Schopenhauer ve Nietzsche Nihilizmi Sarkacında Dövüş Kulübü Filminin Çözümlemesi

Yıl 2019, Özel Sayı (1) Mayıs 2019, 553 - 570, 10.05.2019

Cenk Ateş , Meral Serarslan

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.515297

Öz

Düşünce tarihinde insanlar
arasındaki yapı farkını gözetmeksizin tekil eylemlere indirgenen insan
özgürlüğü problemi, Schopenhauer ve Nietzsche’yle birlikte insandan, bütünlüklü
olarak kişiye evrilmiştir. İki düşünür arasındaki bu fikir birliği, özgürlüğe ulaşmada
izlenecek yol bakımından farklılaşır. Görünenin ardındaki gerçekliği
kavrayarak, istemeyi reddeden Schopenhauer’ın özgür ideal insanı, kaçınılmaz
olarak nihilizme ulaşır. Nietzsche içinse ideal insan hakim değerleri
yoksayarak, yolunu mutlaka nihilizmden geçiren ancak bu noktayı aşarak yeni
değerler yaratabilen insandır. Söz konusu görüş ayrılığı Nietzsche’de, yaşamı
değerden düşüren pasif nihilizmle; yaşamı değil; yaşamın hakim moral
anlayışıyla yorumlanmasını reddeden aktif nihilizm ekseninde şekillenir.
Nihilizme yönelik bu yönlü bir sınıflandırma, istemeyi susturmak anlamında
Schopenhuerci nihilizmle, istemeyi susturan değerleri yıkmakla özdeşleşen,
Nietzscheci aktif nihilizmi iki zıt kutba yerleştirir.  Schopenhauer’da nihai nokta olarak değerlendirilen
‘hayır’ ile, Nietzsche’de büyük bir ‘evet’in ön koşulu olarak ifade edilen
‘hayır’,farklı amaçlara hizmet etseler de her iki filozof tarafından olumlanır.

Nihilizm temelli bu görüş
ayrılığını, yönetmenliğini David Fincher’in üstlendiği 1999 yapımı Dövüş Kulübü
filminde görmek mümkündür. Farklı okumalara açık olan film, başkarakter
Jack’in, üstbenin emirleri doğrultusunda yaşadığı dünyaya ilişkin usanmışlığına
anlam arayışını konu edinir. Keskin bir kapitalizm eleştirisi sunan film, hakim
değerlerin yarattığı özgürlük yanılsamasını kırarak, kişinin kendi olma
serüvenini toplumsal değerlerin eylemsel düzeyde reddedilmesiyle ele alır.
Özgürlüğü, kişisel isteme ve eylemle açıklama çabasındaki Dövüş Kulübü, son
sahnesinde Jack’ın,  özgürlüğünü simgeleyen
Tyler’ı öldürmesiyle, büyük bir paradoks yaratır. Bu bağlamda çalışma, Dövüş
Kulübü filmini Schopenhauer ve Nietzsche’nin nihilizme yükledikleri farklı
anlamlandırmalar çerçevesinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. https://orcid.org/0000-0002-0209-4026 

Anahtar Kelimeler

İsteme, Nihilizm, Özgürlük, Dövüş Kulubü

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. (1979). Çağdaş Felsefe Akımları, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Bryan, Magee, (2001). Büyük Filzoflar: Platondan Wittgenstein’a Batı Felsefesi. Çeviren: Ahmet Cevizci. İstanbul: Paradigma Yayınları. Camus, Albert. (2013). Başkaldıran İnsan. Çeviren: Tahsin Yücel. İstanbul: Can Yayınları.
• Deleuze, Gilles (2010 ). Nietzsche ve Felsefe. Çeviren: Sertaç Canbolat. İstanbul: Norgunk Yayınları.
• Deleuze, Gilles. (2001). Üstinsan: Diyalektiğe Karşı. Çeviren: Turhan Ilgaz. Cogito- Nietzsche: Kayıp Bir Kıta. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Diken, Bülent. (2011). Nihilizm. Çeviren: Aylin Onacak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dolson, Grace N (2009). “Schopenhauer’in Nietzsche Üzerine Etkisi”. (Derleyen: Ahmet Aydoğan). Schopenhauer. İstanbul: Say Yayınları. Folscheid, Dominique. (2015). Felsefe Akımları. (3. Baskı). Çeviren: Muna Cedden. Ankara: Dost Yayınevi.
• Heidegger, Martin. (2008). Varlık ve Zaman. Çeviren: Kaan H. Ökten. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kaufmann, Walter. (2009). İnsanı Anlamak II. (2.Baskı). Çeviren: Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi.
• Kuçuradi, Ioanna. (1967). Nietzsche ve İnsan. İstanbul: Yankı Yayınları.
• Kuçuradi, Ioanna. (2013). Schopenhauer ve İnsan. (3. Baskı) Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich. (1964). Böyle Buyurdu Zerdüşt. Çeviren: A. Turan Oflazoğlu. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Nietzsche, Friedrich. (2002). Güç İstenci. Çeviren: Sedat Umran. İstanbul: Birey Yayncılık.
• Nietzsche, Friedrich. (2013). Ahlakın Soykütüğü Üstüne. Çeviren: Ahmet İnam. İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich. (2014). Tanrı Öldü. Ankara: Yason Yayınları.
• Pearson, Keith-Ansell. (1998). Kusursuz Nihilist. (2. Baskı). Çeviren: Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Safranski, Rüdiger. (2015). Schopenahuer Felsefenin Yaban Yılları. Çeviren: Ali Nalbant. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Salter, William M. (2009). “Schopenhauer, Felsefe ve Din”. Schopenhauer. (Derleyen:: Ahmet Aydoğan). İstanbul: Say Yayınları.
• Sans, Edouard. (2006). Schopenhauer. Çeviren:Işıl Ergüden. Ankara: Dost Yayınevi.
• Schopenhauer, Arthur. (2014a). İsteme ve Tasarım Olarak Dünya. (4. Baskı). Çeviren: Levent Özşar. İstanbul: Biblos Yayınları.
• Schopenhauer, Arthur. (2014b). Hayatın Anlamı. (6. Baskı). Çeviren: Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları.
• Schopenahuer, Arthur. (2014c). Aşk ve Cinnet. Çeviren: Kıvanç Kardeşler. Ankara: Yason Yayınları.
• Schopenhauer, Arthur. (2014d). Merhamet. (3. Baskı). Çeviren: Zekai Kocatürk. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Schopenahuer, Arthur. (2018). Dünyanın Istırabı Üzerine. Çeviren: Ferhat Jak İçöz. İstanbul: Epsilon Yayınevi.