The Afrodit Case: The Popular Perception of Literature and Obscenity in Turkey at the Beginning of the Second World War

Year 2023, Volume: 32 , 133 - 145, 31.12.2023

Sinan Yıldırmaz

https://doi.org/10.26650/siyasal.2023.32.1358367

Abstract

In 1939, Nasuhi Baydar, a Turkish Grand National Assembly member, translated Pierre Louys’ Afrodit. The novel was banned for obscenity, sparking widespread protests as well as public interest. The trials resulting from the novel’s banning were sometimes held in the presence of as many as 5,000 protestors. As the debates over the value of an obscene novel continued to rage, the scope for discussions widened, with the case becoming part of the ongoing struggle between “revolutionary modernists” and opposing “reactionaries.” Ultimately, the debate over the novel’s alleged obscenity transformed into “nothing but fuel for constructing communities.” Even amidst significant events like the 1939 Erzincan earthquake and the Soviet annexation of Finland, the Afrodit case dominated media headlines and completely captured public attention. After the acquittal of the book’s publisher, more than four different translations of the novel appeared on the market, significantly increasing its sales volume. Even before the acquittal, some pirated editions or other books using the same title were sold by street peddlers until midnight. This paper aims to demonstrate how Turkey’s intellectuals engaged in their political and ideological struggle during the Second World War by mobilizing the public over a trial regarding a piece of supposedly obscene literature.

Keywords

Afrodit, Banned books, Intellectual history, Obscenity, Pierre Louys, Public sphere, Turkey

Afrodit Davası: İkinci Dünya Savaşı’nın Başında Türkiye’de Edebiyat ve Müstehcenliğin Toplumsal Algısı

Abstract

1939 yılının sonunda, milletvekili ve edebiyatçı Nasuhi Baydar, Pierre Louys’un Afrodit adlı romanını çevirir. Roman kısa zaman içerisinde müstehcen olduğu gerekçe gösterilerek yasaklanır ve bu durum büyük bir toplumsal ilgiyle karşılanır. Bu ilginin sonucunda müstehcen bir kitap davası bazen beş bin kadar protestocunun katılımına sahne olur. Müstehcen bir romanın değeri üzerine süren tartışmalar genişledikçe, bu dava “devrimci modernistler” ile karşıt “gericiler” arasındaki süregelen mücadelelerin bir parçası haline gelir. Sonuç olarak, romanın iddia edilen müstehcenliği üzerine yapılan tartışmalar, birbirine karşıt “cemaatlerin” oluşumuna yol açar. 1939 Erzincan Depremi, Sovyetler Birliği’nin Finlandiya’yı işgali ve karaborsa gündemin en önemli konuları olması gerekirken, Afrodit Davası toplumda ilgiyi daha fazla üzerine çekmekteydi. Kitabın ve yayıncısının beraat etmesinin ardından, piyasada dört farklı çeviri daha ortaya çıkar ve büyük ilgi görür. Davanın beraat ile sonuçlanmasından önce, bazı korsan baskılar veya aynı başlığı kullanan diğer kitaplar, sokak satıcıları tarafından bile satılır. Bu makale, Türkiye’deki ideolojik ve entelektüel bir müstehcen tartışmaya dönüşen müstehcen olma iddiasıyla yargılanan bir edebiyat eseri üzerinden gelişen bir dava etrafında yaşanan toplumsal mobilizasyonun, İkinci Dünya Savaşı sırasında nasıl siyasi ve ideolojik bir ayrıma karşılık geldiğini göstermeyi amaçlamaktadır.

Keywords

Düşünce Tarihi, Kamusal alan, Müstehcenlik, Pierre Louys, Türkiye, Yasak kitaplar

