Karikatür Sanatının Görsel Sanat Disiplinlerindeki Temsilleri

Yıl 2021, Sayı: 28, 191 - 214, 27.12.2021

Cem Çevikayak

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1048637

Cited By: 1

Öz

Karikatür sanatı, grafiksel ve çizgisel bir ifade biçimi olarak yüzyıllar boyunca içerik ve görünüm
açısından değişim göstermiştir. Bu gelişim sürecinde farklı sanat dallarından etkilenmekle birlikte bir
anlatım tarzı haline gelerek, pek çok sanat dalını da bu yönde etkilemiştir. Böylece anlatım dili giderek
zenginleşen bu mizahi iletişim şekli, hacimsel ve devinimsel özelliklerdeki farklı sanat disiplinlerinde
de kendini göstermeye devam etmektedir.20. Yüzyılda sanat disiplinleri arasında görülen etkileşimler,
yeni anlatım biçimlerini doğurmuş ve sanat dalları arasında fikir ve biçim açısından karşılıklı beslenme
imkânı sağlamıştır. Anlatım dilinin zenginleşmesi ile birlikte sadece basım yayın ürünü olmaktan çıkıp,
bir sanat dalı olarak kabul gören karikatür, birçok ifade aracı ve iletişim mecrasında böylece kendine
yer bulmuştur. Araştırma dâhilinde resim, heykel, fotoğraf, tiyatro, seramik ve sinema alanlarında
görülen karikatür yorumları ve formları inceleme altına alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mizah, Karikatür, Grafik, Görsel Sanatlar, Çizgi

