Illumination and Cloud Motif of a Mushaf Dated 1455 in Rhodes

Year 2019, Volume: 28 Issue: 2, 437 - 453, 06.11.2019

Naciye Detseli Ali Fuat Baysal

https://doi.org/10.29135/std.589426

Cited By: 2

Abstract

Nowadays, manuscript libraries, museums and private collections in many copies of the Holy Quran and hadith, commentary, fiqh, literature and so on. manuscripts are important in terms of containing precious illuminations. These carefully written works, which are the products of an elaborate and long process, are an indication of the importance of Islamic civilization to science. These works also enable us to trace the periodical illumination concept and to follow the development of illumination art. The illuminated work to be examined as a research topic is a copy of the Holy Quran registered with the inventory number 06 in the Rhodes Hafız Ahmet Ağa Library. In the introduction part of the research, brief information about Mushaf decoration is given and then the subject of Mushaf is evaluated in terms of general characteristics and illumination properties. The ketebe sheet, which enables us to obtain information about the work, was read and immediately followed by the Turkish description. Since the illumination of the work covers the majority of the subject, the motif groups and pattern types used have been analyzed in detail. Mushaf is a very early example of using cloud motif in illumination. In addition to the bouquets and free designs of hatayi group motifs used in the decoration of the period, stylized tree motifs are interesting examples for Mushaf decoration. The similarities were examined through another copy of the Holy Quran and some recent manuscripts of the same calligraphy.

Keywords

Rhodes, Illumination, Cloud Motif, Quran, Writing Works

Rodos’ta 1455 Tarihli Bir Mushafın Tezhipleri ve Bulut Motifi

Abstract

Günümüzde yazma eser kütüphaneleri, müzeler ve özel koleksiyonlarda bulunan pek çok Kur’an-ı Kerim nüshası ve hadis, tefsir, fıkıh, edebiyat vb. konulu yazmalar, kıymetli tezhipler ihtiva etmesi bakımından önem arz eder. Meşakkatli ve uzunca bir sürecin ürünü olan ve özenle bezenmiş bahse konu yazma eserler İslam medeniyetinin ilme verdiği önemin bir göstergesidir. Bu eserler ayrıca dönemsel tezyinat anlayışının izlerini sürmemize ve tezhip sanatındaki gelişmeyi takip edebilmemize vesile olmaktadır. Araştırma konumuz olarak incelenecek tezhipli eser Rodos Hafız Ahmet Ağa Kütüphanesi’nde bulunan 06 envanter numarasıyla kayıtlı bir Kur’an-ı Kerim nüshasıdır. Araştırmanın giriş bölümünde Mushaf tezyinatı hakkında kısaca bilgi verilmiş daha sonra inceleme konumuz olan Mushaf genel özellikleri ve tezhip özellikleri açısından değerlendirilmiştir. Eserin hakkında bilgiler edinmemizi sağlayan ketebe kaydı okunmuş ve hemen ardından Türkçe açıklamasına yer verilmiştir. Eserin tezhipleri konumuzun ağırlıklı kısmını kapsayacağından, kullanılan motif grupları ve desen çeşitleri detaylı olarak analiz edilmiştir. İncelediğimiz Mushafın tezhipte bulut motifinin kullanıldığı oldukça erken bir örnek olmasından dolayı bu konuya hususiyetle değinilmiştir. Dönemin tezyinatında kullanılan hatayi grubu motiflerden oluşan buketlerin ve serbest tasarımların yanı sıra, stilize edilerek çizilmiş ağaç motifleri Mushaf tezyinatı açısından ilginç örneklerdir. Aynı hattata ait bir başka Kur’an-ı Kerim nüshası ve yakın döneme ait bazı yazmalar üzerinden benzerlikler incelenerek sonuç ve öneriler kısmıyla çalışma nihayetlendirilmiştir.

Keywords

Tezhip, Bulut motifi, Kur’an-ı Kerim, Mushaf, Rodos

References

• Ayverdi, E. H. (1953). Fatih Devri Hattatları ve Hat Sanatı. İstanbul: İstanbul Fethi Derneği Yayınları.
• Aşıcı, S. (2007). Fatih Devri Tezhip Üslubu. Basılmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
• Aşıcı, S. (2009). Kitap Dostu Bir Sultan: Fatih. (Editör: Ali Rıza Özcan). Hat ve Tezhip Sanatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 301-319.
• Ayan Birol, İ. & Derman, F. Ç. (1991). Türk Tezyini Sanatlarında Motifler. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Baysal, A. F. (2013). Edirne Osmanlı Erken Dönem Camileri Kalem İşi Örnekleri Ve Analizleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Biçer Özcan, Ş. (2009). Tezhip Sanatında İhtişamlı Bir Dönem: Timur Devri Herat Üslûbu. (Editör: Ali Rıza Özcan). Hat ve Tezhip Sanatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 283-299.
• Doğanay, A. (1999). Bulut Motifi Ve Osmanlı Sanatındaki İlk Örnekleri. Divan,6, İstanbul.
• Doğanay, A. (2009). Bulut Motifi. Hat ve Tezhip Sanatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 467-477.
• Günüç, F. (1999). Ahmed B. Abdullah-ı Hicâzî Ve Mevlânâ Müzesi’ndeki Kur’an- ı Kerim’i. Vakıf Ve Kültür Dergisi, 2 (5), 52-55.
• Küpeli, G. (2009). Tezhip Sanatında Yenilik Arayılşları: II. Bayezid Dönemi. (Editör: Ali Rıza Özcan). Hat ve Tezhip Sanatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 321-341.
• Mahir, B. (1990). II. Bayezid Dönemi Nakkaşhanesinin Osmanlı Tezhip Sanatına Katkıları. Türkiyemiz (60), 4-6.
• Şahin, B.; Ağartan, F. & Uygur, S. (2013). Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu. İstanbul.