Vasıf Çınar-Velid Ebuzziya Davası

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 6, 63 - 92, 19.12.2017

Safiye Kıranlar

Öz

Bu makalede Tevhid-i Efkâr gazetesi başyazarı Ebuzziyazade Velid Bey’in “Bend-i Yevmî” isimli köşesinde dönemin Maarif Vekili Vasıf (Çınar) Bey aleyhine kaleme aldığı yazılar nedeniyle Vasıf Bey’in açtığı dava ve dava sürecinde yaşananlar anlatılacaktır. Davaya konu olan makaleler Maarif vekili Vasıf Bey’in Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile ilgili eleştirilerin devam ettiği sırada kaleme alınmış, muhafazakâr kimliğiyle tanınan Velid Bey, vekili, garplılaşma konusunda tenkit etmiş ve ara ara eleştirilerin dozunu kaçırmıştır. Makalelerinde sık sık savcının Vasıf Bey, yargılananlardan birinin kendisinin olduğu İstiklal Mahkemesi yargılamalarına atıfta bulunan Velid Bey’in bu yargılamanın etkisinden çıkamadığı görülmektedir. Her ne kadar mahkeme beraat kararıyla sonuçlanmış olsa da Vasıf Bey’le ilgili yorumlarında yargılamayla ilgili kötü hatıraların etkisini sezmemek mümkün değildir. Bu arada Velid Bey’in Vasıf Bey üzerinden hükümeti de tenkit ettiği gerçeği göz ardı edilmemelidir. Fakat hükümetin kabinede yer alan bir vekile destek vermekten çekindiği de net bir şekilde görülmektedir. 

Bu makalenin dayanağını Velid Bey’in yazılarıyla o günlerde Ankara ve İstanbul gazetelerinde yer bulan, aynı konulu yazılar oluşturacaktır. Dönemin basınının da gün gün tarandığı ve davayla ilgili bütün yazıların değerlendirme kapsamına alındığı belirtilmelidir. Vasıf Bey’in konuyla ilgili iki telgrafı dışında ne bir açıklaması ne de bir beyanatı vardır. Bu eksiklik Vekil Vasıf Bey’in de dahil olduğu hükümete taraftar olan gazetelerde yer alan haberler, makale ve mahkeme salonundaki Vasıf Bey’in avukatı Sadettin Ferit Bey’in açıklamalarına daha çok yer verilerek giderilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Velid Ebuzziya Bey, Vasıf(Çınar) Bey, Tevhid-i Efkâr, Muhalefet, Maarif

Kaynakça

• Ahmet Cevdet (Oran). “Yunus Nadi Bey’e”, İkdam, 10 Teşrin-i evvel 1924, s. 1.