Kaynakça

• Acar, S. (1979). Karikatür ve Tiyatro, Oyun Dergisi, 10, 11.
• Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film, İstanbul: İletişim Yay.
• Atay, K. ve Akşit, K. (2008). Mizahın Abisi Oğuz Aral, İstanbul: Doğan Kitap.
• Aygün, S. (2007). “Seramik Karikatürler”, Anadolu Sanat Dergisi, 18, 107-113.
• Aygün, S. (2013). “Anadolu Üniversitesi Eğitim Karikatürleri Müzesi Seramikleri”, Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 3, 10-23.
• Balcıoğlu, S. ve Öngören, F. (1973). 50 Yılın Türk Mizah ve Karikatürü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Balcıoğlu, S. (1998). Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Karikatürü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Balcıoğlu, S. (2001). Önce Çizdim, Sonra Yazdım, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Balcıoğlu, S. (2003). Memleketimden Karikatürcü Manzaraları, İstanbul: Can Yay.
• Candan, A. (2013). Öncü Tiyatro ve Dijital Çağda Gösterim, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay.
• Coşar, S. (2010). “Edebiyatın Karikatürize Halleri”, Turkish Studies, 2 (5), 688-734.
• Çeviker, T. (1997). Karikatür Üzerine Yazılar, İstanbul: İris Yay.
• Demirel, S. (2007). Abidin Dino Özel Koleksiyon, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Dicle, O. (Mayıs, 1982). Gülmecenin Üç Boyutuna Doğru: Mehmet Aslan ve Heykelleri, Yarın Aylık Sanat ve Edebiyat Dergisi, Ankara: Sanem Matbaacılık, 9, 17-18.
• Efe, H. (2007). Görsel Metinden Yazınsal Metne Metinler arası İlişki – Karikatür ve Edebiyat, İzmir: İlya Yayınevi.
• Efe, H. (2013). Karikatürü Düşündüren İnsan, İzmir: Nezih-er Yay.
• Fidan, B. (2007). Reklam ve Karikatür, İstanbul: BAMM Yayın Grubu.
• Gilliam, T. (2016). Gilliamesk, İstanbul: Alfa Yay.
• Girgin, E. Ç. (1985). Genç Ustalar Yanıtlıyor..., Hürriyet Gösteri Dergisi, 51, 92-97.
• İnam, A. (2010). “Ülkemizin Hayatlarına Bir Karikatür Gibi Bakabilen İnsanlara İhtiyacı Var...”,İzmir Karikatür ve Felsefe Günleri, 2-3.
• İpşiroğlu, Z. (1992). Tiyatroda Yeni Arayışlar, İstanbul: Düzlem Yay.
• Jovanovic, G.(1997). Sanatta Karikatür, (ed. Yusuf Eradam ve Deniz Koç) Ankara Karikatür Vakfı Yayınları, 27-29.
• Koestler, A. (1997). “Karikatür ve Yergi” (çev. Özcan Kabakçıoğlu), Güldiken Dergisi, 12, İstanbul: İris Yay., 7-11.
• Koloğlu, O. (2005). Türkiye Karikatür Tarihi, İstanbul: Bileşim Yayınevi.
• Kurultay Binay, A. ve Peksevgen Sabuncuoğlu, B. (2015). “Reklamlarda Karikatür Kullanımı: Piyale Örneği”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 40, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Yay., 153-174.
• Oral, T. (1998). Yaza Çize, İstanbul: İris Yay.
• Özer, A. (1997). Sanat ve Karikatür, Sanatta Karikatür (ed. Yusuf Eradam ve Deniz Koç), Ankara Karikatür Vakfı Yayınları, 51-53.
• Özer, A. (2004). “Karikatür, Popüler Kültür ve Popüler Karikatür”, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 57, 246-249.
• Poroy, S.(1997). Karikatürde Grafik, Sanatta Karikatür, (ed. Yusuf Eradam ve Deniz Koç) Ankara Karikatür Vakfı Yayınları, 37-39.
• Saydut, A. (2010). Düşüncenin Özgürlüğü Sanatın Özgürlüğüdür, Karikatür ve Felsefe Günleri, (ed. Hasan Efe) İzmir Karikatürcüler Derneği Yay, 51-79.
• Selçuk, T. (1998). Grafik Mizah, İstanbul: İris Yay.
• Sipahioğlu, A. (1999). Türk Grafik Mizahı, İzmir: Dokuz Eylül Yay.
• Şener, S. (1972). “Çağdaş Türk Tiyatrosunda İnsan”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Yay.
• Şenyapılı, Ö. (2000). Karikatür ve İletişim, Ankara: Karikatür Vakfı Yay.
• Şenyapılı, Ö. (2003). Neyi, Neden, Nasıl Anlatıyor Karikatür Kim, Niye Çiziyor!?., Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yay.
• Topuz, H. (1986). İletişimde Karikatür ve Toplum, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Topuz, H. (1997). Dünya Karikatürü, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Uçan, B. (2013). “Türkiye’de Karikatürün Dijital Dönüşümü: Uykusuz Dergisi”, TOJDAC, 3 (3), 41-50.
• Üstün, B. (2017). Obje Art, İstanbul: Komik Şeyler Yayınevi.
• Yardımcı, İ. (2010). “Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 1-41.
• Apaydın, B. (Ocak, 2012). Erdil Yaşaroğlu’ndan Dünyanın En Büyük Karikatürü, Web: http://sosyalmedya.co/erdil-yasaroglu-samsung-karikatur/ adresinden 14 Temmuz 2016’da alınmıştır.
• Artist of the Day (2018, November). Web: https://visualdiplomacyusa.blogspot. com/2018/11/artist-of-day-november-6-jan-lenica.html
• Cantek, L. (Kasım, 2016). Tiyatro ve Karikatür, Web: http://derinhakikatler.blogspot. com/2016/11/tiyatro-ve-karikatur.html adresinden 10Mart 2021’de alınmıştır.
• Comerford, J. (April, 2015). Verona, Teatro Filarmonico: “The Barber of Seville” https://www.gbopera.it/2015/04/verona-teatro-filarmonico-the-barber-of-seville/ adresinden 13 Şubat 2021’de alınmıştır.
• Hızal, D. (Temmuz, 2014). Anadolu Aydınlanmasının Öncüleri Anıldı, 03.07.2014, Web: https://www.aydinlik.com.tr/arsiv/anadolu-aydinlanmasinin-onculeri-anildi#! adresinden 9 Kasım 2016’da alınmıştır.
• İnceoğlu, D. (Nisan, 2006). 100 bin Çocuk İçin Tiyatro, 14.04.2006, Web: http:// www.hurriyet.com.tr/100-bin-cocuk-icin-tiyatro-4252627, adresinden 12 Şubat 2017’de alınmıştır.
• Inscrpition (2020, June). Ubu, Web: https://inscriptionjournal.com/2020/06/23/ubu3/
• Kalem, A. (Nisan, 2007). Dansta Teknolojik Eğilimler, Web: http://aylinkalem. blogspot.com.tr/2007/04/marcelli-antunez-roca-trendsetter-jan.html adresinden 22 Kasım 2016’da alınmıştır.
• Lodola, F. (May, 2017). Teatro Filarmonico di Verona: Il Viaggio A Reims, Web: https://ierioggidomaniopera.com/2017/05/22/teatro-filarmonico-di-verona-il-viaggioa- reims/ adresinden 17 Şubat 2021’de alınmıştır.
• Özer, I. (Aralık, 2016). Ne Çirkin Bir Kedi!, https://irmakozer.com/2016/12/07/necirkin- bir-kedi/ adresinden 20 Ocak 2017’de alınmıştır.
• Robinson, W. H. (1936). ‘An Ideal Home: Bedroom Comfort. https://www. artfund.org/whats-on/exhibitions/2018/11/24/heath-robinsons-home-lifeexhibition, adresinden 22 Şubat 2021’de alınmıştır.