References

• Akşam (26 February 1940). “Afrodit Müstekreh Oluyor”. google scholar
• Akşam. (12 March 1940). “İkinci Afrodit de Toplattırıldı”. google scholar
• Arslan, D. U. (2016). Translation, Obscenity and Censorship in Turkey: Avni İnsel as a Translator and Patron of Popular Erotic Literature. unpublished Master’s Thesis, İzmir: Dokuz Eylül University Graduate School of Social Sciences. google scholar
• Baltacıoğlu, İ. H. (4 January 1940). Sanat Eseri Müstehcen Olamaz. Yeni Adam. Vol. 262. google scholar
• Bardakçı, M. (1986). Osmanlı Döneminde Müstehcen Yayın. Milliyet Sanat, 1 June, Vol. 145. google scholar
• Belge, B. (17 January 1940). “Afrodit”, Tan. google scholar
• Belge, B. (26 February 1940). “Afrodit!”, Tan. google scholar
• Cumhuriyet (17 February 1940). “Halk Hayrette!” google scholar
• Cumhuriyet (20 December 1939). “Afrodit Müstehcen mi?”. google scholar
• Cumhuriyet (20 February 1940). “İbrahim Hakkı Konyalı’ya Ait Bazı Vesikalar”. google scholar
• Cumhuriyet (23 February 1940). “İ. Hakkı Konyalı Yalnız Değildir”. google scholar
• Darnton, R. (1995). The Forbidden Best-Sellers of Prerevolutionary France. New York: W. W. Norton & Company, Inc. google scholar
• Dedeoğlu, Ç. (2014). Afrodit-Aşk Tanrıçası’nın Entrikaları. İstanbul: Parola Yayınları. google scholar
• Esen, M. S. (29 February 1940). “Necip Ali Küçüka Diyor Ki:”, Cumhuriyet. google scholar
• Güngör, S. (25 February 1940). “Afroditin Muhakemesi”, Cumhuriyet. google scholar
• Hunt, L. (1993). Introduction: Obscenity and the Origins of Modernity, 1500-1800. The Invention of Pornography-Obscenity and the Origins of Modernity, 1500-1800, (ed. by. Lynn Hunt). New York: Zone Books. google scholar
• Karakışla, Y. S. (2001). Osmanlı İmparatorluğu’nda Müstehcenlik Tartışmaları ve Bir Zanbağın Hikâyesi. Tarih ve Toplum. Vol. 208. google scholar
• Kısakürek, N. F. (19 December 1939). “Müstehcen Nedir?”, Son Telgraf. google scholar
• Konyalı, İ. H. (1936). Topkapı Sarayında Deri Üzerine Yapılmış Eski Haritalar. İstanbul: Zaman Kitaphanesi. google scholar
• Konyalı, İ. H. (1940). Tarihi Afrodit. İstanbul: Numune Matbaası. google scholar
• Korok, D. R. (1949). Afrodit Davası. İstanbul: Rıza Koşkun Matbaası. google scholar
• Küçük, F. (20 February 1940). “Afrodit İşportada”, Yeni Sabah. google scholar
• Louys, P. (1939). Afrodit-Eski Örf ve Adetler. (trans. Avni İnsel). İstanbul: Hilmi Kitabevi. google scholar
• Louys, P. (1940a). Afrodit-Eski Adetler. (trans. Nasuhi Baydar). İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi. google scholar
• Louys, P. (1940b). Afrodit. (trans. Kâ-Gü). İstanbul: n.p. google scholar
• Louys, P. (1940c). Hakiykî Afrodit-Eski Ahlak ve Adetler. (trans. Dâniş Remzi Korok). İstanbul: Kültür Matbaası. google scholar
• Oktay, A. (1986). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları. İstanbul: Bilim/Felsefe/Sanat Yayınları. google scholar
• Özgen, M. R. (1940). Afrodit ve Tercemesi Karşısında Türk Genci, Kızı ve Kadını. İstanbul: Ülkü Basımevi. google scholar
• Ramiz (18 January 1940). Haftanın Belli Başlı Mücadele Meseleleri. Karikatür, Vol. 212. google scholar
• Safa, P. (12 January 1940). “Davacı Biziz”, Cumhuriyet. google scholar
• Safa, P. (15 January 1940). “Muddeiumumiyet Cevap”, Cumhuriyet. google scholar
• Safa, P. (19 February 1940). “Afrodit Ticareti”, Cumhuriyet. google scholar
• Safa, P. (3 March 1940). “Her Dava Millidir”, Cumhuriyet. google scholar
• Schick, I. C. (2011). Print Capitalism and Women’s Sexual Agency in the Late Ottoman Empire. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East. Vol. 31, No. 1, pp. 196-216. google scholar
• Semiz, Y. (2015). İbrahim Hakkı Konyalı (1896-1984). Şehirlerin Sevdalısı İbrahim Hakkı Konyalı Armağanı. (ed. by Hasan Bahar). Konya: SÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. google scholar
• Sennett, R. (2002). The Fall of Public Man. London: Penguin Books. google scholar
• Seno, C. (7 December 1939). “Afrodit’in Günahı”, Cumhuriyet. google scholar
• Sertel, M. Z. (22 February 1940). “Memleketi Meşgul Eden Mesele”, Tan. google scholar
• Sertel, S. (25 February 1940). “Gençliğin Hassasiyeti”, Tan. google scholar
• Tan (25 February 1940). “Afrodit Davası”. google scholar
• Tan (9 March 1940). “Yeni Afrodit Kitabı Etrafında”. google scholar
• Toprak, Z. (1987). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Müstehcen Avam Edebiyatı. Tarih ve Toplum. Vol. 38. google scholar
• Üstünsöz, İ. (2015). Censorship of ‘Obscene’ Literary Translations in Turkey: An Analysis of Two Specific Cases. Tradition, Tension and Translation in Turkey. (ed. by Şehnaz Tahir Gürçağlar, Saliha Paker, John Milton). Amsterdam: John Benjamins B.V. google scholar
• Va-Nü. (10 March 1940). “Afrodit ve Matbuatın Haysiyet divanı”, Akşam. google scholar
• Yeni Sabah (28-29 February 1940). google scholar
• Ziyaoğlu, R. (1940). Afrodit Davası Milli Bir Davadır. İstanbul: Çeltut Kollektif Şirketi Matbaası.. google scholar