Hasta ve Sağlık Çalışanlarının, Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeyleri: Bir Müdahale Çalışması

Year 2018, Volume: 8 Issue: 3, 518 - 524, 30.09.2018

Özgür Erdem , Hediye Seval Akgün

https://doi.org/10.31832/smj.448535

Cited By: 2

Abstract

HASTA VE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ, HASTA HAKLARI KONUSUNDA BİLGİ DÜZEYLERİ:
BİR MÜDAHALE ÇALIŞMASI

KNOWLEDGE
LEVELS OF PATIENTS AND HEALTH STAFFS “PATIENT RIGHTS”:  AN INTERVENTION STUDY

Ö. ERDEM¹  H.S. AKGÜN²

1 Uzm. Dr. Özgür ERDEM, Sağlık Bakanlığı, Halk
Sağlığı Genel Müdürlüğü, Ankara

2 Prof. Dr. Hediye Seval AKGÜN Başkent
Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ankara

ÖZ

Amaç

Bu araştırma ile Başkent Üniversitesi Hastanesi
ve bağlı sağlık kuruluşlarına başvuran hastalar ve sağlık çalışanlarının hasta
hakları konusundaki bilgilerinin, müdahale öncesi ve sonrası düzeylerinin karşılaştırılması
amaçlanmıştır.

Gereç
ve Yöntem

Bu araştırma müdahale tipi epidemiyolojik bir
araştırma olup, 2006 yılında hastaların ve sağlık çalışanlarının, hasta hakları
konusunda bilgi düzeyi belirlenmiş ve 2007 yılında müdahale yöntemleri
uygulanarak, müdahalelerin etkililiği değerlendirilmiştir. Veri toplama aracı
olarak anket formu kullanılmıştır. Müdahale yöntemleri olarak, sağlık çalışanlarına
eğitim verilmiş ve eğitim kitapçığı hazırlanmış; hastalara ise hasta hakları konusunda
broşürler dağıtılmış ve hasta danışmanları aracılığı ile bilgilendirme
yapılmıştır.

Bulgular

Araştırmaya toplam 1240 sağlık çalışanı ve 988
hasta katılmıştır. Katılım oranı, müdahale öncesi grupta sağlık çalışanı ve
hasta için tam iken, müdahale sonrası grupta hastaların örneklem sayısının
%72’sine ulaşılmıştır. Hesaplanan bilgi düzeyi skor puanları, sağlık çalışanı
ve hastalar için müdahale öncesi ve sonrası gruba göre değerlendirilmiştir.
Müdahalenin, sağlık çalışanları için bilgi düzeyi skor puanını 4,9 kat
etkilediği ve müdahale sonrası grupta bilgi düzeyi skor puanının artmış olduğu
görülmüştür. Hastaların müdahale sonrası grupta bilgi düzeyi skor puanlarının artmış
olmasına rağmen müdahalenin istatistiksel açıdan gruplar arasında farklılık
oluşturmadığı saptanmıştır.

Araştırmadaki incelenenlerin hasta hakları ile
ilgili ülkemizdeki mevzuatı(hasta hakları yönetmeliği) okuma durumu
değerlendirilmiştir. Müdahale öncesi sağlık çalışanlarının %12,6’sı yönetmeliği
okurken, müdahale sorası %25,2’sinin yönetmeliği okuduğu görülmüştür.
Müdahalenin, sağlık çalışanları üzerinde, yönetmeliği okuma durumuna 2,3 kat
etki ettiği saptanmıştır. Tüm hastaların %8’nin yönetmeliği okuduğu
görülmüştür. Hastalar açısından müdahale yöntemlerinin yönetmeliği okuma
durumunu etkilemediği saptanmıştır.

Sonuç

Araştırma sonucu değerlendirildiğinde,
ülkemizde hasta hakları ile ilgili yasal düzenlemelerin varlığına rağmen, bu hakların
sağlık çalışanları ve hastalar tarafından yeterince bilinmediği görülmektedir.  Sağlık çalışanları ve hastaların hasta hakları
konusunda bilgi düzeylerinin artırmasında sağlık eğitimleri etkili bir müdahale
yöntemi olup,  sağlık eğitimlerinin
geliştirilerek devamlılığının sağlanması, sürece katkı sağlayacaktır.

