Tasarımda Sürdürülebilirlik Anlayışı ile Bir Değer Yaratmak: Kültürel Miras Kavramı

Year 2021, Volume: 2 Issue: 3, 138 - 156, 29.12.2021

Kenan Saatçıoğlu , Nuray Er Bıyıklı , Seyhan Elvan Yaykıran Sezgin

Abstract

Çağımızda bir ihtiyaçtan öte zorunluluk halini alarak gelişim gösteren sürdürülebilirlik kavramı, trend olgusu doğrultusunda şekillenen tasarım alanları için farklı tasarım fikirlerinin ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. Zaman içerisinde tasarımcılar tarafından geliştirilen bu fikirler ele alındığında ise tasarım alanlarında kültürel miras kavramı ile ilişkilendirilebilecek tasarım çalışmaların önem kazandığı ile karşılaşılmaktadır. Bu doğrultuda özellikle moda ve tekstil tasarımı alanına hizmet eden markaların ve/veya tasarımcıların giysi, tekstil veya aksesuar tasarımı koleksiyonlarında ulusal ve uluslararası zanaat değerlerini yansıtan tasarım çalışmalarını ortaya çıkararak yeni bir değer yaratma çabası içinde oldukları görülmektedir. Bu çalışmada, “tasarım-zanaat ilişkisi” sorgulanmış, çağımız için çok geçerli bir gereksinim olan sürdürülebilirlik kavramı içinde yer alan “kültürel miras kavramı”, moda ve tekstil tasarımı alanına ilişkin örneklerle açıklanmış ve bu kavramın tasarım alanları ile ilişkisinde “tasarımcının rolü” değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, özellikle kültüre ilişkin zanaat değerlerinin tasarımcı açısından moda ve tekstil tasarımı alanı içerisinde nasıl konumlandırılacağının gerekliliği betimsel araştırma yöntemlerinden tarama yöntemi doğrultusunda çalışma içerisinde değerlendirilmiştir.

Keywords

Tasarım ve Zanaat İlişkisi, Kültürel Miras, Moda ve Tekstil Tasarımı, Tasarımcı.

