GÖREME KAYA KİLİSELERİ FRESKLERİNDE LAZARUS’UN DİRİLİŞİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 52 - 74, 30.04.2019

Göksevi Ayhan Atak

Öz

Kutsal
varlığının en önemli ispatı, gerçekleştirilen mucizeler olarak
görülebilir.  Hıristiyanlığın kitabı olan
İnciller’de,  Hz. Meryem’in hamileliğiyle
birlikte meydana gelen birçok mucize yer almaktadır. Tanrı’nın yetkisiyle ve
Hz. İsa’nın iradesiyle gerçekleşen mucizeler İsa’nın çocukluk döneminde
başlayarak göğe yükselişine kadar devam etmektedir. İsa’ya atfedilen
hastalıkları iyileştirme, ölüleri diriltme, yiyecekleri çoğaltma ve tabiata
dair mucizeler arasında diriliş mucizeleri, sahip olunan gücün en kudretli
yansımasıdır.

İncillerde
yer alan diriliş mucizeleri arasında Lazarus’un ölümden uyanması ön plana
çıkmaktadır. İsa’nın sevdiği ve ölümüne gözyaşı döktüğü Lazarus, ölümünün
dördüncü gününde uyandırılmıştır. Bu durum İsa’nın, Tanrı katında olan yerinin
anlaşılması açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Lazarus’un dirilişi,
Hıristiyan ikonografisinde en sık işlenen mucize sahnesi olarak karşımıza
çıkmaktadır.

Kapadokya Bölgesi kaya kiliseleri ve freskleri, Hıristiyan ikonografisi
açısından önemlidir. Kayaya oyma kiliselerin birçoğunun Tevrat ve İncil’den
sahneler ile resimlendirildiği görülmektedir. Kapadokya sınırları içerisindeki Göreme
Vadisi kaya kiliseleri resim programı ve Lazarus sahneleri açısından önemli bir
yere sahiptir. 

Anahtar Kelimeler

İkonografi, Bizans Sanatı, Lazarus’un Dirilişi, Mucize, Göreme

Kaynakça

• Aykol, S. (2004). Göreme Vadisinde Bulunan Elmalı Kilise ve Duvar Resimleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara.
• Coşkuner, B. (2002). Göreme Kılıçlar Kilisesi Duvar Resimlerinin İkonografisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara.
• Epstein, A. W. (1986). Tokalı Kilise: Tenth Century Metropolitan Art in Byzantine Cappadocia. Dumbarton Oaks Studies 22.
• Hild, F. ve Restle, M. (1981). Kappadokien, Tabula İmperii Byzantini. Wien.
• Jerphanion, G. (1925-1942). Une Nouvelle Provence de l’art Byzantıen: les Eglises Rupestres de Cappadoce I-II, Paris.
• Jolivet-Levy, C. (1991). Les Ĕglises Byzantines De Cappadoce: Le Programme Iconographique de L’abside et de ses Abords. Paris, Editions Du CNRS.
• Kitabı Mukaddes, (1997). Eski ve Yeni Ahit, Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul.
• Korat, G. (2005). Taş Kapıdan Taç Kapıya: Kapadokya, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Lamberton, C. D. (1920). Themes From St. John Gospel in Early Roman Catacomb Painting, Princeton Univercity Press, Princeton.
• Nevşehir Müze Müdürlüğü Fotoğraf Arşivi.
• Ötüken, Y. (1984). Kappadokya Bölgesindeki Kapalı Yunan Haçı Kiliselerde Resim Programı, Ege Üni. Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi, 3, 143-167.
• Ötüken, Y. (1987). Göreme, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
• Restle, M. (1967). Byzantine Wall Paintings in Asia Minor I-III. Irish University Press.
• Sarıkçıoğlu, E. (2005). Diğer İnciller (Apokrif İnciller), Fakülte Kitapevi, Isparta.
• Yüzgüller, S. (2008). Batı Sanatında İsa’nın Mucizelerinin İkonografisi: Başlangıcından Karşı-Reformasyon’a Kadar, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.