Farklı Zamanlarda Ekilen Bezelye (Pisum sativum L.) Çeşitlerinde Verim ve Kalite Faktörleri ile Bu Özelliklerin Korelasyonu ve Path Analizi

Year 2001, Volume: 15 Issue: 26, 139 - 150, 15.06.2001

Ercan Ceyhan , Mustafa Önder

Abstract

Bu araştırma, farklı zamanlarda (1998 yılında 15 Nisan, 23 Nisan, 3 Mayıs tarihlerinde, 1999 yılında 15 Nisan, 22 Nisan ve 1 Mayıs tarihlerinde) ekilen 6 bezelye (Pisum sativum L.) çeşidinin (Karina, Kosmos, Sprinter, Jofs, Manuel ve Bolero) verim ve bazı kalite faktörlerini belirleme amacına yönelik yapılmıştır. “Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller” deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulan deneme Konya Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü deneme tarlalarında yürütülmüş ve kimyasal analizler Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Laboratuvarlarında yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre tane verimi bakımından yıllar, ekim zamanları, çeşitler arasında farklılıklar bulunmuş ve yıl x ekim zamanı x çeşit interaksiyonu istatistik olarak önemli olmuştur. Yıllar ve çeşitlerin ortalaması olarak en yüksek tane verimi (168.0 kg/da) 15 Nisan ekimlerinden elde edilmiştir. Yılların ve ekim zamanlarının ortalaması olarak en yüksek tane verimi 160.9 kg/da ile Jofs çeşidinden elde edilmiştir. Tüm uygulamalar içerisinde en yüksek tane verimi ise 216.1 kg/da ile ikinci yıl (1999), 23 Nisan’da ekilen Jofs çeşidinden elde edilmiştir. Taneye meydana getiren unsurlar bakımından ekim zamanları arasında fark çıkmazken genellikle yıllar ve çeşitler arasında istatistik olarak önemli farklar çıkmıştır. Yapılan korelasyon ve path analizi sonucunda tane verimi ile yağ oranı arasında olumlu önemli (r=0.206**) ilişki bulunurken, tane verimi ile protein oranı, selüloz oranı ve nişrozimi öz ağırlığı arasında önemli ilişkilere doğrudan etkilerin yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Bezelye, tane verimi, protein oranı, kalite, korelasyon, path analizi

Correlation and Path Analysis of The Yield and Quality Factors at Different Sowing Dates in Pea (Pisum sativum L.) Cultivars

Abstract

Six pea cultivars (Karina, Kosmos, Sprinter, Jofs, Manuel and Bolero) were sown in 3 different sowing dates in 15 April, 23 April, 3 May (1998) and 15 April, 22 April, 1 May (1999) for 2 consecutive years to effect of sowing date and cultivar differences on the seed and quality factors. Experimental design was a Split Plots of randomised blocks in 3 replication. The experiment was established in the experimental site of Konya Rural Affairs Research Station with analyses were performed in the laboratories of Faculty of Agriculture, University of Selcuk, Konya. There have been significant differences between the sowing dates, years and cultivars with respect to seed yield. Year x sowing date x cultivars interaction was also significant on this character. Average of years and cultivars the highest seed yield (168.9 kg/da) was obtained when sown in the first sowing date (15 April). On the other hand, average of years and sowing date the highest seed yield was obtained from Jofs (160.9 kg/da). Considering overall applications, the highest seed yield was obtained from Jofs (216.1 kg/da) from the second sowing date in second year (23 April in 1999). There was no significant variation between the sowing date with respect to quality factors but significant variations were found between cultivars and years. Correlation and Path analyses have shown significant negative relation between seed yield and oil content (-0.206**), while significant direct effect between seed yield protein content, cellulose content and non-nitrogenous pith substances.

Keywords

Pea cultivars, seed yield, protein content, quality, correlation, path analysis

References

• Anonymous, 1999. FAO Production Year Book, Vol:52. Rome.
• Cemeroğlu, B. Acar, J. 1986. Meyve Sebze İşleme Teknolojisi. Gıda Teknolojisi Derneği Yayın No: 6 S:512.
• Dellacecca, V., Bigelli, G. 1992. Effect of Sowing Date on Three Industrial Pea Cultivars. Informatore Agrario. 48:3, supplement, 33-34. Italy.
• Demirci, G. ve Ünver S. 1999. Ankara Koşullarında Bezelye (Pisum sativum L.)'de Farklı Ekim Zamanlarının Verim ve Verim Öğelerine Etkileri. Anadolu Dergisi (Basıda).
• Ekeberg, E. 1994. Trials with Different Sowing Dates in 1985-89. Norsk Landbruksforskning. 8:2, 155-175; 13 ref.
• Fomin V. 1992. Pea Variety Bityug Selktsiya. Semenovodstvo, Moscow, 4-5, 42-43.
• Gajerna S. Singh O. P. Sing G. 1995. Performance of Pea Varieties at Different Seeding Times. Annals of Agricultural Research. 16:3, 384-386;4 ref.
• Gubbels, GH. 1992. Effect of Phosphorous Rate and Placement on The Yield and Cooking Quality of Field Pea. Canadian Journal of Plant Science. 72:1, 251-255; 8 ref.
• Gülümser, A., 1981. Bezelyede Azotla Gübreleme Ve Sulamanın Verim Ve Verim Unsurları İle Tanenin Protein Oranına Etkileri, Atatürk Ün. Zir.Fak. Tar.Bit.Böl. Basılmamış Dokt.Tezi, Erzurum.
• Kurgatnikov, M. M., 1983. Biokhimiya Gorokha. Biokhimiya Kulturnykh Rasteni, 2, 5-50.
• Ridge PE. Pye DL. 1986. The Effects Of Temperature and Frost at Flowering on The Yield of Peas Grown in Mediterranean Environment. Horticulture Journal. Vol:56.
• Şehirali, S. 1988., Yemeklik Tane Baklagiller, Ankara Üniv. Zir. Fak. Ders Notları.
• Voltolina, G. 1991. Cultivar Comparison of Protein Peas. Informatore Agrario, 47 (42) 37-39.
• Vonella AV. Rinaldi M. Rizzo V. Santamaria P. Ventrallo D. Carlona G., 1991. Nfluenza Delle Epoche di Semina e Delle Varieta Sul Ciclo Biologico e Sulle Produzioni di Pisello Proteico. Annali Dell’istituto Sperimentale Agronomico.22;49-65;7 ref. Italy.