CHRISTIAN BOLTANSKI’NİN SANATINDA ÖLÜMDEN ARDA KALAN: ANIT, ARŞİV VE HAFIZA

Yıl 2023, Sayı: 49, 495 - 510, 01.12.2023

Özlem Özkan , Oğulcan Öz

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1318044

Öz

Tarihsel süreçte XX. yüzyıla bakıldığında, pek çok açıdan dünya tarihine yön verecek olaylara sahne olduğu görülmektedir. Özellikle, iki büyük dünya savaşı ve bu süreçte yaşanan Yahudi Soykırımı, hafıza ve ölüm kavramlarının sanatçılar tarafından yeniden sorgulanmasına ve bu bağlamda birçok sanatsal üretimin gerçekleşmesine yol açmıştır. Fransız sanatçı Christian Boltanski de çocukluk yıllarındaki bu dönemin etkilerini çalışmalarında ortaya koyan önemli sanatçılardan biri olmuştur. Hafıza, ölüm, kayıp, varlık ve yokluk gibi kavramlar üzerine yoğunlaşan sanatçı, insana dair ölümden, diğer bir deyişle yok olandan arda kalanlar bağlamında oluşturduğu yerleştirmelerinde; ikinci el kıyafetler, anıt ve arşiv serilerinde manipüle edilmiş fotoğraflar ve farklı kişilere ait kalp atışlarının kayıtlarını kullanır. Hafıza ve anma ritüeli ile de ilgili olan bu çalışmalar, izleyeni varlık ve yokluk üzerine sorgulamaya teşvik ederken duygusal anlamda da etki altına alır. Anıt, arşiv ve hafıza bağlamında Boltanski’nin sanatına geniş açılı bir perspektifle yaklaşılması amaçlanan bu çalışmada, geniş bir kaynak yelpazesinden faydalanılarak alanla ilgili literatüre de katkı sağlanması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Christian Boltanski, Ölüm, Anıt, Arşiv, Hafıza

Kaynakça

• Ahunbay, Zeynep. (1997). Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. (Cilt 1.). Rona, Z. ve Beykan, M. (Editörler). Anıt içinde (s. 100). İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Assmann, Jan. (2015). Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (Çev: A. Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Deleuze, G. & Guattari, F. (2001). Felsefe Nedir? (Çev: T. Ilgaz). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Foster, Hal. (2004). An Archival Impulse. Autumn, October, 110, s. 3-22.
• Graham-Dixon, Andrew. (Ed.). (2013). Sanat Atlası. (Çev: B. Kovulmaz vd.). İstanbul: Boyut Yayıncılık.
• Gumpert, Lynn. (1994). Christian Boltanski. France: Groupe Flammarion.
• Halbwachs, Maurice. (2018). Kolektif Bellek. (Çev. B. Barış). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Hart-Davis, Adam. (Ed.). (2013). Tarih Atlası. (Çev: İ. Djafer vd.). İstanbul: Boyut Yayıncılık.
• MacMillan, Margaret. (2017). Tarihin İnsanları, Kişilikler ve Tarihin Seyri. (Çev: Ö. Akkaya). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Marsh, Georgia. (1989). The White and the Black: and Interview with Christian Boltanski. Zurich: Parkett.
• Mazower, Mark. (2008). Karanlık Kıta, Avrupa’nın 20. Yüzyılı. (Çev: M. Moralı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nora, Pierre. (2006). Hafıza Mekânları. (Çev: M. E. Özcan). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Özkan, Özlem. (2016). Christian Boltanski, Sanat Yapıtında Kimlik ve Tanıklık. rh+ Sanat, 126, s. 54-59.
• Saladini, Emanuela. (2011). The Art of Telling History: Christian Boltanski, Art, Emotion and Value. 5th Mediterranean Congress of Aesthetics.
• Sancar, Mithat. (2010). Geçmişle Hesaplaşma, Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sommerville, Donald. (2012). Resimli Harp Tarihi, II. Dünya Savaşı. (Çev: A. Önsan). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Traverso, Enzo. (2009). Geçmişi Kullanma Kılavuzu, Tarih, Bellek, Siyaset. (Çev: I. Ergüden). İstanbul: Versus Kitap.
• Van Alphen, Ernst. (2008). Visual Archives and the Holocaust: Christian Boltanski. Ydessa Hendeles and Peter Forgacs, December, s. 137-155.
• İnternet Kaynakçası
• Culture.pl. Erişim: 13.05.2023. https://culture.pl/en/event/christian-boltanski-the-heart-archive
• Minneapolis Institute of Art. Erişim: 21.05.2023. https://collections.artsmia.org/art/103795/monuments-christian-boltanski
• Deutscher Bundestag. Erişim: 12.05.2023. https://www.bundestag.de/en/visittheBundestag/art/artists/boltanski_inhalt-369740
• Eva Albarran & Co. Erişim: 02.06.2023. http://eva-albarran.com/en/production/the-heartbeat-museum-christian-boltanski-lanba-wulong/
• Guggenheim, Erişim: 23.04.2023. https://www.guggenheim.org/artwork/artist/christian-boltanski
• Guggenheim. Erişim: 30.04.2023. https://www.guggenheim.org/artwork/54
• Le Grand Café. Erişim: 21.05.2023. https://www.grandcafe-saintnazaire.fr/en/expositions/les-enfants-de-dijon/
• MCA. Erişim: 21.05.2023. https://mcachicago.org/collection/items/christian-boltanski/2750-monument-les-enfants-de-dijon-monument-the-children-of-dijon
• Serpentine Galleries. Erişim: 13.05.2023. https://www.serpentinegalleries.org/whats-on/christian-boltanski-les-archives-du-coeur/
• The Japan Times. Erişim: 23.04.2023. https://www.japantimes.co.jp/culture/2019/03/05/arts/ways-never-forget-christian-boltanski/
• The Jewish Museum. Erişim: 25.05.2023. https://thejewishmuseum.org/collection/28216-monument-odessa