Supporting Institution

Yargıcı Konfeksiyon İhracat ve Ticaret Anonim Şirketi

References

• Akyıldız, N. A. ve Olğun, T. N. (2020). Somut olmayan kültürel mirasın Anadolu’da tarihi yerleşimlerin korunması ve sürdürülebilirliği bağlamında değerlendirilmesi, Millî Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 16(128), 234-243.
• Altay, C. ve Öz, G. (2016, Eylül). Bir alttan bir üstten: tasarım ve zanaat arasında bir diyalog, UTAK 2016 İkinci Ulusal Tasarım Araştırmaları Konferansı’nda sunulmuş bildiri, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Arıoğlu, İ. E. ve Aydoğdu Atasoy, D. (2015). Somut olmayan kültürel miras kapsamında geleneksel el sanatları ve Kültür Turizm Bakanlığı, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(16), 109-126.
• Arseven, C. E. (1998). Sanat ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, Cilt 2, s.673.
• Arseven, C. E. (1998). Sanat ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, Cilt 4, s.1942.
• Atalay, M. (1983). Kütahya çinicilik sanayinin ıṅ celenmesi: İstatistik bir yaklaşım, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Atalay Onur, D. (2020). Oya örücülüğünün nesiller arası aktarımının sağlanmasında kurumsal ve kollektif tasarım kültürünün rolü, Millî Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, (16)128, 244-259.
• Ayanoğlu, S. G. ve Ağaç, S. (2017). Sürdürülebilir moda kavramına yönelik tasarım fikirleri, Art-e Sanat Dergisi, (10)19, 252-273.
• Clark, H. (2008). Slow+fashion- an oxymoron- or a promise for the future...?, Fashion Theory, (12)4, 427–446.
• Çeliker, D. ve Ölmez, F. N. (2012). Burdur ilinde yorgancılık, Art-e Sanat Dergisi, (5)10, 122-138.
• Doğan, E. T. (2012). Zanaatkarlığın günümüzde yeniden yorumlanması: yeni zanaatkârlık mı?, Çalışma İlişkileri Dergisi, (3)1, 67-85.
• Emiroğlu, K., Danışoğlu, B. ve Berberoğlu, B. (2006). Ekonomi sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Epstein, S. R. and Prak, M. (2008). Introduction: Guilds, innovation, and the European economy, 1400- 1800, S.R. Epstein & M. Prak (Ed.), Guilds, innovation, and the European economy, 1400- 1800, (s.1-24). USA:Cambridge University Press.
• Er Bıyıklı, N. (2021). Tekstil ve moda tasarımı eğitiminde sektör iş birliğiyle yürütülen tasarım projelerinin taraflar açısından önemi, Yıldız Sanat ve Tasarım Dergisi, (8)1, 23-32.
• Fletcher, K. and Grose, L. (2012). Fashion and sustainability: design for change, London: Laurence King.
• Genç, M. and Kahraman, M. E. (2016). 14th and 15th century’s Turkish carpets with animal figures of descriptive survey of the design and color features, The Anthropologist, (26)3, 167-174.
• İnalcık, H. (2008). Türkiye tekstil tarihi üzerine araştırmalar, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Kaya, R. (1988). Türk yazmacılık sanatı, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kipöz, Ş. ve Atalay, D. (2015). Etik modanın temsiliyeti bağlamında vaatleri ve çelişkileri: ‘etik moda’ ne kadar etik sunuluyor?, Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 14, 101-115.
• Kipöz, Ş. and Himam Er, D. (2014, Temmuz). Re-invention of traditional textiles for the contemporary design culture, 9th International Design Committee History and Design Studies’de sunulmuş bildiri, Universidade de Aveiro, Aveiro.
• Koç, S. (2010). Yazma baskı tekniklerinin çağdaş moda tasarımına yansımaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Küçükkurt, Ü. ve Oyman, N. R. (2019). Afyonkarahisar’da keçe üretimi ve keçe atölyeleri, Afyonkarahisar: Afyonkarahisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kültür Yayınları.
• Lechtman, H. (1994, Mart). The materials science of material culture: Examples from the Andean past, UCLA Institute of Archaeology’de sunulmuş bildiri, UCLA, Los Angeles.
• Lecomte, P. (1970). Türkiye’de sanatlar ve zeneatlar: On dokuzuncu yüzyıl sonu, İstanbul: Kervan Kitapçılık. Mostow, J. (1985). Toward better models of the design process, The AI Magazine, (6)1, 44-57.
• Nimkulrat N. (2012). Hands on ıntellect: Integrating craft practice into design research, International Journal of Design. (6)3, 1-14.
• Odabaşı, S. ve Şahin, Y. (2019). Moda tasarımı eğitiminde sürdürülebilirlik üzerine yaklaşımlar, Art-e Sanat Dergisi, (12)23, 1-25.
• Öcal, M. O. (2013). Somut olmayan kültürel miras nedir?, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Rothschild, N. H. (2015). Emperor Wu Zhao and her pantheon of devis, divinities, and dynastic mothers, New York: Columbia University Press.
• Rouhi, J. (2017). Definition of cultural heritage properties and their values by the past, Asian Journal of Science and Technology, (8)12, 7109-7114.
• Sennet, R. (2009). Zanaatkâr, (M. Pekdemir, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Seyirci, M. ve Topbaş, A. (1999). Anadolu’da keçecilik, Erdem Dergisi, 30, 577-597.
• Sherburne, A. (2009). Achieving sustainable textiles: a designer’s perspective, R. S. Blackburn (Ed.) Sustainable textiles life cycle and environmental impact, (s.3-32). Cornwall: Woodhead Publishing.
• Sullivan, A. M. (2016). Cultural heritage & new media: a future for the past, The John Marshall Review of Intellectual Property Law, 3, 603-646.
• Sunal, F. E. (2009). Geleneğin beden bulması: anonim tasarım, Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 2, 31-39. Şeber, B. ve Alpan, D. (2000). Kumaş yapı bilgisi, İstanbul: T.C. Başbakanlık İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri.
• Tunalı, İ. (2012). Tasarım felsefesi: Tasarım modelleri ve endüstri tasarımı, İstanbul: Yem Yayınları. Tuncer, R. (2001). Vitray: stained glass, Bursa: Sır Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu (1998). Büyük Türkçe sözlük, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, Cilt 2, s.2498.
• Ünsal, E. (2018). Sanat ve hayat bağlamında, sanat/zanaat söylemi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20)1, 109-124.
• Vecco, M. (2010). A definition of cultural heritage: From the tangible to the intangible“, Journal of Cultural Heritage, (11)3, 321-324.