Sinepati” Kavramı Bağlamında “Jean-Luc Dardenne Kardeşler” Sineması

Yıl 2019, Özel Sayı (1) Mayıs 2019, 623 - 648, 10.05.2019

Süleyman Kıvanç Türkgeldi

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.518400

Cited By: 3

Öz

Bu
çalışmanın temel amacı empatiyi sinema ile birlikte değerlendirmek ve bu
doğrultuda sinepati adında yeni bir kavramı inşa edebilecek sinematografik
öğelerden bazılarını Dardenne Kardeşler’in sinemasında düşünmektir. Bu bağlamda
teorik kısmın ilk bölümünde empatinin katmanlı anlamı ve sempatiden ayrıldığı
noktalar üzerinde durulmuştur. Empatinin felsefi açıdan “ben” ile “öteki
arasındaki ilişkiye gönderme yapan bir kavram olduğuna dair var olan görüşler
değerlendirilmiştir. Ardından evrimsel bağlamda, canlının dünya ile kurduğu
ilişkide çok temel bir mekanizmaya işaret ettiğine yönelik bazı görüşlere yer
verilmiştir. Ayrıca empatinin bilişsel ve duygulanımsal yönlerine dikkat çekmiş
bazı görüşler değerlendirilmiştir. İkinci bölümde sinema teorisi içinde izleyicinin
filmle kurduğu ilişki üzerine öne çıkan bazı farklı görüşlerin üzerinde
durulmuştur. Üçüncü bölüm ise sinemanın empati ile olan ilişkisinin düşünüldüğü
bölümdür. “Sinema empatiyi nasıl düşünür ve bizler filmin bu düşünümleri ile
nasıl bir temas kurarız” gibi sorulara yanıt aranmıştır. Bu bağlamda sinemanın
kendi yetilerine özgü, farklı bir kavram olan “sinepati” kavramının
olanaklılığı üzerinde durulmuştur. Ardından bu kavram Dardenne Kardeşler’in
sineması ile birlikte düşünülmüştür. Sinema eğer düşünen bir zihinse o halde
onun empatiyi de nasıl düşünebileceği üzerinde durulmalıdır. Ayrıca izleyici
olarak bir filme baktığımızda, sinemanın düşüncelerini temaşa edişimizde ve
onun duygulanımlarını hissedişimizde filmlerin doğrudan kendileri ile kurduğumuz
empatik ilişkilerden de söz edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Empati, Sempati, Sinema, Film-Zihin

