DÖNÜŞTÜRÜCÜ/ETKİLEŞİMCİ LİDERLİĞİN İŞ TATMİNİNE ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL ÖZDEŞLEŞMENİN ARACILIK ROLÜ: ANTALYA’DAKİ BEŞ YILDIZLI OTEL İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ

Year 2016, Volume: 21 Issue: 1, 97 - 112, 24.03.2016

Sine Erdoğan Morçin , İlker Çarıkçı

Abstract

Bu çalışma kapsamında, otel işletmeleri çalışanlarının dönüştürücü/etkileşimci liderlik algılarının iş tatminine etkilerinde örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolünün olup olmadığının tespit edilmesi hedeflenmiştir. Araştırma, Antalya ilinde bulunan turizm işletme belgesine sahip 5 yıldızlı otel işletmelerinde çalışanları kapsamaktadır. Örnekleme yöntemi olarak tabakalı örnekleme metodu seçilmiştir. Veri toplama aracı olarak anket tercih edilmiştir. Anketler yüzyüze tekniği ile elde edilmiştir. Toplamda 1000 anket dağıtılmış ve 644 geçerli anket geri dönüşü olmuştur. Analizlerde parametrik testler, basit istatistikler, korelason, doğrulayıcı faktör analizi ve hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Analizleri yaparken SPSS ve LISREL programlarından yararlanılmıştır. Analizler sonucunda, Antalya’da bulunan turizm işletme belgesine sahip beş yıldızlı otel işletmeleri çalışanlarının dönüştürücü ve etkileşimci liderlik algılarının iş tatminine etkisinde örgütsel özdeşleşmenin “kısmi aracılık rolü” üstlendiği ortaya çıkmıştır.

Keywords

Dönüştürücü/etkileşimci liderlik, örgütsel özdeşleşme, iş tatmini, aracılık rolü, otel işletmeleri

