Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Yurt Dışında Çalışmasına Yönelik Tutum Ölçeği

Year 2024, Volume: 27 Issue: 2, 422 - 442, 29.11.2024

Güzin Harman Yildiz , Kubilay Özer

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1461045

Abstract

Sağlık hizmetlerinin temel yapı taşlarından olan hekimler ve hekim adayları olan tıp fakültesi öğrencileri, son yıllarda göç etme ve yurt dışında çalışma talepleriyle gündeme gelmektedir. Tıp fakültesi öğrencilerinin yurt dışında çalışma arzusunun, sağlık sistemleri ve tıp eğitimi üzerinde önemli bir etkisi bulunmaktadır. Bu çalışma ile tıp fakültesi öğrencilerinin yurt dışında çalışmaya yönelik tutumlarını ölçmek ve ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Aynı zamanda ölçeğin geçerlilik ve güvenirliği de bu çalışmada test edilmiş, ilgili başlıklar altında tablolar ve şekiller aracılığıyla sunulmuştur. Araştırma Konya ili Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesinde eğitim gören 4-5-6. Sınıf 400 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Hekim adaylarının yurt dışında çalışma konusundaki tutumlarına yönelik literatür taraması sonucunda veri toplama aracı hazırlanmıştır. 5’li likert şeklinde hazırlanan sorular, oluşturulan madde havuzundan 50 madde seçilmesiyle belirlenmiştir. Kapsam geçerliği için uzman görüşleri alınarak 40 maddeye düşürülmüş ve pilot çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerle ölçeğin yapı analizleri Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ile yapılmış ve toplam varyansın %66,53’unu açıkladığı belirlenmiştir. AFA sonrası ölçek 18 madde ve 4 alt boyutta toplanmıştır. Ulaşılan veriler ışığında ölçeğin Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizi için SPSS ve AMOS bilgisayar programları kullanılmıştır. Ölçeğin Güvenirliği Cronbach Alpha Katsayısı ile test edilmiş ve 0.843 bulunmuştur. Yapılan analizler neticesinde 18 madde ve 4 faktörlü (1. Beklentiler 2. Farkındalık 3. Şiddet 4. Eğilim) Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Yurt Dışında Çalışmalarına Yönelik Tutum Ölçeği elde edilmiştir.

Keywords

ölçek geliştirme, tıp öğrencileri, tutum

The Attitude Scale Towards Working Abroad Among Medical Faculty Students

Abstract

Physicians, who are the basic building blocks of health services, and medical faculty students, who are physician candidates, have come to the fore with demands to migrate and work abroad in recent years. Medical students' desire to work abroad has a significant impact on healthcare systems and medical education. This study aimed to measure the attitudes of medical faculty students towards working abroad and to develop a scale. At the same time, the validity and reliability of the scale were tested in this study and are presented through tables and figures under relevant headings. The research was conducted on 4-5-6 students studying at Meram Medical Faculty of Necmettin Erbakan University in Konya. The class was held with the participation of 400 students. A data collection tool was prepared as a result of the literature review regarding the attitudes of physician candidates about working abroad. Questions prepared in the form of 5-point Likert were determined by selecting 50 items from the created item pool. For content validity, it was reduced to 40 items by taking expert opinions and a pilot study was conducted. The structure analysis of the scale with the data obtained was made with Exploratory Factor Analysis (EFA) and it was determined that it explained 66.53% of the total variance. After EFA, the scale was collected into 18 items and 4 subscales. In the light of the data obtained, Confirmatory Factor Analysis (CFA) of the scale was carried out. SPSS and AMOS computer programs were used to analyze the data. The reliability of the scale was tested with Cronbach Alpha Coefficient and was found to be 0.843. As a result of the analyses, the Attitude Scale of Medical Faculty Students Towards Working Abroad was obtained, with 18 items and 4 factors (1. Expectations, 2. Awareness, 3. Severity, 4. Preference and 5 Tendencies).

Keywords

Scale development, Medical Students, Attitude.

