OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA BATILILAŞMA HAREKETLERİNDEN SON DÖNEMLERE DOĞRU UZANAN YOLCULUKTA YETİŞEN ÖNCÜ KADIN RESSAMIMIZ MÜFİDE KADRİ VE ESERLERİNDEKİ KADIN İMGESİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 221 - 234, 31.08.2021

Esra Sar

Öz

19. yy. Batılılaşma hareketlerinin etkisiyle Osmanlı sanatı ve kültüründe değişimler yaşanmaya başlamıştır. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine gelindiğinde etkisini gösteren bu değişime Osmanlı’nın bilinen ilk profesyonel Müslüman kadın ressamı ve aynı zamanda resim öğretmeni olan Müfide Kadri(1889-1912) tanıklık etmiştir. Ressam Osman Hamdi Bey ve Halil Paşa’dan, yağlıboya resim öğretmeni Salvatore Valeri’den özel resim dersleri alan Müfide Kadri, yurt dışında yapılan bir sergide altın madalya kazanarak Osmanlı’nın ödül kazanmış ilk kadın sanatçısı olmuştur. 19. yy Fransız resimleri ve aynı zamanda Barbizon ekolü ve ressamlarının etkilerini eserlerinde yansıtmıştır. Bilhassa Barbizon ressamlarından biri olan Camille Carot’dan etkilenerek eserlerinde onun etkilerini taşıyan manzara, natürmort, portre ve otoportre konularına yer vermiştir. Bu çalışmada Osmanlı Batılılaşma döneminde yetişen öncü kadın ressamlarımızdan Müfide Kadri’nin hayatı, sanatı ve eserleri yaşadığı dönemin özellikleri göz önüne alınarak irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Dönemi, Batılılaşma, Resim Sanatı, Müfide Kadri, Kadın İmgesi.

Our Leading Women Artist Müfide Kadri Who Grew Up During A Long Journey From Westernization Movements To The Last Period Into The Ottoman Empire And The Women Image In Her Paintings

Öz

With the influence of 19th century Westernization movements, changes have begun to ocur in Ottoman art and culture. Especially when it comes to the last period of the Ottoman Empire, Müfide Kadri (1889-1912), the first known professional Muslim woman painter and also painting teacher of the Ottoman Empire, witnessed this changes. Müfide Kadri, who took painting lessons from painter Osman Hamdi Bey and Halil Pasha and oil painting teacher Salvatore Valeri, became the first female artist of the Ottoman Empire to win a gold medal at an exhibition abroad. She reflected the 19th century French paintings as well as the influence of the Barbizon school and painters in her works. She was influenced especially by the Barbizon painter Camille Carot and she included the subjects of landscape, still life, portrait and self-portrait in her works. In this study, the life, art and works of Müfide Kadri, one of the leading women painters who grew up in the Ottoman Westernization period, have been examined by taking into account the characteristics of the period in which she lived.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Period, Westernization, Pictorial Art, Müfide Kadri, Female Image.

Kaynakça

• Akdaş, S. (2011). Cumhuriyet Dönemi Türk Resim Sanatında Çallı Kuşağının Yeri ve Önemi, Konya.
• Alp, S. (1999). II. Meşrutiye Döneminde Kadın Sanatçılar ve Kadın Resimleri, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 20.
• Antmen, A. (2013). Kimlikli Bedenler, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Arık, R. (1999). Osmanlı Sanatında Duvar Resimleri. Osmanlı Ansiklopedisi (Cilt 11, 423-436), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Avcı, Y. (2009). Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Döneminde “Otoriter Modernleşme” ve Kadının Özgürleşmesi Meselesi. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 21, 9-10.
• Bayav, D. (2011). 19.Yüzyıl Sonu ve 20. Yüzyıl Başında Kadın Ressamlarımız, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Baydar, K. E. (2011). 19. Yüzyıl Osmanlı Padişahlarının Müzik Politikalarından Kesitler. Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 92-111.
• Bayraktar, Z. ve Alpar, C. (Yay. Haz.) (1982). Ülkü Seçmeler (1933-1941), Ankara, İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını.
• Cezar, M. (1990). Osman Hamdi Çok Yönlü Bir Kültür ve Sanat Adamıydı. Hürriyet Gösteri, 119, 7.
• Çeken, B., Aybek A. A. ve Ersoy, İ. First Female Artists In Turkish Painting Art Until Early Repuclic Period (1908-1930) And The Issues They Touched On, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Dilmaç, O. (2012). Avrupa’da Eğitim Gören Sanatçılarımızın Çağdaş Türk Sanatının Gelişimindeki Rolü, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Elmas, H. (1998). Çağdaş Türk Resminde Minyatür Etkileri, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Erişti, Ö. C. (2015). Geç Dönem Osmanlı Resim Sanatında Kadın İmgesinin Temsili, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Eroğlu, Ö. (2015). Türkiye’de Resim Sanatı, Tekhne Yayınları, İstanbul.
• Eroğlu, G. (2017). Cumhuriyet Dönemi Kadın Hakları Işığında Öncü Türk Kadın Ressamlar, İstanbul.
• Ersoy, A. (2004). 500 Türk Sanatçısı, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Güdek, B. ve Kılıç, A. (2016). Mızıka-i Humayun'dan Günümüze Klasik Batı Müziğinin Türkiye'deki Tarihsel Gelişimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 47, 89-102.
• İnankur, Z. ve ark. (2011). Mekânın Poetikası, Mekânın Politikası: Osmanlı İstanbulu ve Britanya Oryantalizmi. İstanbul: Pera Müzesi Yayını.
• İncel, E. (2004). Cumhuriyet‟in ilanından Günümüze Türk Resminde Köy ve Köy Yaşantısının Resim Eğitimine Katkısı, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Köken, M. (2014). Hitit Uygarlığının Çağdaş Türk Resmine Etkisi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Mısırlı, N. G. (2015). Cumhuriyet Dönemi Kadın Sanatçıları Üzerine Bir Müze Tasarımı, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Özdoğru, N. (1991). Doğumlarının 100. Yılında Türk Resminin İki Yüce Adı: Namık İsmail ve Müfide Kadri, Milliyet Sanat Dergisi, İstanbul.
• Renda, G. (1977). Batılılaşma Dönemi Türk Resim Sanatı 1700-1850. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Sağlam, N. (2000). Kadın Ressamlar Ortaçağdan Günümüze, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sakıp Sabancı Müzesi Resim Koleksiyonu (2012). Tanzimattan Cumhuriyete Türk Resmi, İstanbul, S.2, 7.
• Şerifoğlu, Ö. F. ve Bayraktar, İ. (2008). Şeker Ahmed Paşa, İstanbul: TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı Yayını.
• Tansuğ, S. ve Erimez, D. (1996). Fahr El NissaZeid, İstanbul: Artist Yayın Endüstrisi Ltd.
• Tansuğ, S. (1999). Çağdaş Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Kadın Hakları. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Toros, T. (1988). İlk Kadın Ressamlarımız/ The First Lady Artists of Turkey. İstanbul: Akbank Ak Yayınları.