Kaynakça

• Adler, A. (1997). Psikolojik Aktivite. (çev. B. Çorakçı), Say Yayınları, İstanbul.
• Baudry, J. L. (1974) “Ideological Effects Of The Basic Cinematographic Apparatus”. Film Quarterly, 28(2): 39-47.
• Branigan, E. (1984). Point Of View In The Cinema: A Theory Of Narration And Subjectivity In The Classical Film. Mouton, New York.
• Badiou, A. (2013). Cinema. (çev. S. Spitzer), Polity, Malden.
• Carroll, N. (2008). The Philosophy of Motion Pictures. Malden, MA: Blackwell
• Carroll, N. (1990). The Philosophy of Horror or Paradoxes of the Heart. Routledge, London.
• Carroll, N. (2007). “On Ties that Bind: Characters, the Emotions, and Popular Fictions.” In Philosophy and the Interpretation of Pop Culture, W. Irwin ve J.E. Jorge Gracia (Ed.), Rowman and Littlefield. Lanham, 89-116.
• Ceram, C. W. (2007). Sinemanın Arkeolojisi. Agora Yayınları, İstanbul.
• Colebrook, C. (2013). Gilles Deleuze. (çev. C. Soydemir), Doğu Batı Yayınları, Ankara.
• Creed, B. (1998). “Film and Psychoanalysis”. J. Hill ve P.C. Gibson (Ed.), The Oxford Guide To Film Studies, Oxford University Press, Oxford.
• Deleuze, G. (2004). Hareket-İmge, (çev. S. Özdemir), Norgunk Yayınları, İstanbul
• Deleuze, G. (2013). Müzakereler. (çev. İ. Uysal), Norgunk Yayınları, İstanbul.
• Deleuze, G. (1998). “Brain Is The Screen: Interwiev With Gilles Deleuze On The Time Image”. Journal For Theoretical Studies In Media And Culture, 20(3): 49.
• Deleuze, G. ve Guattari F. (2015). Felsefe Nedir. (çev. T. Ilgaz). Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Empathy. https://en.oxforddictionaries.com/definition/empathy (erişim tarihi: 11.03.2017)
• Empathy. https://www.etymonline.com/word/empathy (erişim tarihi: 11.03.2017)
• Egri, L. (2012). Piyes Yazma Sanatı. (çev. S. Taşer), Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Epstein, J. (1977). Magnification and Other Writings. (çev. S. Liebman), October, Spring, 3: 9-25 MIT Press
• Frampton, D. (2013). Filmozofi, (çev. C. Soydemir). Metis Yayınları, İstanbul.
• Jardine, J. (2014). “Husserl and Stein on the Phenomenology of Empathy”. Synthesıs Phılosophıca 58(2): 273-288.
• Gaut, B. (1999). “Identification and Emotion in Narrative Film”. C. Plantinga ve G.M. Smith (Ed.). Passionate Views. John Hopkins University Press, Baltimore, 200-216.
• Gaut, B. (2010). “Empathy and Identification in Cinema”. Midwest Studies in Philosophy. 34: 136-157
• Grodal, T. (1999). Moving Pictures: A New Theory Of Film Genres, Feelings And Cognition, Clarendon Press, Oxford, New York.
• Hall, E. T. (1969). “The Hidden Dimension”. Anchor Books, Doubleday, New York.
• Lee, J. (2017). Senaryo Yazımı Psikolojisi: Kuram ve Uygulama. (çev. M. Benveiste), Hill Yayınları, İstanbul.
• Mai, J. (2010). Jean Pierre and Luc Dardenne. University Of Illinoi Press, Chicago.
• Merleau-Ponty, M. (2014). Algılanan Dünya, (çev. Ö. Aygün), Metis Yayınları, İstanbul
• Metz, C. (1982). Psychoanalysis And The Cinema: The Imaginery Signifier. (çev. C. Britton, A. Williams, B. Brewster, A. Guzetti), Macmillan Press, London.
• Merleau-Ponty, M. (1964) "The Philosopher and His Shadow," (çev. R. C. McCleary), Northwestern University Press, Evanston.
• Meyrowitz, J. (1986) “Television and Interpersonal Behaviour : Codes of Perception and Response”, G. Gary&C. Robet (Ed.). Inter/Media: Interpersonal Communication in a Media World, Oxford University Press, Oxford, 253-272.
• Miller, W. (2012). Senaryo Yazımı, Hayalperest Yayınları, İstanbul.
• Mitry, J. (1989). Sinema Estetiği ve Psikolojisi. (çev. O. Adanır). Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, İzmir.
• Moran, D. (2004). “The Problem Of Empathy: Lipps, Scheler, Husserl and Stein.” Amor Amicitiae: On the Love that is Friendship”, T.A. Kelly, P.W. Rosemann (Ed), Peeters, 269-312
• Morin, E. (2005). “The Cinema, or The Imaginery Man”. (çev. L. Mortimer), University of Minnesota Press, Minneapolis.
