Kemoterapinin En Görünen Yönü: Alopesi: Önlemek Mümkün Mü?

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 150 - 155, 01.08.2018

Ayşe Arıkan Dönmez

https://doi.org/10.22312/sdusbed.324863

Öz

Alopesi
kemoterapinin en yaygın yan etkilerinden biridir. Kemoterapi sürecinde yaşanan
saç kaybı bireyi fiziksel, sosyal ve ruhsal yönden olumsuz yönde etkileyebilen
önemli bir yan etkidir. Saç kaybı doz sınırlamasını gerektiren veya yaşamı
tehdit eden bir yan etki olmamasınarağmen, bu sorunu yaşayan kişideki etkileri
göz ardı edilmemelidir. Saç kaybı beden imajını olumsuz yönde etkilediği için
hastalar açısından travmatik olabilmektedir. 1960’ların sonlarından beri saç
kaybını önlemeye yönelik çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin bir
kısmı %100 etkili olmamasına rağmen, yüksek oranda saç korumasını
sağlayabilmektedir. Onkoloji alanında kaliteli bir hemşirelik bakımı vermenin
önemli bir boyutunu kanser ve tedavisinin yarattığı stresörlerle başetmede
hastalara yardımcı olabilmek oluşturmaktadır. Bireyin en iyi saç korumasının
sağlanması ve sürdürülmesi, tedavinin yol açtığı komplikasyonların önlenmesi,
saç kaybının kontrolüne yönelik bireylerin hazırlanması ve desteklenmesi,
hastaya danışmanlık hizmeti ve eğitim verilmesi sağlık ekibinin her bir
üyesinin olduğu gibi hemşirelerin de sorumluluğu altındadır. Bu derleme
kemoterapi ilişkili saç kaybının etyolojisi, risk faktörleri, önemi ve farklı
önleme veya yönetim yöntemlerini incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Alopesi, Saç Kaybı, Kemoterapi, Semptom Yönetimi, Hemşirelik