References

• Acar Güvendir, A., & Özer Özkan, Y. (2022). Tüm yönleriyle ölçek geliştirme süreci (1. Baskı). Pegem Akademi: Ankara, Türkiye.
• Akpınar, T. A., & Taş, Y. (2013). Performansa dayalı ek ödeme sistemine ilişkin hekimlerin tutumları üzerine Kocaeli Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 2(37), 167-181.
• Akyüz, H. E. (2018). Yapının genişletilmesi için doğrulayıcı faktör analizi: Uygulamalı bir çalışma. BEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 186-198.
• Alkan, A., Güder, M., Özyıldız, K. H., & Dere, T. (2023). Hekim göçünün Twitter perspektifinden incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(3), 615-640.
• Anastasi, A. (1988). Validity: Measurement and interpretation. Psychological Testing (pp. 817). Macmillan Publishing Company: New York, England.
• Annagür, B. (2010). Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet: Risk faktörleri, etkileri, değerlendirilmesi ve önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(2), 161-173.
• Aslan, C. (2021). Doktorların Almanca kursu ilgisinin sebebi ne? Dörtten yirmiye çıktık. Haber Global. https://haberglobal.com.tr/gundem/doktorlarin-almanca-kursu-ilgisinin-sebebi-ne-dortten-yirmiye-ciktik-137522 (Erişim tarihi: 26.09.2023).
• Astor, A., Akhtar, T., Matallana, M. A. L., Muthuswamy, V., Olowu, F. A., Tallo, V., & Lie, R. K. (2005). Physician migration: Views from professionals in Colombia, Nigeria, India, Pakistan, and the Philippines. Social Science & Medicine, 61(12), 2492-2500.
• Aydan, S. (2023). Hekim göçü açısından Türkiye’nin çalışma koşullarının değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(3), 887-912.
• Aylar, F., & Evci, N. (2019). Derleme: Ölçek geliştirme çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. The Journal of Social Sciences, 4(10), 389-412.
• Bayrak, E., Ogan, H., & Turan, M. (2021). Özel sağlık sektöründe hekimlerin çalışma koşulları, ekonomik ve sosyal durumları ile mesleki memnuniyetlerinin değerlendirilmesi. GCRIS, 36(2), 126-134.
• Bayram, A. (2023). Doktor maaşları ne kadar olacak? Habertürk İnternet Sitesi. https://www.haberturk.com/zamli-doktor-maasi-2023-temmuz-memur-zammiyla-en-dusuk-pratisyen-aile-hekimi-ve-uzman-doktor-maaslari-ne-kadar-ve-kac-lira-olacak-3604474 (Erişim tarihi: 10.07.2023).
• Bozdemir, E. (2020). Özel hastanelerde hekimlik hizmet alımı uygulamasının mali açıdan analizi. Konuralp Tıp Dergisi, 12(1), 87-96.
• Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822-848.
• Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Data analysis and the research process. Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows (p. 318). Routledge: London, England.
• Burcu, M. (2022). Türkiye’den yüksek nitelikli göç: Tıp fakültesi öğrencileri. (Doktora Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayınları: Ankara, Türkiye.
• Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). The factor analytic model. A First Course in Factor Analysis (p. 442). Psychology Press: New York, ABD.
• Coşkun, R., Altunişik, R., & Yıldırım, E. (2020). Araştırma evreni ve örnekleme. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Sakarya Yayıncılık: Sakarya.
• Cronbach, L. J., & Meehl, P. E. (1955). Construct validity in psychological tests. Psychological Bulletin, 52(4), 281-302.
• Çıraklı, Ü. (2020). 18 OECD ülkesinde 2002-2018 yılları arası kişi başı ortalama hasta muayene sürelerinin karşılaştırılması. Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dergisi, 3(1), 43-54.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2021). Açımlayıcı faktör analizi. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları (p. 424). Pegem Akademi: Ankara, Türkiye.
• Daban, M. F. (2022). Yurtdışında doktorluk – Yurtdışında doktor olarak çalışmak. Doktorlar.fi. https://doktorlar.fi/2022/05/17/yurtdisinda-doktorluk-yurtdisinda-doktor-olarak-calismak/ (Erişim tarihi: 09.07.2023).
• Dağlı, A., & Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1263.
• DeVellis, R. F. (2017). Ölçek geliştirme - Kuram ve uygulamalar. (T. Totan, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık: İstanbul, Türkiye.
• Eastwood, J. B., Conroy, R. E., Naicker, S., West, P. A., Tutt, R. C., & Plange-Rhule, J. (2005). Loss of health professionals from Sub-Saharan Africa: The pivotal role of the UK. The Lancet, 365(9474), 1893-1900.
