TÜREV ARAÇLARININ RİSK YÖNETİM FONKSİYONU: VADELİ İŞLEM PİYASASI RİSK YÖNETİMİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 2, 403 - 425, 02.05.2016

İhsan Kurar , Ali Çetin

Öz

Firmalar küreselleşmeyle birlikte finansal veya finansal olmayan risklerle karşılaşmaktadır. Bu nedenle gelecekte maruz kalabilecekleri finansal risklerden vadeli piyasalarda hedge, arbitraj ve portföy çeşitlendirme yoluna giderek korunma sağlamaya çalışmaktadır. Bu çalışmanın amacı, küreselleşmeyle birlikte değişen ve gelişen piyasalarda firmaların karşılaştıkları riskleri, vadeli piyasalarda işlem gören türev araçları kullanarak nasıl yönetebileceklerini açıklamaktır. Bu amaçla vadeli piyasalarda işlem gören türev araçların özellikleri dikkate alınarak hazırlanan bir anket formu, 40 firmaya sıralama ölçeği yardımıyla uygulanmış ve böylece firmaların gelecekte karşılaşabilecekleri risklere karşı nasıl korunma sağlayabilecekleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma alan yazınına farklı olarak yatırım araçlarının birbiriyle olan etkileşiminin önemli bir yer tuttuğu katkısını eklemektedir. Çalışmada firmaların risk yönetiminde başarılı olabilmeleri için vadeli piyasalarda işlem yapmaları gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hedge, Forward, Swap, Opsiyon, Future

