Türkiye’nin Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Üzerinden Uluslararası Ticaret Politikasının Yapısal Kırılma ile Analiz Edilmesi

Yıl 2022, Sayı: 55, 329 - 345, 02.05.2022

Alper Tütünsatar , Aykut Sezgin

Öz

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİÖ), Türkiye’nin öncülüğünde, 1992 yılında kurulmuş ve üye ülkelerin ekonomik, teknik, bilimsel işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan bir örgüttür. Bölgedeki ülkeler tarihsel faktörler sebebiyle hassas olan ilişkilerini daha sağlam temellere oturtmak için bölgesel ortaklıklara katılmanın yanı sıra birbirleri ile farklı alanlarda anlaşmalar imzalamaktadırlar. Bu çalışmada Türkiye’nin KEİÖ üyesi ülkeler ile gerçekleştirdiği ticaretin altyapısını oluşturan anlaşmaların etkilerinin, Türkiye’nin bu ülkeler ile yaptığı dış ticarete yansıyıp yansımadığı incelenmiştir. Bu amaçla Türkiye’nin KEİÖ üyesi ülkelere gerçekleştirdiği ihracat ve ithalat serileri yıllık olarak dolar cinsinden değerlerinin logaritmik karşılıkları alınarak elde edilmiştir. Elde edilen serilere birim kök (ADF) ve yapısal kırılma testleri (Perron) uygulanmıştır. Test sonuçlarına göre ticaret altyapısını oluşturan anlaşmaların dış ticaret serilerinde yapısal kırılma yarattığı ülke örnekleri tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

uluslararası ticaret,, KEİÖ, Karadeniz

Analysis of Turkey's International Trade Policy via the Black Sea Economic Cooperation Organization with Structural Break

Öz

Black Sea Economic Cooperation Organization (BSEC) is an organization established in 1992 under the leadership of Turkey and aims to develop economic, technical and scientific cooperation of member countries. Countries in the region are signing agreements with each other in different fields as well as participating in regional partnerships in order to put their sensitive relationship on a stronger foundation for collaboration due to historical factors. In this study, Turkey's relations with the BSEC member countries were examined and all export and import variables of Turkey and the BSEC members were calculated by taking the logarithmic equivalents of their annual values in dollars. In this study, it has been examined whether the effects of the agreements that constitute the infrastructure of Turkey's trade with the BSEC member countries are reflected in Turkey's foreign trade with these countries. For this purpose, the export and import series of Turkey towards the BSEC member countries were obtained by taking the logarithmic equivalents of their annual dollar values. Unit root (ADF) and structural break tests (Perron) were applied to the obtained series. According to the test results, examples of countries that created a structural break in the foreign trade series of the agreements forming the trade infrastructure were discussed.

Anahtar Kelimeler

BSEC, International Trade, Structural Break

Kaynakça

• Aslan, D. H., Sharapov, M. (2014). Turkey and the Black Sea Economic Cooperation (BSEC). Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, Cilt 34, 126-136.
• Bulut, R., (2016). Moldova Cumhuriyeti ve Türkiye ile Ekonomik İlişkileri, Ayrıntı Dergisi, Cilt 4, Sayı 42, 52-58
• Çemrek, F., Bayraç, H. N., Polat, H., (2017). Karadeniz Ekonomik İşbirliği Ülkelerinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 41-54
• Dikkaya, M. ve Orhan, M. (2015). Economies of the Black Sea Economic Cooperation (BSEC) Countries and Their Bilateral Trade, Journal of Economic and Social Research Cilt 6, Sayı 2, 63-86 Güriş, S., Çağlayan, E., ve Güriş, B. (2013). Eviews ile Temel Ekonometri. İstanbul, Der Yayınları.
• Halid, K., (2021). Türkiye Kuzey Makedonya İlişkileri, Working Papaer Series Dergisi, Cilt 2 Sayı 2, 40-45
• Harvie, C; Pahlavani, M; ve Saleh, Ali S. (2006). Identifying Structural Breaks in the Lebanese Economy 1970-2003: an Application of the Zivot and Andrews Test, Department of Economics, University of Wollongong, http://ro.uow.edu.au/commwkpapers/138.
• Kayalı, H. ve Coşkun, Ö., (2021). Türkiye-Bulgaristan Ticari İlişkileri (1969-2016), Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, s. 48- 72
• Köse, Y., ve Karabacak, H. (2011). Yunanistan Ekonomik Krizi: Nedenleri, Etkileri ve Alınan Tedbirlere İlişkin Bir Değerlendirme. Maliye Dergisi, 160, 289-306.
• Keskin Köylü, M. (2017). Türkiye’nin Güney Kafkasya Ülkeleri İle Finansal Bağları ve Bölgedeki Ticari Varlığı, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 7, 20-32,
• Kurt, S., (2021). Doğu İle Batı Arasında Yönünü Arayan Moldova: 2020, KARADENİZ: 2020 Gelişmeleri Işığında Bölgesel Değerlendirmeler, Ed. Tüfekçi, Özgür, Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Mert, M., ve Çağlar, A. E. (2019). Eviews ve Gauss uygulamalı zaman serileri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Oktay, E. G., (2006). Türkiye’nin Avrasya’daki Çok Taraflı Girişimlerine Bir Örnek: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü, Uluslararası İlişkiler, Cilt 3, Sayı 10, 149-179
• Sander, O. (1993). The Balkan and Black Sea Cooperation, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 49, Sayı 3, 389-400.
• Sarı, Y., (2021). Bölgesel Mücadelenin Küresel Aktörü Rusya: 2020, KARADENİZ: 2020 Gelişmeleri Işığında Bölgesel Değerlendirmeler, Ed. Tüfekçi, Özgür, Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Savrul, M., İncekara, A., (2015). The Effect of Globalization on International Trade: The Black Sea Economic Cooperation Case, International Conference On Eurasian Economies 2015, Eurasian Economists Association, Kazan, 88-95
• Sayan, S., (1998). The Black Sea Economic Cooperation Project: A Substitute for or A Complement to Globalization Efforts in the Middle East and the Balkans? Economic Research Forum
• Sönmez, S., (2020). Gelir ve Servet Üzerinden Alınan Vergilere İlişkin Model Anlaşma’nın 15’inci Maddesi: “Ücret Geliri”nde ve 16’ncı Maddesi: “Yöneticilere Yapılan Ödemeler”de Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi ve Türk Vergi Hukuku’ndaki Durumu, SDÜ Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 10, S: 2, 275-308
• Stribis, I. (2003). The Evolving Security Concern in the Black Sea Economic Cooperation, Southeast European and Black Sea Studies, Cilt 3 Sayı 3, 130-162,
• Teleke, S. (2012). Black Sea Economic Cooperation (BSEC) Towards Political and Economic Integration, Journal of Global Development and Peace, Cilt Bahar 2012, 22-33
• Toktaş, Y. ve Keskin, Y. B., (2017). “Reel Efektif Döviz Kuru ile Türkiye’nin Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütüne Yaptığı İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin Analizi”, International Journal of Academic Value Studies Cilt:3, Sayı:12; pp:381-390
• Yazgan, H. (2017). Black Sea Synergy: Success or Failure for the European Union?, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Özel Sayı, ss. 67-78
• Yonar, H. (2012). Yapısal kırılmalı zaman serileri analizi ile durağanlığın incelenmesi ve bir uygulama, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Yurdakul, F. (2000). Yapısal kırılmaların varlığı durumunda geliştirilen birim-kök testleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 21-34.