• Er, T., Ayoğlu, F., & Açıkgöz, B. (2021). Sağlık çalışanına yönelik şiddet: Risk faktörleri, etkileri, değerlendirilmesi ve önlenmesi. Turkish Journal of Public Health, 19(1), 69-78.
• Ercan, İ., & Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-216.
• Erkuş, A. (2012). Temel kavramlar ve işlemler. Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Pegem Akademi, Ankara, Türkiye.
• Filiz, M., Karagöz, M. B., & Karagöz, N. (2022). Tıp fakültesi öğrencilerinin beyin göçüne yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(27), 679-692.
• Gürbüz, S. (2019). Amos ile veri analizi: Amos ile yapısal eşitlik modellemesi. Seçkin Yayıncılık, Ankara, Türkiye.
• Gürbüz Filiz, E. (2023). Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencileri ve asistan hekimlerinde yurtdışına göç etme niyeti yaygınlığı, nedenleri, göç etme niyetlerinin belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyleri ve umutsuzluk düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Bursa.
• Güven, S., & Alkar, E. (2022). Uluslararası öğrencilerin Türkiye’ye göç etme nedenleri ve yaşam memnuniyetlerine ilişkin bir araştırma: Tıp ve diş hekimliği fakülteleri lisansüstü öğrenciler örneği. Sağlık Bilimlerinde Eğitim Dergisi, 5(1), 31-42.
• Hambleton, R., & Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-16.
• Harman Yıldız, G., & Özer, K. (2023). Neoliberal sağlık politikaları ve hekim göçü. Scientific and Academic Research, 1(1), 1-13.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• İslamoğlu, A. H., & Alnıaçık, Ü. (2014). Araştırma raporunun biçim ve kapsamı. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Beta Yayınevi, İstanbul, Türkiye.
• Kaçmaz, E. (2022). Tıp öğrencilerinin beyin göçüne yönelik tutumları ve ilişkili faktörler: Kesitsel bir çalışma. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Samsun.
• Karaca, İ., & Yurttaş, S. (2021). Alman Nitelikli İşçi Gücü Göçü Yasası çerçevesinde sağlık çalışanlarının Almanya’ya göç edebilme motivasyon ve potansiyelleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1760-1788.
• Karagöz, Y., & Bardakçı, S. (2020). Ölçek geliştirme: Bilimsel araştırmalarda kullanılan ölçme araçları ve ölçek geliştirme. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, Türkiye.
• Karakoç, A., & Dönmez, P. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitim Dünyası, 13(40), 39-49.
• Kaya, S., Toraman, Ç., & Tekin, M. (2023). Tıp fakültesi öğrencilerinin gelecekte yurt dışında çalışmayla ilgili görüşlerinin incelenmesi: Çanakkale örneği. Tıp Eğitim Dünyası, 22(66), 47-60.
• Koçak, Y., & Terzi, E. (2012). Türkiye’de göç olgusu, göç edenlerin kentlere olan etkileri ve çözüm önerileri. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(3), 163-184.
• Koyuncu, A. (2022). Ülkemizdeki hekim göçü, atipik sürü psikolojisidir. Sağlık Çalışanları Haber Sitesi. https://medikritik.com/kose-yazilari/ulkemizdeki-hekim-gocu-atipik-suru-psikolojisidir (Erişim tarihi: 20.03.2024).
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). McGraw-Hill, New York, USA.
• OECD. (2021). Bir bakışta sağlık 2021 istatistik verileri. https://www.oecd.org/health/health-at-a-glance/ (Erişim tarihi: 14.05.2022).
• OECD. (2022). Bir bakışta sağlık 2021 istatistik verileri. https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2021_ae3016b9-en (Erişim tarihi: 14.05.2023).
• Ozluoglu, L. (2024). Sağlık ve tıp alanında kariyer yapabileceğiniz 5 ülke. Hotcourses Turkey. https://www.hotcourses-turkey.com/study-abroad-info/career/saglik-ve-tip-alaninda-kariyer-yapabileceginiz-5-ulke/ (Erişim tarihi: 09.07.2023).
• Olgay, S. Ş., & Yurt, S. (2023). Türkiye’den İngiltere’ye göç eden sağlık çalışanlarının göç nedenleri ve yaşam doyumlarının belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 10(1), 99-107.
• Öcal, F. (2017). Neoliberal sağlık politikalarının etkinlik analizi. Fiscaoeconomia, 1(1), 77-98.
• Öncü, E., Selvi, H., Vayısoğlu, S. K., & Ceyhan, H. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde beyin göçüne yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Çukurova Medical Journal, 43, 207-215.
• Özcan, F., & Erdinç, Y. (2017). Türkiye’de sağlık çalışanları şiddet tehdidi altında. The Journal of Turkish Family Physician, 8(3), 66-74.