• Neill, A. (2006). “Empathy and Film Fiction/Post Theory”, N. Carroll ve J. Choi (Ed.). Philosophy of Film and Motion Pictures:An Anthology. Blackwell Publishing, Oxford, 247-259.
• Smith, M. (1995). Engaging Characters: Fiction Emotion and Cinema. Oxford University Press, New York.
• Sobchack V. (1992). The Address Of The Eye: A Phenomenology of Film Experience. Princeton University Press, New Jersey.
• Stam, R., (2014). Sinema Teorisine Giriş. (çev. S. Salman ve Ç. Asatekin). Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Öztürk, S. (2018). Sinema Felsefesine Giriş: Film Yapımı Felsefe. Ütopya Yayınları, Ankara.
• Pearlman K. (2016). “Sinemada Ritimlerin Kurgusu”, (çev. P. Ercan), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Persson, P. (2003). Understanding Cinema, A Psyschological Theory of Moving Imagery. Cambridge Universty Press, Cambridge.
• Pezzela, M. (2006). “Sinemada Estetik”. (çev. F. Demir), Dost Kitapevi Yayınları, Ankara.
• Plantinga, C. (1999). “Scene Of Empathy And Human The Face”, C. Plantinga ve G.M. Smith (Ed.). Passionate Views, John Hopkins University Press, Baltimore, 239-255.
• Vertov, D. (2007). Sine-Göz, (çev. A Ergenç), Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Zahavi, D. (2014). “Empathy and Other-Directed Intentionality”. Topoi, 33(1): 129-142.
• Zourabichvili, F. (2000). “The Eye Of Montage: Dziga Vertov And Bergsonian Materialism”, Brain Is The Screen. G. Flaxman (Ed.), University Of Minnesota Press, Minneapolis, 141-153.
• Film KünyeleriDardenne, L., Daldoul, H., Waringo, C. (Yapımcı), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Senarist), /Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Yönetmen). (1996). Söz [Film]. Euroimages, Les Films du Fleuve, *Samsa Film, Touza Productions, Radio Television Belge Francophone. Fransa.
• Dardenne, L., Daldoul, H., Waringo, C. (Yapımcı), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Senarist), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Yönetmen). (1999). Rosetta [Film]. ARP Selection, Canal+, Centre National de la Cinematographie, Le Laterna Nationale, Le Regie Wallone, Les Films du Fleuve, October Films, Radio Television Belge Francophone. Fransa.
• Dardenne, L., Dardenne, J.P. (Yapımcı), Dardenne, L. ve Dardenne, J.P. (Senarist), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Yönetmen). (2002). Oğul [Film]. Archipel 35, Les Films du Fleuve, Radio Television Belge Francophone. Fransa.
• Dardenne, L., Dardenne, J.P., Freyd, D. (Yapımcı), Dardenne, L. ve Dardenne, J.P. (Senarist), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Yönetmen). (2005). Çocuk [Film]. Archipel 35, Les Films du Fleuve, Radio Television Belge Francophone. Scope Invest, Scope Pictures. Fransa.
• Dardenne, L., Dardenne, J.P., Freyd, D. (Yapımcı), Dardenne, L. ve Dardenne, J.P. (Senarist), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Yönetmen). (2008). Lorna’nın Sessizliği [Film]. Les Films du Fleuve. Fransa.
• Dardenne, L., Dardenne, J.P., Freyd, D. (Yapımcı), Dardenne, L. ve Dardenne, J.P. (Senarist), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Yönetmen). (2011). Bisikletli Çocuk [Film]. Les Films du Fleuve. Fransa.
• Dardenne, L., Dardenne, J.P., Freyd, D. (Yapımcı), Dardenne, L. ve Dardenne, J.P. (Senarist), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Yönetmen). (2014). İki Gün ve Bir Gece [Film]. Les Films du Fleuve. Fransa.
• Dardenne, L., Dardenne, J.P., Freyd, D. (Yapımcı), Dardenne, L. ve Dardenne, J.P. (Senarist), Dardenne, L. ve Dardenne J.P. (Yönetmen). (2016). Meçhul Kız [Film]. Les Films du Fleuve. Fransa.
• Golin, S., Landay V., Stern, S., Stipe, M., (Yapımcı), Kaufman, C., (Senarist), Jonze S. (Yönetmen). (2000). John Malkovich Olmak [Film]. Astralwerks, Gramercy Pictures, Propaganda Films, Single Cell Pictures. ABD