Anahtar
Kelimeler: Hasta hakları; sağlık eğitimi; müdahale

Abstract

Objective

This study aimed to compare the pre- and
post-intervention status of health staff and patients who applied to Başkent University
Hospital and Affiliated Health Institutions by determining the level of
information about patient rights.

 Materials and Methods

This research is a field trial (intervention)
study. The knowledge level of the hospital employees and patients about
patients’ rights is determined in 2006 and after 6 months of implementing the
interventions the efficiency of the interventions is evaluated in 2007. The
questionnaire is used as a data collection tool. The intervention methods
comprise employee training course and training book, brochure about the
patients’ rights and information to patients by patients’ advisers.

 Results

1240 staff and 988 patients are participated in
the research.  The participation rate is
100% for the employee and the patient before the intervention while the rate is
decreased to 72% after the intervention for patients. The calculated knowledge
scores for groups employee and patients are evaluated according to the before
and after intervention. The intervention makes an increment of the knowledge
score of employee 4.9 times more and the knowledge level score of the group
increases after the intervention. Although the information level scores of
patients increase after the intervention, it is not statistically significant.  It is observed that the legislation is read
by the 12.6% of the employee before intervention while the 25.2% of the
employee read it after the intervention. The intervention on the employee
affects the reading status of legislation 2.3 times more. It is seen that the
8% of all patients read the legislation. It is confirmed that the intervention
methods do not affect the reading status of patients.

 Conclusion

As a result of the research, despite the
existence of legal regulations on patient rights in our country, it seems that
these rights are not sufficiently known by patients and health staff.
Increasing the level of knowledge of the staff and the patients is an important
point of health training and the improvement and continuation of the health
training will contribute to the process.

 Key Words: Patient rights; health
training; intervention

Keywords

Hasta hakları; sağlık eğitimi; müdahale

References

• KAYNAKLAR1. Sert G. Hasta hakları uluslararası bildirgeler ve tıp etiği çerçevesinde. Birinci basım. İstanbul. Babil yayınları,2004
• 2. Kapani M. Kamu Hürriyetleri. 7.baskı. Ankara. Yetkin Kitapevi,1993
• 3. Doğan BG, Müftü G, Bertan M. İnsan hakları, kadın hakları ve çocuk hakları. Halk sağlığı temel bilgiler(Güler Ç, Akın L.). Ankara, Hacettepe Üniversitesi yayınları, 1202-1228, 2006
• 4.Görkey Ş. Hasta hakları. Medikal etik( tıp organizasyonunda etik ve hukuk(Hatemi H, Doğan H.), İstanbul, Yüce yayım, 100-126, 2002
• 5.Güler M. Hekimler ve tabip odası yöneticileri için mevzuat.3. baskı. Türk Tabipler Birliği, 2001
• 6. Hasta Hakları Yönetmeliği. Resmi Gazete. Sayı:23420, Tarih:01/08/1998
• 7.Özlü T. Hakkınız var çünkü hastasınız. Hasta hakları.1. baskı, İstanbul, Timaş yayınları, 2005
• 8.Tezcan S. Epidemiyoloji tıbbi araştırmaların yöntem bilimi. Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı,Ankara, 1992
• 9. Mazıcıoğlu M, Yazıcı C, Özer A, Zaimoğlu A. Araştırma görevlilerinin hasta hakları yönetmeliği hakkındaki bilgi düzeyleri. Türkiye klinikleri J Med Ethics. 12, 226-229, 2004
• 10. Kuzu N,Ergin A, Zencir M. Patients’ awareness of their rights in a developing country. Journal of the Royal Institute of Public Health. 120,290-296, 2006
• 11. Ware J.E., Snow K, Kosinski M, Gandek B. SF-36, Health Survey Manual and interpretation guide. Lincoln, RhodeIsland, Quality Metric Incorporated, 1993