• Özdamar, K. (2013). MINITAB 16 – IBM SPSS: Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Nisan Kitapevi, Eskişehir, Türkiye.
• Prodocs. (2022). Dubaide doktor ol: Yurt dışında doktor olmak. https://dubaidedoktorol.com/yurt-disinda-doktor-olmak/ (Erişim tarihi: 09.07.2023).
• Rabiega, W. A. (1982). A classroom Delphi. Professional Geographer, 34(1), 71-79.
• Sağlık İstatistikleri Yıllığı (2022). Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1279, Ankara.
• Saluja, S., Rudolfson, N., Massenburg, B. B., Meare, J. G., & Shrime, M. G. (2020). The impact of physician migration on mortality in low and middle-income countries: An economic modelling study. BMJ Global Health, 5, e001535. https://doi.org/10.1136/bmjgh-2019-001535
• Sel, S. A., Günel, M. K., Şengelen, M., & Hayran, M. (2020). Serebral palsili çocukların ebeveynlerinin ev programına uyumuna etki eden faktörlerin incelenmesi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 31(2), 103-114.
• Sheikh, A., Naqvi, S. H., Sheikh, K., Naqvi, S. H., & Bandukda, M. Y. (2012). Physician migration at its roots: A study on the factors contributing towards a career choice abroad among students at a medical school in Pakistan. Global Health, 8, 43. https://doi.org/10.1186/1744-8603-8-43
• Shevlin, M., & Miles, J. N. V. (1998). Effects of sample size, model specification, and factor loadings on the GFI in confirmatory factor analysis. Personality and Individual Differences, 25(1), 85-90.
• Syed, N. A., Khimani, F., Andrades, M., Ali, S. K., & Poul, R. (2008). Reasons for migration among medical students from Karachi. Medical Education, 42, 61-68.
• Şeker, H., & Gençdoğan, B. (2014). Test güvenirliği ve geçerliği. Psikolojide ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme. Nobel Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• Şencan, H. (2005). Güvenilirlik ve korelasyon analizleri. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Seçkin Yayıncılık, Ankara, Türkiye.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Statistical tables. Using Multivariate Statistics (6th ed.). Boston, USA.
• Tansel, A., & Güngör, N. D. (2004). Türkiye’den yurt dışına beyin göçü: Ampirik bir uygulama. ERC (Economic Research Center), 4(02), 1-10.
• Tavşancıl, E. (2002). Ölçme ve ölçme gereksinimleri. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Nobel Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• TC Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (2015). Tıbbi kötü uygulamaya ilişkin zorunlu mali sorumluluk sigortasında kurum katkısına ilişkin usul ve esaslara dair tebliğ. https://www.mevzuat.gov.tr/anasayfa/MevzuatFihristDetayIframe?MevzuatTur=9&MevzuatNo=14124&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 22.10.2023).
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB). (2023). Resmî internet sitesi. https://www.tcmb.gov.tr/kurlar/202307/03072023.xml (Erişim tarihi: 25.03.2024).
• Tekin, H. (2004). Bir ölçme aracında bulunması istenilen nitelikler. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (17. Baskı). Yargı Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• Terzi, Y. (2019). Anket, güvenilirlik–geçerlilik analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/yukselt/62069/DFA.pdf (Erişim tarihi: 09.08.2023).
• Tezbaşaran, A. (2004). Likert tipi ölçeklere madde seçmede geleneksel madde analizi tekniklerinin karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 19(54), 77-87.
• Tosun, S., & Cerev, G. (2023). Acil sağlık hizmetleri çalışanlarının ücret tatmin düzeyi ile yaşam memnuniyeti algılarının beyin göçü niyetine etkisi üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 46-57.
• Türk Tabipleri Birliği (TTB). (2021). Resmî internet sitesi. https://www.ttb.org.tr/ttb_tarihi/giris.html (Erişim tarihi: 20.05.2023).
• Türk Toraks Derneği. (2016). Muayene süreleri. https://toraks.org.tr/site/news/3426 (Erişim tarihi: 24.06.2023).
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 7(46), 74-85.
• Yıldırım, T. (2009). Sağlık sigortası ve uluslararası göç: Göçler için bir inceleme. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 62(3), 87-94.
• Yılmaz, A. (2019). Göç ve kadın: Göçün feminizasyonu ve kadın göçmenlerin durumu. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 383-400.