NON-ACADEMIC HADITH STUDIES IN TÜRKIYE

Year 2024, Volume: 16 Issue: 2, 629 - 647

Ferhat Gökçe

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1512210

Abstract

There is no doubt that in a platform where hadith studies in Türkiye will be discussed, the majority of evaluations will/should be made through academic hadith studies. With the establishment of the Faculties of Theology and Islamic Sciences in the following years, the administration, guidance, and influence of the hadith belong to the hadith departments of these faculties. In this context, we can evaluate the activities carried out directly or indirectly in faculties or institutions within universities. Academic Hadith studies, as a term, is said to have entered the literature in the 90s. Our purpose here is not to evaluate studies and efforts with no academic aspect or success, although they are within the academy. The members of the academy did the accounting for this and continues to be done. What we mean by the term “non-academic Hadith studies” is hadith studies conducted outside of institutions such as university-affiliated institutions, theological faculties, and social science institutes where postgraduate and doctoral education is provided. We see that hadith studies take place outside the academy, although it is not named. Although it does not fully correspond to this popular, civilian folk hadith, today “hadith” and issues related to hadith stand before us as an area of interest for non-academics. Although the determination and productiveness towards literature and scientific debates are carried out within the academy, it should be noted that non-academic hadiths studies are very effective in determining people’s attitudes and beliefs towards hadith and sunnah. Even if the majority of them are problematic in terms of academic and scientific evaluation, dozens of studies that have an academic identity in terms of form, content, and utility should also be recognized, even if they are outside the academy or not. On the other hand, there are also criticisms directed at academic hadith studies from outside the academy. At this point, does the work of those involved in non-academic hadith activities have any value in terms of academic criteria? Does this have an impact on the public? Or is non-academic hadith studies a capital and propaganda tool used by certain groups to create themselves? What are the areas of interest of non-academic hadith studies? Has non-academic hadith studies contributed to hadith studies in Türkiye? If so, in what areas and to what extent does this contribution take place? What are the reasons if there is no or insufficient level? What are the aspects of non-academic hadith studies that are/should be criticized? Questions such as these are the most fundamental questions of our work and the problems that need to be addressed.

Keywords

Türkiye, Hadith, Non-academic Studies, Popular Hadith Studies, History of Hadith.

TÜRKİYE’DE AKADEMİ DIŞI HADİS ÇALIŞMALARI

Abstract

Türkiye hadisçiliğinin ele alınacağı araştırmada değerlendirmelerin büyük çoğunluğunun akademik hadisçilik üzerinden yapılacağı/yapılması gerektiği kuşkusuzdur. Özellikle İlahiyat, sonraki yıllarda İslâmî İlimler fakültelerinin kurulmasıyla birlikte hadis alanında yönetme, yönlendirme ve etki bu fakültelerdeki hadis bölümlerine/hadis kürsülerine aittir. Üniversiteler bünyesindeki fakülte veya kurumlarda doğrudan ya da dolaylı olarak yürütülen faaliyetleri bu kapsamda değerlendirebiliriz. Akademik hadisçilik ıstılah olarak da 90’lı yıllarda literatüre geçmiş sayılır. Bizim buradaki konumuz ve amacımız akademinin içinde olmakla birlikte akademik bir yönü ya da başarısı bulunmayan çalışmalar, çabalar üzerine değerlendirmelerde bulunmak değildir. Bunun muhasebesi bizzat akademi mensupları tarafından da yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Bizim “akademi dışı” tabiriyle kastettiğimiz üniversitelere bağlı kurumlar ilahiyat fakülteleri, yüksek lisans ve doktora eğitimlerinin verildiği sosyal bilimler enstitüleri gibi kurumlar dışında yürütülen hadis çalışmalarıdır. Adı konulmamış olmakla birlikte akademi dışında hadis çalışmalarının yürütüldüğünü görmekteyiz. Popüler, sivil halk hadisçiliği denildiğinde bunu tam karşılamamakla birlikte günümüzde “hadis” ve hadis ile ilgili meseleler akademisyen olmayanların da ilgilendikleri bir alan olarak karşımızda durmaktadır. Literatür ve ilmi tartışmalara yönelik belirleyicilik ve üreticilik her ne kadar akademi içerisinde yürütülse de akademi dışında hadis faaliyetlerinin halkın hadis ve sünnete yönelik tutum ve tavırlarının belirlenmesinde oldukça etkili olduğunu belirtmemiz gerekir. Büyük çoğunluğu akademik ve ilmî açıdan değerlendirildiğinde problemli olsa da akademi dışından olmakla birlikte ya da akademi mensubu olmamakla birlikte çalışmaları gerek şekil gerek muhteva gerekse istifade açısından akademik hüviyete sahip onlarca çalışmanın hakkı teslim edilmelidir. Öte yandan akademi dışından akademik hadisçiliğe yöneltilen tenkitler de söz konusudur. Bu noktada akademi dışı hadis faaliyetlerinde bulunanların yaptıkları çalışmalar akademik kriterler açısından bir değer ifade ediyor mu? Bunun halk nezdinde bir karşılığı var mı? Yoksa akademi dışında yürütülen hadis çalışmaları belirli grupların kendilerini var ettikleri bir kapital ve propaganda aracı mıdır? Akademi dışında hadis çalışmalarında bulunanların ilgilendikleri alanlar nelerdir? Akademi dışı hadis çalışmalarının Türkiye hadisçiliğine katkısı olmuş mudur? Olmuşsa bu katkı hangi alanlarda ve hangi boyuttadır. Yoksa ya da yetersiz düzeydeyse bunun sebepleri nelerdir? Akademi dışı hadis çalışmalarının tenkit edilen/edilmesi gereken yönleri nelerdir? Bu ve benzeri sorular çalışmamızın en temel soruları ve aynı zamanda ele alması gereken sorunlar olarak karşımızda durmaktadır.

Keywords

Türkiye, Hadis, Akademi Dışı Hadis Çalışmaları, Popüler Hadisçilik, Hadis Tarihi

References

• car, Yusuf. “Diyanet İşleri Başkanlığı Dinî Yüksek İhtisas Merkezlerinde Hadis Eğitimi ve Nureddin Boyacılar”. Türkiye’de Hadis Eğitimi, ed. Recep Emin Gül, Ahmet Ali Çanakçı, (Konya: Palet Yayınları, 2022), 17-32.
• Acıoğlu, Mustafa. Usûl-ü Hadis: Hadis İlmihali, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2010.
• Ahatlı, Erdinç. “Cumhuriyet Dönemi Hadis Şerhçiliği”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 11/21 (2013), 216.
• Ahatlı, Erdinç. “Türkiye’de Hadisi Anlama Çalışmaları: Ahmed Davudoğlu ve Müslim Şerhi Örneği. Hadis Tetkikleri Dergisi, 3/1 (2005), 73-89.