Kaynakça

• AKEL, V. (2006). Finansal Yenilikler ve Risk Yönetim Tekniklerinin Finansal Gelişmiş li k Üzerine Etkileri, Erciyes Üniversitesi, Ders Notları, Kayseri.
• AKGİRAY, V. (1998). “Finansal Yeniliklerin ve Risk Yönetiminin Ekonomik Kalkınmay a Katkıları”, İMKB Dergisi, (2) 5: 1-14.
• AKGÜÇ, Ö. (1998). Finansal Yönetim, 7. Baskı, İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• AKSOY, A. ve TANRIÖVEN, C. (2007). Sermaye Piyasası Yatırım Araçları ve Analizi, Ankara: Gazi Kitapevi.
• ANBAR, A. (2009). “Hedge Fon Sektörünün Gelişimi ve Hedge Fonların Temel Özellikle ri ” , Uludağ Üniversitesi, Elektronik Sosyal Bilimle r Dergisi, (8) 27: 108-122.
• ANGIN, E. (1998). Türev Piyasalar: Future, Forward, Swap ve Option İşlemleri, Verg i Dünyası, (7) 203: 16-17.
• ARIKAN, A. N. (2000). Türev İşlemlerin Hukuki ve Vergisel Boyutu, Maliye Hesap Uzmanları Derneği, İstanbul.
• ARISOY, E. ve ODYAKMAZ, N. (1994). Vadeli Ürün (Emtia) Borsaları ve Dış Ticaret Açısından Önemi, Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• AYRIÇAY, Y. (2003). “Türev Piyasaların Gelişmekte Olan Ülkelere Olası Etkileri, Kocaeli Üniversitesi, S.B.E. Dergisi, 5 (1): 1-19.
• BAKLACI, H. F. (2007). “Türkiye’de Vadeli Döviz İşlemlerinin Spot Döviz Piyasa Volatilitesi Üzerine Etkileri”, İktisat İşletme ve Finans, 22 (250): 53-68.
• BAL, H. (2001). Uluslararası Finansman Dış Borç Yönetimi ve Türkiye, Türkiye Bankala r Birliği, İstanbul.
• BAŞARAN, Y., DÖNMEZ, Ç., DOĞRU, A. ve diğ. (2002). Finansal Vadeli İşlem Piyasalarına Giriş, İMKB Yayınları, Tasarım Matbaacılık.
• BECKERS, S. (1998). “A Survey of Risk Measurement Theory and Practice”, in (Edit. Carol Alexander), Risk Management and Analysis: Measuring and Modelling Financial Risk, Vol: 1.
• BERK, N. (2002). Finansal Yönetim, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• CEYLAN, A. ve Korkmaz, T. (2000). Sermaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi, Bursa.
• CEYLAN, A. (2003). Finansal Teknikler, 5. Baskı, Ekin Kitapevi, Bursa.
• COŞKUN, Y. (2007). Bankalarda Öz Disiplin Süreçlerinin Etkinliğinin Değerlendirilmes i, Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ÇAĞDAŞ, B. ve GÜRSOY, C. T. (2003). “Şirketlerde Finansal Risk Yönetimi Amaçlı Bir Modelin Geliştirilmesi Yöntem ve Aşamaları”, İTÜ Dergisi, 2 (3): 55-64.
• ÇELİK, İ. (2007). Vadeli İşlem Piyasasında Fiyat Keşfi: İzmir Vadeli İşlem Ve Opsiyon Borsasında Ampirik Bir Uygulama, Elma Basım, İstanbul.
• ÇIKRIKÇI, M. (2005). Finansal Kurumlar ve Piyasalar, Akademi Kitabevi, Trabzon.
• DÖNMEZ, Ç. A. ve (2002). Finansal Vadeli İşlem Piyasalarına Giriş, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, İstanbul.
• DÖVİZ VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ (2008). Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Kullanım Kılavuzu, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yayınları, İzmir.
• EMTİA VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ (2008). Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Kullanım Kılavuzu, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yayınları, İzmir.
• ENDEKS VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ (2008). Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Kullanım Kılavuzu, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yayınları, İzmir.
• ERDEM, Y. (1993). Vadeli İşlem Piyasaları “Forward & Futures” ve Türkiye’de Oluşumun Ekonomik Şartları, Türkiye Kalkınma Bankası, Ankara.
• ERDOĞAN, N. (1995). Uluslararası İşletmelerde Mali Risk ve Yönetimi, 2. Basım, İstanbul.
• EROL, Ü. (1999). Vadeli İşlem Piyasaları Teorik ve Pratik, İMKB Yayınları, İstanbul.
• ERSAN, İ. (2003). Finansal Türevler, Futures & Opsiyon & Swap, 3. Baskı, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• FAİZ VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ (2008).Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Kullanım Kılavuzu, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yayınları, İzmir.
• GEGEZ, A. E. (2012). Pazarlama Araştırmaları, Beta Basım A.Ş., İstanbul.
• HULL, J. C. (1995). Introduction to Futures And Options Markets . 2nd edition Englewood Cliffs. New Jersey: Prentice-Hall.
• HULL, J. C. (2000). Options, Futures, and Other Derivatives . 4th ed. Englewood Cliffs. New Jersey: Prentice - Hall.
• ONURSAL, E. (2003). “Küçük Bir Maliyet Karşılığında Risklerden Arınmak Mümkün”, Dış Ticaret Dergisi, Özel Sayı, Ekim, Ankara, 44-81.
• ÖRTEN, R. ve ÖRTEN, İ. (2001). Türev Finansal Araçlar ve Muhasebe Uygulamaları, Gazi Büro Kitabevi, Ankara.
• ÖZŞAHİN, A. K. (1999). Vadeli İşlem Sözleşmesinin Hukuki Niteliği, SPK Yayın No:163, Ankara.
• TAKASBANK (2008). Vadeli İşlemler Departmanı Temel Bilgiler, Vadeli İşlemle r Departmanı, 7.
• TANRIÖVEN, C. (2011). Forward, İçinde: Yalçıner ve diğ., Finansal Teknikler ve Türev Araçlar, Ankara, Detay Yayıncılık.
• UYAR, S. ve GÜRHAN, E. (2007). İş letmeler Döviz Kurundaki Dalgalanmalardan Nasıl Korunmalıdır? http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/suleyman/010/, 02.11.2007. Piyasalar Önerisi, Muhasebe Türkiye,
• VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI (2008). Lisanslama Rehberi, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yayınları, İzmir.
• VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI (2007). Yatırımcı Rehberi, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yayınları, İzmir.
• VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI (2004). Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik.
• VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI A.Ş. (2008). Genelgeleri-1, İzmir.
• Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (2014) VİOP Pay ve Endeks Sözleşmeleri, Borsa İstanbul A.Ş., İstanbul
• YALÇINER, K. (2011). Swap, İçinde: YALÇINER ve diğ., Finansal Teknikler ve Türev Araçlar, Detay Yayıncılık, Ankara.
• YILMAZ, M. K. (2002). Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri, Der Yayınları, İstanbul.
• YILMAZ, M.K. (2001). “Vadeli Piyasa-Spot Piyasa Etkileşimi”, Active Dergisi, (16): 63-83.