Ulusal Ölüm İstatistiklerine Göre Türkiye Yaşam Tablosu Tasarımı ve Peşin Sermaye Değeri Hesapları İçin Bir Uygulama

Year 2012, Sayı: 1, 82 - 101, 01.04.2012

İlker Şirin Başak Baştuğ

Abstract

Yaşam tablolarından elde edilen yaş ve cinsiyete göre ölüm olasılıkları ile yaşam beklentisi,
aktüeryal çalışmalarda, emeklilik ve sağlık alanlarında hem sigorta uygulamalarının
hâlihazırdaki yapısının tahlilinde hem de geleceğe yönelik planlamada önemli bir yere
sahiptir. Ülkemizde bugüne kadar, ölüm kayıtlarındaki eksiklikler nedeniyle yaşam tabloları
dolaylı tahmin yöntemleri kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu’nun
yakın dönemde yayımladığı Türkiye geneli ölüm istatistikleri, doğrudan yaşam tablosu
hazırlamaya imkân verecek bir veri tabanı sağlamıştır. Bu makalede bahsi geçen veriler
kullanılarak Türkiye için tek yaşlar ve cinsiyete göre yaşam tablosu hazırlanmış, ayrıca,
tablodan yararlanarak iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde sigortalılar ile geride kalan
hak sahiplerine ödenecek gelirlerin peşin değerinin hesabında kullanılan peşin sermaye
değeri katsayıları yeniden hesaplanmıştır. Bu çalışmada önerilen yaşam tablosuna göre
Türkiye’de kadın ve erkekler Türkiye Mortalite Projesi tablosu ve CSO 1980 tablosu ile
betimlenenden daha uzun ömürlüdür. Ayrıca bu yaşam tablosuna göre hesaplanan peşin
sermaye değeri, tüm yaşlarda ve her iki cinsiyet için, hâlihazırda kullanılan peşin sermaye
değeri katsayılarına göre elde edilecek peşin değerin üzerindedir. Bu çalışmanın, güncel
ulusal ölümlülük profilinin yaşam tablosunda betimlenerek aktüeryal hesaplamalara
yansıtılmasını tartışmaya açması bakımından önem arz ettiği düşünülmektedir.

Keywords

Yaşam tablosu, peşin sermaye değeri, yaşam beklentisi