Kaynakça

• Aslan Ö, Vural H, Kömürcü Ş, Özet A. (2006). Kemoterapi alan kanser hastalarına verilen eğitimin kemoterapi semptomlarına etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006;10(1):15-28.
• Kuo HH, Chiu MJ, Liao WC, Hwang SL. Quality of sleep and related factors during chemotherapy in patients with stage I/II breast cancer. Formosan Medical Association, 2006;105(1):64-9.
• Considine J, Patricia L, Bucknall T, Botti M. A review of the role of emergency nurses in management of chemotherapy-related complications. J Clin Nurs 2009;18:2649-55.
• Hawkins R, Grunberg S. Chemotherapy-induced nausea and vomiting:challenges and opportunities for improved patient outcomes. Clin J Oncol Nurs 2009;13(1):54-64.
• Graham KM, Pecoraro DA, Ventura M, Meyer CC. Reducing the incidence of stomatitis using a quality assessment and improvement approach. Cancer Nurs 1993;16(2):117-22.
• Choi EK, Kim IR, Chang O, Kang D, Nam SJ, Lee JE et al. Impact of chemotherapy‐induced alopecia distress on body image, psychosocial well‐being, and depression in breast cancer patients. Psychooncology 2014;23(10):1103-10.
• Katsimbri P, Bamias A, Pavlidis N. Prevention of chemotherapy-induced alopecia using an effective scalp cooling system. Eur J Cancer 2000;36(6):766-71.
• Can G. Onkoloji hemşireliğinde kanıta dayalı semptom yönetimi, İstanbul, 3P-Pharma Publication Planning Mavi İletişim Danışmanlık. 2007;133-140.
• van den Hurk CJ, Mols F, Vingerhoets AJ, Breed WP. Impact of alopecia and scalp cooling on the well-being of breast cancer patients. Psychooncology 2010;19(7):701-9.
• Chon SY, Champion RW, Geddes ER, Rashid RM. Chemotherapy-induced alopecia. J Am Acad Dermatol, 2012;67(1):e37-e47.
• Cigler T, Isseroff D, Fiederlein B, Schneider S, Chuang E, Vahdat L, Moore A. Efficacy of scalp cooling in preventing chemotherapy-induced alopecia in breast cancer patients receiving adjuvant docetaxel and cyclophosphamide chemotherapy. Clin Breast Cancer 2015;15(5):332-4.
• Trüeb RM. Chemotherapy-induced alopecia. Semin Cutan Med Surg 2009;28(1):11-4.
• Batchelor D. Hair and cancer chemotherapy: consequences and nursing care:a literature study. Eur J Cancer Care 2001;10(3):147-63.
• van den Hurk CJ, van de Poll-Franse LV, Breed, WP, Coebergh JW, Nortier JW. Scalp cooling to prevent alopecia after chemotherapy can be considered safe in patients with breast cancer. The Breast, 2013;22(5):1001-4.
• Freedman TG. Social and cultural dimensions of hair loss in women treated for breast cancer. Cancer Nurs 1994:17 (4):334-41
• Draleos ZD. Hair care an illustrated dermatologic handbook. Taylor&Francis, London, 2005;p.2
• Wang J, Lu Z, Au JLS. Protection against chemotherapy-induced alopecia. Pharm Res 2006;23(11):2505-14.
• Erboz S, Ertam İ. Saç Büyüme Regülasyonu. Türkiye Klinikleri J Cosmetol 2002;3(2):59-62.
• Massey CS. A Multicentre study to determine the efficacy and patient acceptability of the Paxman Scalp Cooler to prevent hair loss in patients receiving chemotherapy. Eur J Oncol Nurs 2004;8(2):121-30.
• Durden MF, Mirmirani P. Alopecia and cutaneous complications of chemotherapy. Oncology An Evidence-Based Approach Section Seven Springer New York, 2006;1354-1362.
• Ridderheim M, Bjurberg M, Gustavsson A. Scalp hypothermia to prevent chemotherapy-induced alopecia is effective and safe: A Pilot study of a new digitized scalp-cooling system used in 74 patients. Support Care Cancer 2003;11(6):371-7.
• Paus R, Haslam IS, Sharov AA, Botchkarev VA. Pathobiology of chemotherapy-induced hair loss. Lancet Oncol 2013;14(2):e50-9.
• Cece R, Cazzaniga S, Morelli D, Sfondrini L, Bignotto M, Ménard S, et al. Apoptosis of hair follicle cells during doxorubicin-induced alopecia in rats. Lab Invest 1996;75(4):601-609.
• Hesketh PJ, Batchelor D, Golant M, Lyman GH, Rhodes N, Yardley D. Chemotherapy-induced alopecia: psychosocial impact and therapeutic approaches. Support Care Cancer, 2004;12(8):543-9.
• Shin H, Jo SJ, Kim DH, Kwon O, Myung SK. Efficacy of interventions for prevention of chemotherapy‐induced alopecia: A systematic review and meta‐analysis. Int J Cancer 2015;136(5):E442-54. s
• Grevelman EG, Breed WP. Prevention of chemotherapy-induced hair loss by scalp cooling. Ann Oncol 2005;16(3):352-8.
• Anderson JE, Hunt JM, Smith IE. Prevention of doxorubin-induced alopecia by scalp cooling in patients with advanced breast cancer. Br Med J 1981;282(6262):423-4.
• Satterwhite B, Zimm S. The use of scalp hypothermia in the prevention of doxorubicin-induced hair loss, Cancer 1984;54(1):34-7.
• Johansen LV. Scalp hypothermia in the prevention of chemotherapy-induced alopecia. Acta Radiologica:Oncology 1985;24 (2):113-6.
• Lemenager M, Lecomte S, Bonneterre ME, Bessa E, Dauba J, Bonneterre J. Effectiveness of cold cap in the prevention of docetaxel-induced alopecia. Eur J Cancer 1997;33(2):297-300.
• Peck HJ, Mitchell H, Stewart AL. Evaluating the efficacy of scalp cooling using the Penguin cold cap system to reduce alopecia in patients undergoing chemotherapy for breast cancer. Eur J Oncol Nurs 2000;4(4):246-8.
• Christodoulou C, Klouvas G, Efstathiou E, Zervakis D, Papazachariou E, Plyta M, et al. effectiveness of the MSC cold cap system in the prevention of chemotherapy-induced alopecia. Oncology 2002;62:97-102.
• Rodriguez R, Machiavelli M, Leone B, Romero A, Cuevas MA, Langhi M, et al. Minoxidil (Mx) as a prophylaxis of doxorubicin--induced alopecia. Ann Oncol 1994;5(8):769-70.
• Duvic M, Lemak NA, Valero V, Hymes SR, Farmer KL, Hortobagyi GN, et al. (1996) et al. A Randomized Trial of Minoxidil In Chemotherapy-Induced Alopecia. J Am Acad Dermatol 1996;35(1):74-8.
• Degiannis D, Stein S, Czarnecki M, Raskova J, Raska KJr. Cyclosporine-induced enhancement of interleukin 1 receptor expression by PHA-stimulated lymphocytes. Transplantation 1990;50(6):1074-6.
• Hussein AM, Stuart A, Peters WP. Protection against chemotherapy-induced alopecia by cyclosporin a in the newborn rat animal model. Dermatology 1995;190(3):192-6.
• Maurer M, Handjiski B, Paus R. Hair growth modulation by topical immunophilin ligands: induction of anagen, inhibition of massive catagen development, and relative protection from chemotherapy-induced alopecia. Am J Pathol 1997;150(4):1433-41.
• Wood LA. Possible prevention of adriamycin-induced alopecia by tocopherol. N Engl J Med, 1985;312(16):1060.
• Martin-Jimenez M, Diaz-Rubio E, Gonzalez Larriba JL, Sangro B. Failure of high-dose tocopherol to prevent alopecia induced by doxorubicin. N Engl J Med, 1986;315(14):894-5.
• Perez JE, Macchiavelli M, Leone BA, Romero A, Rabinovich MG, Goldar D, at al. High-dose alpha-tocopherol as a preventive of doxorubicin-induced alopecia. Cancer Treat Rep 1986;70(10):1213-4.
• Carpenito LJ. Hemşirelik Tanıları El Kitabı, Çev:Firdevs Erdemir, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 2005;81-92.