Sağlık Profesyonellerinin Eğitiminde Görev Alan Eğiticilerin Etik Sorumlulukları

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 4, 287 - 298, 01.09.2020

Şükrü Keleş , Meral Demirören Sevgi Turan , İskender Sayek

https://doi.org/10.17942/sted.730054

Öz

Giriş: Eğitim ve öğretim etiği, değerlerden köken alır. Sağlık profesyonellerinin eğitiminde görev alan eğiticilerin eğitim ve öğretim ortamında öne çıkan değerleri tanımaları ve bu doğrultuda eğitim faaliyetlerini yürütmeleri onların etik sorumlulukları arasında yer almaktadır. Temelde ahlaki bir duygu olan sorumluluk, eğiticilerin yaptıkları ya da yapmadıkları, kendilerinden yapmaları beklenen ödevler söz konusu olduğunda etik bir boyut kazanır. Bu çalışmada sağlık profesyonellerinin eğitiminde görev alan eğiticilerin etik sorumlulukları hakkında genel bir çerçeve çizmek amaçlanmaktadır.

Yöntem: Bu makale geleneksel derleme (narrative) çalışmasına dayalıdır. Bu bağlamda eğitim ve öğretim etiğinin değersel içerikli temel sorunları, ilgili literatür ışığında belirlenmiş ve yorumlanmıştır.

Bulgular: Geçtiğimiz on yılda eğitim sistemleri geliştirilirken mesleğin ya da toplumun değerlerinin merkeze alındığı, günümüzde ise özerkliğin yaygın olarak temel bir etik değer olarak kabul edilmesiyle birlikte, eğitim ortamında öğrenenin değerlerinin merkeze alındığı dikkati çekmektedir.

Sonuç: Eğitimde hangi değerlere öncelik verileceği ve benimseneceği, eğitim sisteminin hedef ve amaçları, toplumun nasıl bireyler yetiştirmek istediğiyle yakından ilgilidir. Günümüzde sağlık profesyonellerinin eğitiminde görev alan eğiticilerden, eğitim ve öğretim etiği çerçevesinde yer alan temel değerleri benimsemeleri ve eğitim ortamında yaşanan değersel sorunların farkına varabilmeleri beklenmektedir. Bu beklenti, eğiticilerin etik ilkeleri gözeterek davranmaları ve bu doğrultuda eğitici sorumluluklarını yerine getirmeleri, hatta kendilerini sorumlu hissetmeleri ile olanaklıdır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim ve öğretim etiği, etik eğitimi, sağlık profesyonelleri, tıp eğiticileri, etik sorumluluk

