PALİMPSEST MEKANLAR İÇİN ANALİTİK BİR İNCELEME ARACI ÖNERİSİ: ST PİERRE HAN ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Sayı: 50, 82 - 103, 31.05.2024

Zeynep Fatma Niğdeli , Bilge Onaran

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1378397

Öz

Bireyin mekân oluşturma faaliyeti, tarih boyunca en temel gereksinimlerinden biri olarak görülmüş ve farklı dönemlerde değişen ihtiyaçlar doğrultusunda mekanlar tasarlanmıştır. Bu mekanların kullanım süresi; işlevsellik, esneklik, dayanaklılık gibi belirli niteliklerin sağlanması ile birlikte artmış, bazı durumlarda ise mekanın dönüştürülmesi sonucu uzun yıllar farklı kullanıcı gruplarına hizmet etmiştir. Bu dönüşümler ve kullanım işlevleri çoğu zaman mekanda bıraktığı izler bakımından bireyler tarafından algılanmaktadır. Günümüzde, mekanda oluşan bu katmanlı kullanımlar palimpsest kavramı ile değerlendirilir. Edebiyat disiplininden türetilen bu metafor anlamsal karşılığına uyan mekanlar için kullanılırken palimpsest metinler ile benzerlik durumlarına göre açıklanmaktadır. Bu anlamda iç mimarlık disiplini içinde sistemli bir değerlendirme sürecinin eksikliği görülmüştür. Araştırma; bir mekanı palimpsest olarak nitelendirmek için kullanılacak analitik inceleme aracı önerisi sunmayı amaçlamaktadır. Böylece mekanların palimpsest olma durumları belirlenirken, bu şablona uygunluklarına göre değerlendirilmesi hedeflenir. Çalışmada oluşturulan analitik inceleme önerisi St Pierre Han örneği üzerinden değerlendirilmiş ve elde edilen bulgular üzerinden belirlenen aracın uygunluğu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Palimpsest, Mekân, St Pierre Han, Tasarım, İç Mekan

Kaynakça

• Dillon, Sarah. (2017). Palimpsest Edebiyat, Eleştri, Kuram. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Eyice, Semavi. (1989). Andre Chenier’in Doğduğu Ev Hakkında. Tarih ve Toplum, 12(77), s. 52–56.
• Fishenden, J., Hugill, A. (2011). Palimpsests of time and place (Bildiri). International Computer Software and Appli-cations Conference, Munich, s. 336–345.
• Göksoy, Ekin Can. (2019). Accommodating Foreign Merchants in a Changing Mediterranean: the Case of Galata. Fonzo, E.; Haakenson H.A. (Ed). Mediterranean Mosaic: History and Art. s.31-42. Fisciano: Mediterranean Knowledge.
• Gür, Öymen, Şengül. (2002a). Palimpsest: Örselenmiş Parşömen ya da Tablet. Yapı Dergisi, 245, s. 60–65.
• Gür, Öymen, Şengül. (2002b). Palimpsest’i Okumak. Yapı Dergisi, 246, s. 64–74.
• Horuz, Semra. (2022). Aynı Çatı Altında, Saint Pierre Han’da: Galata’da Bir Hanın Çok Katmanlı Tarihi ve Geleceği. Kent: Çözüm Üreten Kentler, 8, s. 48–55.
• Kösebay, Yonca. (1996). Galata S T. Pierre Hanı ve yeniden değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Kuruyazıcı, Hasan. (2005). Galata’nın Unutulmuş Mimarları. Voyvoda Caddesi Toplantıları 2005-2006, İstanbul.
• Marshall, D. J., Staeheli, L. A., Smaira, D., & Kastrissianakis, K. (2017). Narrating palimpsestic spaces. Environment and Planning A: Economy and Space, 49(5), s. 1163–1180.
• Newman, Sarah. (2017). The Limits of Palimpsest: Architectural Ruins, Reuse, and Remodeling Among the Anci-ent Maya. N. Aksamija, C. Maines, & P. Wagoner (Eds.). Palimpsests: Buildings, Sites, Time. (s. 91–110). Turnhout: Brepols Publishers.
• Nora, Pierre. (2006). Hafıza Mekanları. Ankara: Dost Yayıncılık
• Ooijen, Jo'anne Van. (2019). Resilient Matters: The Cathedral of Syracuse as an Architectural Palimpsest. Architec-tural Histories, 7(1), s. 1–12.
• Pallasmaa, Juhani. (2016). Tenin Gözleri. İstanbul: YEM Yayınları.
• Sağlam, Nazlı. (2014). İç mekânda katmanlaşma ve Cevahir Bedesteni çalışması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Şentürk, Levent. (2018). Towards a (non-)theory of the architectural palimpsests. A|Z ITU Mimarlık Fakültesi Der-gisi, 15(2), s. 5–18.
• Tillman, June Boyce. (2020). Job: A Masque For Living: Creativity As Palimpsest. Usuteaduslik Ajakiri, 1(77), s. 180–221.
• Tran, Ke Leng, (2011). Architecture as palimpsest: a strategy of intermediacy. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ryerson University, Toronto.
• Yıldırım, Gül. (2009). Mekânların Dönüşüm Potansiyeli ve Mimarlıkta ‘palimpsest’ Kavramı. (Yayımlanmamış Yük-sek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Dadyan, S. (2022). Saint Pierre Han Geri Dönüyor. Art Dog İstanbul. Erişim:21.07.2023 https://artdogistanbul.com/saint-pierre-han-geri-donuyor/
• Oxford Learner’s Dictionaries, Palimpsest. Erişim :11.06.2023. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/palimpsest?q=PALİMPSEST
• Salt Research. Erişim: 05.08.2023. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/15183 ?mode=full