SAFRANBOLU MİMARİSİNDE İNSAN DOĞA İLİŞKİSİ: "KUŞ EVLERİ"

Year 2024, Volume: 7 Issue: 1, 87 - 106, 30.04.2024

Bilal Belder

Abstract

Safranbolu, tarih boyunca çeşitli uygarlıkları içinde barındırmış, ulusal ve uluslararası alanda mimari özelliklere içinde barındıran kültür şehridir. Osmanlı medeniyetinin izlerini zengin bir şekilde içinde barındıran Safranbolu, tarihi evleri, sokakları, çeşmeleri, camileri, köprüleri, hanları, hamamları, esnaf loncaları geçmişten geleceğe miras tarihi değerlerimizdir. Türk Kültüründe ve diğer medeniyetlerde kuşların uçabilme yetenekleri olmasından dolayı, ülkelerin bayraklarında, sanat eserlerinde, motiflerde veya değerli eşyaların süslenmesinde simge olmuştur. Yunus Emre’nin dediği gibi “Yaratılanı Severiz Yaratandan Ötürü” sözünden hareketle medeniyetimiz; saray, cami, konut ve binaların dış kısımlarına farklı stillerde kuş evleri yaparak hayvanlara verilen değeri göstermişler ve sivil mimariye estetik bir sıcaklık canlılık katmışlardır. Yapılan bu araştırma makalesinde; kuş evlerinin amaçları, çeşitleri ve mimari özelliklerinin anlatıldığı kitaplar, makaleler ve konu ile ilgili tezlerden yararlanılarak literatür taraması yapılmıştır. Kuş evlerinin ülkemizin çeşitli bölgelerinde bulunan mimari örneklerine yer verilmiş ve Safranbolu mimarisinde uygulama örnekleri saha araştırmalarıyla belirlenmeye çalışmıştır. Kuş evlerinin Safranbolu’da bulunduğu binaların yerleri tespit edilmiş, fotoğrafları çekilmiş, mimari açıdan özellikleri ve genel durumları hakkında notlar alınmıştır. Günümüz mimarisinde unutulmuş ve dikkatlerden kaçmış olan Kuş evlerinin kültürel değerini gelecek kuşaklara iletmek, hatırlatmak ve korunmasında fayda sağlamak amacıyla bu çalışma yapılmıştır.

Keywords

Kuşevi, Kültür Mirası, İnsan Doğa İlişkisi, Safranbolu Kuş Evleri

References

• Akın, M. (2014). İstanbul kuş evleri ve özellikleri, Lisans tezi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi.
• Aycı, M. (2009). Şefkat Estetiği Kuş Evleri, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul.
• Bağ, A. (2020). Safranbolu kileciler konağı koruma projesi, Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisans Üstü Eğitim Enstitüsü.
• Bakka. (2015). 81 İlde Kültür ve Şehir Karabük, Karabük Valiliği Yayınları.
• Barışta, Ö. (2011). Osmanlı İmparatorluğu Dönemi İstanbul Camilerinden Kuş Evleri, Din ve Hayat, 14, 130-134.
• Bektaş, C. (2011). Kuş Evleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Belder, C. (1999). Restorasyon Öncesi Kuş Evleri, Cemil Belder Özel Fotoğraf Arşivi.
• Belder, C. (2011). Restorasyon öncesi kuş evleri, Cemil Belder Özel Fotoğraf Arşivi.
• Burkut, B. (2019). Kültürel, Mimari ve Sosyal Hayatımızın Tanıkları; Türk Evinin Mimari Özellikleri, Ümraniye Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul.
• Eser, T. (2020). Halk mimarisi kapsamında safranbolu, Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Günay, R. (1981). Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu, Pan Matbaacılık, Ankara.
• İnan, T. ve Azmanoğlu, R. (2016). Belgesel Fotoğrafçılık Tekniğiyle Osmanlı Dönemi Kuş Saraylarının İncelenmesi, Literature and History of Turkish or Turkic, 2(11), 583-610.
• Kadem, E. (1998). Safranbolu’nun turizm potansiyeli, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, B. (2023). A’dan Z’ye Safranbolu, Baskı: Vadi Grafik Tasarım, Ankara.
• Kuruçay, H. ve Kuruçay, E. (2021). Doğa ve İnsan İlişkisinde Kuş Evi, Sanat ve Tasarım Dergisi, (28), 317-332.
• Kütükçüoğlu, M. (2014). Safranbolu Gezi Rehberi, Altan Basım, İstanbul.
• Meb. (2019). Şehrimiz Karabük, Milli Eğitim Müdürlüğü Yayınları, Karabük. Müderrisoğlu, F. (2009). Şefkat Estetiği Kuş Evleri, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul.
• Özçakı, M. (2021). Türk Kültüründe Güvercinlik ve Kuş Evleri ve Günümüze Yansımaları, Sanat ve Tasarım Dergisi , 10 (2) , 238-261.
• Serim, Ö. (2016). Anadolu Medeniyetinde Kuş Evleri ve Güvercinlikler, Eurasıan House, (11), 1-19.
• Tunçözgür, Ü. (1999). Dünü ve Bugünü ile Safranbolu, Meteksan Basım, Ankara.
• İnternet Kaynakçası Kuşların Daralan Yaşam Alanları, https://www.aa.com.trtryasammersinli-ciftci-kumrularin-yuva-yaptigi-kamyonetini-kullanmiyor1947785 (Erişim: Kasım, 2023)
• Kaybolan Kuşevi Örnekleri, https://pin.it/3Gfe8YfpL (Erişim: Kasım, 2023)
• Kuşevi Örnekleri, https://www.ankara.bel.tr/files/3915/6740/3877/KU_EVLER.pdf (Erişim: Mart, 2024)