GÖLCÜK DENİZ ANA ÜS KOMUTANLIĞININ TARİHİ GELİŞİMİ (1921-2016)

Yıl 2021, Cilt: 31 Sayı: 1, 79 - 116, 29.06.2021

Ferdi Uyanıker

Öz

İzmit Körfezi, Osmanlı Devleti Dönemi’nde önemini hiçbir zaman kaybetmedi ve bölge, deniz ticaretine olduğu kadar askerî bahriyeye de ev sahipliği yaptı. Dolayısıyla körfezde sürekli olarak Donanma üsleri ve deniz komutanlıkları oluşturuldu. Cumhuriyetin ilanı öncesi İzmit Körfezi, “İzmit Bahriye Komutanlığı”nın idaresindeydi. Bu komutanlık, Cumhuriyet sonrası Donanmanın bölgedeki unsurlarını artırmasıyla, zaman içerisinde sürekli olarak yapısal değişikliklere uğradı, isim değiştirdi ve günümüzde “Gölcük Deniz Ana Üs Komutanlığı” adıyla varlığını korudu. Süreç içerisinde bu komutanlık için “Marmara Üssü Bahri ve Kocaeli Müstahkem Mevki Komutanlığı”, “Deniz Ana Üs Komutanlığı”, “Gölcük Üs Komutanlığı”, “Marmara Üs Komutanlığı” ve “Gölcük Ana Üs Komutanlığı” gibi isimler kullandı.

Anahtar Kelimeler

Gölcük Deniz Ana Üs Komutanlığı, İzmit Körfezi, Gölcük, Donanma, Bahriye

Gölcük Naval Base Command’s Historical Development (1921-2016)

Öz

Izmit Bay never lost its importance during the Ottoman State and the area hosted naval bases as well as maritime trade. Therefore, naval bases and commands were continuously established in the bay. Before the declaration of the Republic, Izmit Bay was under the administration of the "Izmit Navy Command". This command has undergone structural changes and changed its name over time as the post-Republican Navy increased its elements in the area and today it is known as "Gölcük Naval Base Base Command". This command has been known as "Marmara Base Bahri and Kocaeli Fortified Site Command", "Naval Base Base Command", "Gölcük Base Command", "Marmara Base Command" and "Gölcük Base Base Command".

