Mehmed Fuad Köprülü’nün Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu İle İlgili Tezlerine İlişkin Yeni Bir Değerlendirme

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 4, 0 - 0, 29.06.2017

Hakan Yılmaz

Öz

Türk tarihinin yetiştirdiği dünyâca ünlü ilim ve fikir adamlarından biri olan
Mehmed Fuad Köprülü (1890-1966), özellikle Osmanlı tarihinin kuruluş devri
hakkındaki tartışmaların iyice alevlendiği bir dönemde en zorlu tartışmalara
eğilerek, ortaya koyduğu keskin ve iddiâlı tezlerle bir döneme damgasını
vuran en önemli isimlerden biri olmuştur. Onun bu tezlerinin en meşhur
olanları; Wittek’in Kayı menşei ile ilgili itirazlarına yönelik güçlü savunması
ve Osmanlılar’ın atalarının Anadolu’ya göçünün -bilinenin aksine- Cengiz
istilâsı sırasında değil, Anadolu’nun ilk fethi sırasında gerçekleştiği yönündeki
iddiâsıdır. Bu iki konu Köprülü’nün ölümünden sonra da uzun yıllar
tartışılmış; ancak her ikisi hakkında da çağdaş kaynaklar ışığında kalıcı bir
çözüme ulaşılamamıştır.
Bu makale, hâlâ üzerinde tartışılan bu iki konu hakkında, şimdiye kadar devrin
aslî kaynaklarına bakılmaksızın geliştirilen yüzeysel ve şahsî düşüncelere
dayalı tezlerin aksine, ilk kez dönemin İslâm kaynakları ve Bizans kroniklerindeki kayıtları Osmanlı rivâyetleriyle karşılaştıran bir tez ortaya koyarak, ikisi hakkında da kesin ve kalıcı bir çözüme ulaşmak amacıyla kaleme alınmıştır.