EVALUATION OF SIN TAXES IN TURKEY WITHIN THE SCOPE OF SPECIAL CONSUMPTION TAX

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 28 - 40, 30.04.2025

Dilan Alkaç

Abstract

Taxes are the most important source of revenue for governments. Taxes have fiscal as well as non-fiscal objectives. In this context, states aim to provide social welfare by reducing the consumption of these goods by intervening with taxes on demerit goods that harm the society and have negative externalities. Taxation of goods such as alcohol, cigarettes and cola sodas, which are among the demerit goods and which are habit-forming and widely consumed by individuals, has recently brought along debates on whether states tax these goods and services in order to reduce the amount of these goods and services or to generate more revenue.In this study, taxes on alcoholic beverages, tobacco and tobacco products and cola sodas, which are also referred to as sin taxes in the literature, are evaluated within the scope of special consumption tax and the effectiveness of sin taxes is investigated.

Keywords

Sin taxes, Obesity taxes, Special Consumption Tax, Demerit goods, Loss of tax

TÜRKİYE’DE GÜNAH VERGİLERİNİN ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Devletlerin en önemli gelir kaynakları arasın vergiler yer almaktadır. Vergilerin hem parasal hem de parasal olmayan amaçları bulunmaktadır. Bu bağlamda devletler topluma zarar veren, negatif dışsallığı olan demerit mallara vergiler ile müdahale ederek bu malların tüketimini azaltıp sosyal refahı sağlanmayı amaçlarlar. Demerit mallar içerisinde yer alan alkol, sigara, kolalı gazoz gibi alışkanlık yapan ve bireylerin yaygın olarak tükettiği mallardan vergi alınması son zamanlarda devletlerin bu mal ve hizmetlerin miktarını azaltmak için mi yoksa bu mal ve hizmetlerden daha çok kazanç sağlamak için mi vergilendirildiği tartışmalarını da beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada literatürde günah vergileri olarak da geçen alkollü içecekler, tütün ve tütün mamulleri ile kolalı gazozlardaki vergiler özel tüketim vergisi kapsamında değerlendirilerek, günah vergilerinin etkinliği incelenmiştir.

Keywords

Günah vergileri, Obezite vergileri, Özel tüketim vergisi, Demerit mallar, Vergi kaybı

References

• Arıkan, Z., & Gürbüz, S. (2018). Tütün ve Tütün Ürünleri Üzerinden Alınan Vergiler ve Dünya Uygulamaları. International Journal of Academic Value Studies. 690-698.
• Aşkan, H., & Hızarcı Beşer, B. (2019). Türkiye'de Sigara Bağımlılığını Azaltmada Sigara Vergilerinin Etkisi. (9), 65-78.
• Buyrukoğlu, S., Bozdoğan, D., & Köktaş, A. M. (2016). Paternalist Devlet Anlayışının Bir Gereği Olarak Günah Vergileri: Türkiye Örneği. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(3), 15-31.
• Devletin Alkol Politikalarını İzleme Platformu (2025), 15.03.2025.
• GİB, Gelir İdaresi Başkanlığı (2025), Özel Tüketim Vergisi Tutarları ve Oranları. 12.03.2025.
• Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Başkanlığı (2021), 2021Raporu. Emniyet Genel Müdürlüğü. 20.03.2023. Lorenzi, P. (2004). Sin Taxes. Society, 41(3), 59-65.
• Our World in Data (2023), 18.04.2023.
• Sandalcı, U., & Sandalcı, İ. (2018). Türkiye'de Günah Vergileri Kapsamında Özel Tüketim Vergisi Uygulaması ve Etkinliği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 1-14.
• Snowdon, C. (2012). The Wagesof Sin Taxes. Adam Smith Institute, 1-64.
• Talbout, L., & Piennar, S. (2012). Fat Tax as An Alternatıve Tax İn South Africa. International Business & Economic Research Journal, 11(12), 1281-1288.
• TAPDK. (2023). Alkol Piyasası. T.C Tarım Ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı. 12.03.2025.
• Taylar, Y. (2012). Vergi Teorisi Açısından Özel Tüketim Vergileri Kapsamında Özel Tüketim Vergileri Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12, 435-467.
• T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü (2025), 15.03.2025.
• T.C Tarım ve Orman Bakanlığı (2025), 12.03.2025.
• T.C Tarım ve Orman Bakanlığı (2025), 12.03.2025.
• T.C Ticaret Bakanlığı (2025), 14.03.2025.
• TDK, Türk Dil Kurumu (2023), 21.04.2023.
• Tezcan, B. (2009). Obeziteli Bireylerde Benlik Saygısı, Beden Algısı ve Travmatik Geçmiş Yaşantılar. İstanbul T.C. Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi. 1-76.
• TGDF. (2023). 2023 Yılına Doğru Alkollü İçki Sektörü Tarım ve Dış Ticaret Ekosistemi Açısından Değerlendirmesi. Türkiye Gıda Ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu.
• Turan, D., & Yurdakul, A. (2009). Zararlı Alışkanlıkları Önlemeye Yönelik Bir Araç Olan Günah Vergileri ve Etkinliği, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 1(2), 1-13.
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu (2023), Türkiye Sağlık Araştırması, 20.04.2023.
• WHO (2023), World Obesity Atlas: 2023, 20.04.2023.
• World Bank (2023), https://data.worldbank.org/ 01.03.2023.