Anahtar Kelimeler

Gölcük Naval Base Command, Izmit Bay, Gölcük, Navy, Admirality

Kaynakça

• Askerî Müzeler Yönetmeliği. (1984, Eylül 30). (18531). Resmî Gazete.Askerî Müzeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2005, Aralık 9). (26018). Resmi Gazete.
• Atabey, F. (2002). Cumhuriyet Dönemi Türk Deniz Kuvvetleri. Ankara: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Yayını.
• Bal, N., & Atabey, F. (2009). Türk Deniz Kuvvetleri Bin Yılın Güncesinden. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Bayat, M. (2002). E. Dz. Kur. Alb. Mert Bayat'ın Anıları. Kocaeli: Donanma Komutanlığı Deniz Tarihi Arşivi Müdürlüğü Yayını.
• Büyüktuğrul, A. (1967A.). Cumhuriyet Donanması (1923- 1960). İstanbul: Deniz Basımevi.
• Büyüktuğrul, A. (1984C). Osmanlı Deniz Harp Tarihi ve Cumhuriyet Donanması (Cilt IV). İstanbul: Deniz Basımevi.
• Büyüktuğrul, A. (2005B). Cumhuriyet Donanmasının Kuruluşu Sırasında 60 Yıl Hizmet (1918- 19677) (Cilt I). İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Cengiz, V., & Bozkurt, T. (2014). Tarihte Gölcük Gölcük'te Tarih. Kocaeli: Gölcük Belediyesi Gölcük Vizyon 2023 Kültür Yayınları.
• Çam, Y. (199, Ekim 25-27). İzmit Tersanesi ve Marmara Üssü Bahri ve Kocaeli Müstahkem Mevki Kumandanlığı. Yedinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri II (Sunulmayan Bildiriler), 441- 456.
• Çelik, Y. N., & Yüceliş, E. (2005). Cumhuriyet Donanması (1923-2005). Ankara: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Demirel, E. (1983, Ekim). Cumhuriyetin 60. Yılında Türk Deniz Kuvvetleri. Deniz Kuvvetleri Dergisi (523), 4-18.
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Gemi, Küçük Deniz Araçları, Uçak ve Helikopter Kataloğu. (2005). İstanbul: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi.
• Denizalp, C. E. Kur. Alb.Celal Denzialp'in Anıları. Kocaeli: Donanma Komutanlığı Deniz Tarihi Arşivi Müdürlüğü Yayını.
• Donanma Komutanlığı Deniz Tarihi Arşiv Kısmı. Donanma Komutanlığı Tarihçesi. (1995). Kocaeli: Donanma Komutanlığı Matbaası.
• Erdem, Ş. (1991, Kasım). Anılarda Gölcük. Deniz Kuvvetleri Dergisi(551), 28-40.
• Gencer, A. İ. (1991). Selçuklular ve Anadolu Beylikleri Dönemi. IV, 501-509. İstanbul: İslam Ansiklopedisi.
• Gökçay, N. (2009). İzmit Tersanesi Marmara Üssü Bahri Marmara Deniz Ana Üs Tarihçeleri (1530-1952). İstanbul : Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Gölcük Deniz Ana Üs Komutanlığı Tarihçesi 2008. Kocaeli: Donanma Komutanlığı.
• Gölcük Tersanesi Komutanlığı Tarihçesi 1926-1999. (1999). Kocaeli: Donanma Komutanlığı Yayını.
• Harp Gemilerinin Tamiri İçin Gölcükte Tamir Liman ve Tersanesi Yaptırılması. (1933), Resmî Gazete.
• Hergüner, M. (2001). Cumhuriyetimizin Başlangıç Yıllarında Denizciliğimiz. İstanbul: İstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz Bölgeleri Deniz Ticaret Odası Yayını.
• Hergüner, M. (2011). İkinci Dünya Savaşında Türk Denziciliği. İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Işın, B. (2006). Cumhuriyet Bahriyesi Kronolojisi 1923'ten 2005'e . İstanbul: Deniz Basımevi. Kadıoğlu, M. Türk Denizcilik Tarihi. E- Pub Kitap.
• Koraltürk, M. (2009). Türkiye'de Gemi İnşa Sanayinin Tarihsel Gelişimi (Cumhuriyet'in Kuruluşundan Planlı Döneme Kadar). Türk Denzicilik Tarihi II, 247-265. (Z. Arıkan, & L. Sancar,) İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Lalahan Deniz Genel Arşiv Müdürlüğü. Meray, L. S. (2003). Lozan Barış Konferansı Tutanaklar ve Belgeler (Cilt II). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Öcal, Y. (2008). Kürek ve Yelken Döneminden Günümüze Kadar Türk Bahriyesi. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Sancar, E. (2009). Deniz Kuvvetleri Komutanlığının Kurulması Yeniden Yapılanması (1921- 1949). Türk Denizcilik Tarihi II, 237-243. (Z. Arıkan, & L. Arıkan,) İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Sancar, E. (2006). 21. Yüzyıl Stratejilerinde Türk Denizcilik Tarihi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayını.
• Seri, B. (2009). Denizcilik Ansiklopedisi. İstanbul: Deniz Basımevi.
• Terzioğlu, S. A. (1965). Türk Ordusu. Ankara: Başnur Matbaası.
• Torun, E. (2006). Donanma Komutanlığının Ana Üssü Olarak Gölcük Bölgesinin Seçilmesi ve İlk Faaliyetleri. III. Deniz Harp Tarihi Semineri, V- 87- 108. Kocaeli.
• Türk Deniz Kuvvetleri Tarihçesi, (1923-1935), (1935-1950), (1950-1973), (1972-2016). Ankara: Lalahan Deniz Genel Arşiv Mürlüğü.
• Türk İstaklal Harbi, Deniz Cephesi ve Hava Harekatı. (1964). V. Ankara: Genelkurmay Başkanlığı Yayınları.
• Ulugün, Y. (2002). Kocaeli Tarihi (Osmanlı ve Ulusal Kurtuluş Döneminde Kocaeli). Kocaeli: Kocaeli Yüksek Öğrenim Derneği Tarihi Yayınları.
• Ünlü, R. (2009). Atatürk Döneminde Denizcilik. Türk Denizcilik Tarihi II, 195-213. (Z. Arıkan, & L. Sancar) İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.