmenlerin betimlenmesiyle; kadının yeni sosyal rolünün pekiştirilmesi; kadının
etkinliğinden yararlanılarak yeni toplumun çağdaş bir yapıda şekillendirilmesi;
Anadolu’da kadın eliyle kalkınma hamlesine ivme kazandırılmak istenmesi; kadın tiplemeleri
ile toplumda yer edinmiş her türlü hurafe, batıl inanç ve taassuba karşı çıkılması,
toplumun aydınlatılmak istenmesi amaçlanmıştır. Bu makalede; ilk yayınlanma/
tefrika edilme tarihleri de dikkate alınarak dört roman (Hüseyin Rahmi Gürpınar,
Mürebbiye (1897); Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu (1922); Acımak (1928) ve Halide
Edip Adıvar, Tatarcık (1938-1939) esas alınmış, bu romanlardaki kadın öğretmen tiplemeleri
öğretmenlik mesleğinin tarihi, psikolojik, eğitsel, sosyal ve felsefi temelleri de
dikkate alınarak, karşılaştırmalı olarak incelenmiş, özellikle adı geçen romanlarda geçen
tiplemelerin “Öğretmen Mesleki Kişilikleri” tartışılarak; günümüzde bu alanda
yapılan ve yapılması tasarlanan çalışmalara ışık tutabileceği irdelenmiştir. 

Keywords

Roman, Kadın Öğretmen, Mesleki Yeterlik

References

• Adıvar, H. Edip: Tatarcık, Özgür Yay., 1. Bas., İstanbul (Basım tarihi verilmemiştir).
• Akyüz, Kenan: Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1982.
• Güntekin, Reşat Nuri: Çalıkuşu, 39. Bas., İstanbul: İnkılap Kitabevi, t.y.
• Güntekin, Reşat Nuri: Acımak, 29. Bas., İstanbul: İnkılap Kitabevi, t.y.
• Gürpınar, Hüseyin Rahmi: Mürebbiye, 15. Bas., İstanbul: Özgür Yay., 2005