References

• AKINCI, Z., (2002), “Turizm Sektöründe İşgören Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 4, ss.1- 25.
• ALPARSLAN, A.M., A. CAN ve Ö.F. OKTAR, (2014), “Algılanan Örgütsel Desteğin Yardım Etme Davranışına Etkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, “16 (2), ss.129-144.
• AVOLIO, B., B.M. BASS ve D.I. JUNG (1999), “Re-Examining the Components of Transformational and Transactional Leadership Using the Multifactor Leadership Questionnaire”, Journal Of Occupational and Organizational Psychology, 72, pp.441-462.
• BALCI, A., A. BALTACI, T. FİDAN, C. CERECİ ve U. ACAR, (2012), “Örgütsel Sosyalleşmenin, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Vatandaşlıkla İlişkisi: İlköğretim Okulu Yöneticileri Üzerinde Bir Araştırma”, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), ss. 47-74. http://ebadjesr.com/images/MAKALE_ARSIV/C2_S2makaleler/2%20%282%29%20- %2004.pdf (Erişim Tarihi: 31.01.2015).
• BALTACI, F.; C. GÜÇLÜ ve N. ÇELİKER, (2014), “Liderlik Davranışının Örgütsel Adalet Algısı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (3), ss.353-370.
• BARUTÇUGİL, İ., (2004), Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• BASS, B. M., , B. J. AVOLIO (1990). Transformational leadership development: Manual for the Multifactor Leadership Questionnaire. Palo Alto, CA: Consulting Psychologist Press.
• BASS, B.M., (1997), “Personal Selling and Transactional/Transformational Leadership” Journal of Personal Selling and Sales Management, 17 (3), pp.19-28.
• BASS, B. M., (1999), “Two Decades Of Research and Development in Transformational Leadership”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1),pp.9- 32.
• BASS, B., M., P. STEİDLMEİER, (1999), “Ethics, Character and Authentic Transformational Leadership Behavior”, Leadership Quarterly, 10, pp.184-211.
• BAŞAR, U., (2011), Örgütsel Adalet Algısı, Örgütsel Özdeşleşme ve İş Tatmini Arasındaki İlişkilere Yönelik Görgül Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Okulu, Ankara.
• BESHAROV, M.L., (2014), “The Relational Ecology of Identification: How Organizational Identification Emerges When Individuals Hold Divergent Values”, Academy Of Management Journal, 57 (5), pp.1485-1512.
• BOERNER, S., S. ASTRID EISENBEISS ve D. GRIESSER, (2007), “Follower Behavior and Organizational Performance : The Impact Of Transformational Leaders”, Journal Of Leadership and Organizational Studies, 13(3), pp. 15-25.
• BURMAOĞLU, S., M. POLAT ve C. H. MEYDAN, (2013), “Örgütsel Davranış Alanında İlişkisel Analiz Yöntemleri ve Türkçe Yazında Aracılık Modeli Kullanımı Üzerine Bir İnceleme”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1), ss.13- 26.
• BURNS, M.G., (1978), Leadership. NewYork: Harper-Row CHA, J., , Y.K. CHANG ve T.Y. KIM, (2014), “Person-Organization Fit on Prosocial Identity: Implications on Employee Outcomes”, Journal Of Business Ethics, August, 123 (1), pp.57-69.
• ÇETİNER, E., (1995), Konaklama İşletmelerinde Yönetim Muhasebesi, Ankara: Tutibay Yayınları.
• ÇOKLUK, Ö., G. ŞEKERCİOĞLU ve Ş. BÜYÜKÖZTÜRK, (2014), Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları, Ankara: PEGEM Akademi.
• DEMİRTAŞ, H.A., (2003), “Sosyal Kimlik Kuramı, Temel Kavram ve Varsayımlar”, İletişim Araştırmaları, 1 (1), ss.123-144.
• DİLEK, H., (2005), Liderlik Tarzlarının ve Adalet Algısının; Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranış Üzerine Etkilerine Yönelik Bir Araştırma. Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
• DUTTON, J., J. DUKERICH ve C.V. HARQUAIL, (1994), “Organizational Images and Membership Commitment”, Administrative Science Quarterly, 34, pp.239-263.
• ECHOLS, S., (2009), “Transformational/Servant Leadership: A Potential Synergism For An Inclusive Leadership Style”, Journal Of Religious Leadership, 8 (2), pp. 85-116.
• EPITROPAKI, O. ve R. MARTIN, (2005), “The Moderating Role Of Individual Differences In The Relation Beetween Transformational/ Transactional Leadership Perceptions and Organizational Identification”, Leadership Quarterly, 16 (4), pp.569-589.
• ERDOĞAN MORÇİN, S., (2012), Dönüştürücü Liderlik ve Örgütsel Adaletin Örgütsel Bağlılık ve İş Tatminine Etkisi: Adana İli’ndeki A Grubu Seyahat Acenteleri Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• EREN, E., (2009), Yönetim ve Organizasyon (Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar), İstanbul: Beta Yayıncılık.
• EREN, M.Ş. ve Ö. ÇAKIR TİTİZOĞLU, (2014), “Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Tarzlarının Örgütsel Özdeşleşme ve İş Tatmini Üzerindeki Etkileri”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (27), ss. 275-303.
• ERKUŞ, A., (2012), “Stratejik Yönetim ve Liderlik” İşletmelerde Stratejik Yönetim İçinde. (Ed: Fevzi Okumuş, Mustafa Koyuncu, Ebru Günlü) ss. 249-273, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• ERTURGUT, R. ve P. ERTURGUT, (2010), “Transformasyonel Lider Karizmatik Mi? Vizyoner Mi? Sağlık Örgütlerinde Bir Araştırma”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (34), ss. 223-239. http://asosindex.com/journal-articlefulltext?id=9573&part=1 (Erişim Tarihi: 14.04.2014).
• GABLER, C.B., A. RAPP ve R.G. RICHEY, (2014), “The Effect Of Enviromental Orientation on Salesperson Effort and Participation: The Moderatig Role Of Organizational Identification”, Journal Of Personel Selling & Sales Management, 34 (3), pp. 173-187.
• GÜNEY, S., (2012), Liderlik, Ankara: Nobel Yayın.
• GÜNEY, S., (2013), Davranış Bilimleri, Ankara: Nobel Yayın. HE, H., W. ZHU ve X. ZHENG, (2014), “Prosedürel Justice and Employee Engagement: Roles Of Organizational Identification and Moral Identity Centrality”, Journal of Business Ethics, 122, pp.681-695.