Kaynakça

• 1. Corlett JA. The Role of Philosophy in Academic Ethics. J Acad Ethics. 2014; 12:1–14.
• 2. Oğuz NY, Tepe H, Örnek Buken N, Kırımsoy Kucur D. Biyoetik Terimleri Sözlüğü, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara. 2005.
• 3. Hemingway, P., & Brereton, N. (2009). What is a systematic review? Accessed April 30, 2020 at http://www.whatisseries.co.uk/whatis/
• 4. Kuçuradi İ. İnsan ve Değerleri, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara. 2003.
• 5. Pieper A. Etik. Çev: Veysel Atayman ve Gönül Sezer. Ayrıntı Yayınları, İstanbul. 1999.
• 6. Reiser SJ. The ethics of learning and teaching medicine. Acad Med. 1994; 69(11):872-6.
• 7. Gülcan NY. Discussing the importance of teaching ethics in education. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2015;174:2622 – 2625.
• 8. O’Neill J and Bourke R. Educating teachers about a code of ethical conduct, Ethics and Education, 2010; 5(2):159-172.
• 9. CanMEDS. Accessed April 30, 2020 at http://canmeds.royalcollege.ca/guide
• 10. Tomorrow’s Doctors (2009). General Medical Council. Accessed April 30, 2020 at http://www.ub.edu/medicina_unitateducaciomedica/documentos/TomorrowsDoctors_2009.pdf
• 11. Ulusal Çekirdek Eğitim Programı (UÇEP). Accessed April 30, 2020 at https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/ulusal-cekirdek-egitimi-programlari
• 12. Senemoğlu, N. College of Education Students’Approaches to Learning and Study Skills Education and Science 2011;(36):160
• 13. Harden, R. M., & Crosby, J. R. The good teacher is more than a lecturer—The twelve roles of the teacher. Medical Teacher. 2000; 22:334- 347.
• 14. Simpson D, Marcdante K, Souza KH, Anderson A, Holmboe E. Job Roles of the 2025 Medical Educator. Journal of Graduate Medical Education. 2018; 10 (3): 243-246.
• 15. Aydın İ. Öğrenmenlik Meslek Etiği. Accessed April 30, 2020 at http://inayetaydin.blogspot.com/2011/09/ogretmenlik-meslek-etigi.html
• 16. Aydın İ. Eğitim ve Öğretimde Etik. 9. Baskı Pegem Akademi Yayıncılık, 2018.
• 17. Lave, J., & Wenger, E. Situated Learning: Legitimate Peripheral Participation. Cambridge: Cambridge University Press. 1991.
• 18. Sadideen H, Kneebone R. Practical skills teaching in contemporary surgical education: how can educational theory be applied to promote effective learning? The American Journal of Surgery. 2012; 204: 396–401.
• 19. Kılıç E. Durumlu Öğrenme Kuramının Eğitimdeki Yeri ve Önemi GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2004; 24 (3): 307-320.
• 20. Bandura, A. Social learning theory. New York: General Learning Press. 1971.
• 21. Senemoğlu, N. Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya, Pegem Akademi, 21. Baskı, Ankara, 2012.
• 22. Kolb, D. A. Experiential Learning, Englewood Cliffs, NJ.: Prentice Hall. 1984.
• 23. Yardley S, Teunissen P.W. & Dornan T. Experiential learning: AMEE Guide No. 63, Medical Teacher.2012; 34:2 e102-e115.
• 24. Murray, H., Gillese, E., Lennon, M., Mercel, P., Robinson, M. Ethical Principles for College and University Teaching. New Directions for Teaching and Learning. 1996; 66:57-63.
• 25. McGinn, M.K. Teaching and Researching Ethically: Guidance for Instructor-Researchers, Educational Developers, and Research Ethics Personnel. The Canadian Journal for the Scholarship of Teaching and Learning. 2018; 9(1): Article 2 Accessed April 30, 2020 at https://ir.lib.uwo.ca/cjsotl_rcacea/vol9/iss1/2
• 26. Singh A. Ethics for Medical Educators: An Overview and Fallacies. Indian Journal of Psychological Medicine.2010; 32(2): 83–86.
• 27. Sawant, S.P. Ethics for Medical Educators. Anatomy & Physiology: Current Research. 2017; 7:257
• 28. Harvard Tıp Okulu. Eğitici ve Öğrencilerin Etik Sorumlulukları. Accessed April 30, 2020 at https://medstudenthandbook.hms.harvard.edu/401-responsibilities-teachers-and-learners#teachers
• 29. East Ramon Magsaysay Üniversitesi, Memorial Tıp Merkezi. Accessed April 30, 2020 at https://uerm.edu.ph
• 30. Mohamed, M., Punwani, M., Clay, M., Appelbaum, P. Protecting the Residency Training Environment: A Resident’s Perspective on the Ethical Boundaries in the Faculty-Resident Relationship. Academic Psychiatry. 2005; 29:368–373.
• 31. Rosenkoetter, M. M. & Milstead, J. A. A code of ethics for nurse educators: Revised. Nursing Ethics. 2010; 17(1):137–139.
• 32. Boozaripour, M., and Abbaszadeh A., Shahriari, M., Borhani, F. Ethical values in nurse education perceived by students and educators. Nursing Ethics. 2018; 25(2): 253–263.
• 33. Falvo D. R., Parker R. M. Ethics in Rehabilitation Education and Research. Rehabilitation Counseling Bulletin. 2000; 43:197-202, 214.
• 34. Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) (2014) . Etik Davranış İlkeleri. Accessed April 30, 2020 at https://www.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/6/2015/01/etik-davranış-ilkeleri.pdf
• 35. Türk Tabipleri Birliği Etik Bildirgeler Çalıştayı, Accessed April 30, 2020 at https://www.ttb.org.tr/yazisma_goster.php?Guid=1ae6744e-f4ad-11e8-a887-6c865b380675