• HUMPHREY, A.M., (2012), Transformational Leadership and Organizational Citizenship Behaviors: The Role Of Organizational Identification. Master Thesis, Emporia State University, Emporia.
• İŞCAN, Ö.F., (2006), “Dönüştürücü/Etkileşimci Liderlik Algısı ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Bireysel Farlılıkların Rolü”, Akdeniz İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11, pp. 160-177
• KARK, R., B. SHAMIR ve G. CHEN, (2003), ‘The Two Faces Of Transformational Leadership: Empowerment and Dependency’, Journal Of Applied Psychology, 88 (2), ss. 246-255.
• KAYA, İ., (2010), “Otel İşletmelerinde İşgörenlerin İş Tatminini Etkileyen İşi Bırakma Eğilimi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2), ss. 219- 236.
• KORKMAZ, M., G. ARAS, A.S. YÜCEL ve S. KIYGIN, (2013), “Sivil Havacılık Sektöründe Kabin Personelinin Algıladıkları Liderlik Stilleri ve İş Tatmini Üzerindeki İlişkileri: Türk Hava Yolları Örneği”, The Journal Of Academic Social Science Studies, 6 (7), pp. 697-714.
• KREINER, G.E., ve B.E. ASHFORTH, (2004), “Evidence Toward An Expanded Model Of Organizational Identification”, Journal Of Organizational Bahavior, 25 (1), pp.1-27. http://leeds-faculty.colorado.edu/dahe7472/kriener%202004.pdf (Erişim Tarihi: 05.02.2014).
• KULA, S., (2011), Occupational Stress and Work Related Well Being of Turkish National Police (TNP) Members, Doctoral Dissertation, Public Affairs in the College of Health and Public Affairs at the University of Central Florida Orlando, Florida.
• MAEL, F., ve B. ASHFORTH, (1992). “Alumni and Their Alma Mater: A Partial Test Of The Reformulated Model Of Organizational Identification”, Journal of Organizational Behavior, 13, pp. 103-123.
• MARIANO, J.A., F. MOLERO, G. TOPA ve J.-P. LEVY MANGIN, (2011),. “The Influence Of Transformational Leadership And Organizational İdentification On Intrapreneurship”, International Entrepreneurship and Management Journal, 10 (1), pp. 103-119.
• MİMİR, M., (2008), Liderlik Tarzlarının Firme Performansı Ve Çalışanların Kuruma Olan Bağlılıklarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
• ÖZDEMİR, H.Ö., (2007), Çalışanların Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algılamalarının Örgütsel Özdeşleşme, Örgütsel Bağlılık Ve İş Tatminine Etkisi: Opet Çalışanlarına Yönelik Uygulama, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• POLAT, M., (2009), Örgütsel Özdeşleşmenin Öncülleri ve Ardılları Üzerine Bir Saha Çalışması, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• QI, Y., ve L. MING-XIA, (2014), “Ethical Leadership, Organizational Idetification and Employee Voice: Examinig Moderated Mediation Process In The Chinese Insurance Industry”, Asia Pacific Business Review, 20 (2), pp.231-248.
• RAD, A. M., ve M. H. YARMOHAMMADIAN, (2006), “A Study Of Relationship Between Managers’ Leadership Style And Employees’’ Job Satisfaction”. Leadership in Health Services19(2), pp. 11-28. http://journals.ohiolink.edu/ejc/pdf.cgi/Rad_Ali_Mohammad_Mosadegh.pdp?issn=1 3660756&issue=v19i0002&article=11_asorbmlsaejs (Erişim Tarihi: 01.05.2012).
• ROBBINS, P.S., ve T.A. JUDGE, (2013), Örgütsel Davranış, Çeviri Editörü: İnci Erdem, Ankara: Nobel Yayın.
• SARGUT, S., (2015), Lider Yöneticinin Benliğine Yolculuk, İstanbul: Beta.
• SHEN, Y., T. JACKSON, C. DING, D. YUAN, L. ZHAO, Y. DOU ve Q. ZHANG, (2014), “Linking Perceived Organizational Support With Employee Work Outcomes In A Chinese Context: Organizational Identification As A Mediator”, European Management Journal, 32, pp. 406-412.
• SPECTOR, P., (1985), “Measurement of Human Service Staff Satisfaction: Development Of The Job Satisfaction Survey”, American Journal Of Community Psychology, 13(6), pp. 693-713.
• TOKER, B., (2007), “Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri: İzmir’deki Beş Ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama”, Doğuş Üniversitesi Dergisi.8(1), ss.92-107
• UYSAL, Ş.A., B. KEKLİK, R. ERDEM ve R. ÇELİK, (2012), “Hastane Yöneticilerinin Liderlik Özellikleri İle Çalışanların İş Üretkenlik Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 15 (1), ss. 25-57.
• ÜNGÜREN, E., H. DOĞAN, M. ÖZMEN ve Ö.A. TEKİN, (2010), “Otel Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi”, Journal of Yasar University, 17 (5), ss.2922-2937.
• YAVUZ, E., (2008), Dönüşümcü Etkileşimci Liderlik Davranışının Örgütsel Bağlılığa Etkisinin Analizi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. YUKL, G., (1994), Leadership. New Jersey: Pretice-Hall Inc.
• YUKL, G., (1999), ‘An Evaluation Of Conceptual Weaknesses In Transformational And Charismatic Leadership Theories’, Leadership Quarterly, 10 (2), ss. 285-305.
• YUKL, G., (2010), Leadership In Organizations. Global Edition: Pearson.
• ZHANG, Y., ve C.C. CHEN, (2013), “Developmental Leadership and Organizational Citizenship Bahavior: Metiating Effects Of Self-Determination, Supervisor Identification and Organizational Identification”, The Leadership Quarterly, 24, pp.534.543.
• ZHAO, H., ve Z. PENG, (2014), “Compulsory Citizenship Behavior and Organizational Citizenship Behavior: The Role Of Organizational Identification and Perceived Interactional Justice”, The Journal Of Psychology, 148 (2), pp.177-196.
• ZHU, W., J. J. SOSIK, R. E. RIGGIO ve B. YANG, (2012), “Relationship Beetween Transformational And Active Transactioanal Leadership And Followers Organizational Identification: The Role Of Psychological Empowerment", Instute Of Behavioral and Applied Management, pp.186-211