TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM KAVRAMI VE YÜKSEKÖĞRETİMİN İSTİHDAM VE EKONOMİYE ETKİSİNİN ANALİZİ

Year 2016, Issue: 35, 275 - 284, 01.02.2016

Doğan Uysal Emel Ersun Aydemir

Abstract

Bu çalışmada eğitimin ve dolayısıyla beşeri sermayenin önemi üzerine durulmuş, yükseköğretim kavramı incelenmiş, bireylerin eğitim seviyesinin artışıyla istihdam edilebilirliklerinin analizi yapılmıştır. Şimdiye kadar beşeri sermaye ile ilgili yapılan çalışmalarda beşeri sermayenin eğitim düzeyinin artışıyla ekonomik etkinliğinin arttığı yönünde sonuçlara ulaşılmıştır. Konunun önemine istinaden çalışmamızda eğitim sisteminin önemli bir yapı taşı olan yükseköğretim sistemi incelenmiştir. Bilimsel bilginin üretildiği ve bilgi maliyetinin yüksek olduğu yerlerden birinin üniversiteler olduğu göz önüne alınırsa üniversitelerin bilimsel bilginin önemi ve toplum dinamikleri için vazgeçilmez bir unsur olduğu gerçeği de daha iyi anlaşılacaktır. Eğitim sektörünün geliştirilmesi, kalitesinin arttırılması insan sermayesinin kalitesinin de yükseltilmesini gerektirecektir. İnsan sermayesinin kalitesinin arttırılması için bir takım yatırımların yapılması ve maliyetlere katlanılması gerekmektedir. Bu yatırımlarla toplum bir sonraki aşamaya ilerleyebilecek, ekonomik ve sosyal alanlarda birçok yeni ve iyi gelişmeler ortaya çıkabilecektir. Eğitim yatırımlarının topluma olan faydaları yanında bireylere olan faydaları da önemlidir. Bu faydaların başında bireyin aldığı eğitim düzeyi arttıkça istihdam edilebilirliği ve elde ettiği gelirin de artması gelmektedir. Kişinin eğitim düzeyini arttırabilmesi için katlanacağı maliyetle, gelecekte elde edeceği gelir karşılaştırılması yapılmaktadır. Lise mezunu bireyle üniversite mezunu bireyin gelecekte yakalayacağı iş imkânları, çalışacağı kurumlar ve elde edeceği gelirler farklı olmaktadır. Eğitimin bireysel faydalarının başında maddi ve manevi ömür boyu kazancın artması gelmektedir. Bu amaçlarla çalışmamızda yükseköğretimin gerekliliği, oluşturulma dinamikleri ve gelişim aşamaları, yükseköğretimin küresel gelişmeleri ifade edilmeye çalışılmış, ardından kısaca eğitimin işlevselliği ve üniversite mezunu olmanın bireysel ve sosyal kazançlara etkisi üzerinde durulmuştur. Son bölümde ise 1994-2014 yıllık verileri kullanılarak genel lise mezunu, meslek lisesi mezunu ve üniversite mezunu bireylerin istihdam üzerine etkisi Türkiye ekonomisi çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Veriler Türkiye İstatistik Kurumu, Yüksek Öğretim Kurumu ve Milli Eğitim Bakanlığı istatistikler veri tabanlarından elde edilmiş ve Eviews 8 programıyla modelleme yapılmıştır. Çalışmada öncelikle veri setleri için Augmented Dickey Fuller birim kök testi uygulanmış, En Küçük Kareler Yöntemine göre modelleme yapılmış ve Granger nedensellik testiyle değişkenlerin istihdam üzerine etkisi belirlenmeye çalışılmıştır.

Keywords

Beşeri Sermaye, Yükseköğretim Kurumu, Eğitim, İstihdam, En Küçük Kareler Yöntemi.

Concept Of Higher Education and Analysis Of Impact Of Higher Education On Employment and Economy In Turkey

Abstract

In this study, the importance of education and thus of human capital were focused on, the concept of higher education was examined and the employability of individuals as a result of increase in their education level was analyzed. In the studies performed on human capital so far, it has been found that the economic effectiveness increases as educational level of human capital raises. Referring to the importance of the subject in our study, the higher education system was examined as an important building stone of the education system. If it is taken into consideration that the universities are one of the places where scientific knowledge is generated and the cost of retrieving knowledge is high, the fact that the universities are an indispensable factor for the dynamics of the society will be better understood. Development of the education sector and improvement of its quality will also require raising the quality of human capital. It is necessary to make a number of investments and bear the costs in order to improve the quality of human capital. The society can progress to the next level through these investments, many new and good developments may emerge in the economic and social fields. The benefits of investment in education to the individuals are as much important as benefits to the society. Among these benefits the most important one is the fact that the employability and income earned increases as the education level of individuals raise. Comparisons are made between future incomes of the individuals and the cost of education borne by them in order them to be able to increase their educational level. The individuals graduated from high school differ from the ones graduated from college in terms of their job opportunities, the employer institutions and the income to be earned in the future. One of the preliminary individual benefits of education is the life time increase in material and moral earnings. Therefore in our study, the necessity, the creation dynamics and the development stages and the global developments of the higher education were tried to be expressed, then the functionality of education and the impact of individual and social gains as a university graduate were focused on briefly. In the last part, the effects of individuals graduated from general high school, vocational school and university on the employment were examined by using annual data of 1994-2014periodin the context of Turkey's economy. Data was obtained from databases of Turkey Statistical Institute, Higher Education Institution and Ministry of Education statistics and the modeling was made with Eviews8 program. In the study first of all, Augmented Dickey-Fuller unit root test was applied for data sets, modeling was made according to the Least Square method and the effect of variables on the employment was tried to be determined through performing Granger causality test

Keywords

Human Capital, Higher Education Institution, Education, Employment, Least Square Method

References

• Afşar (2009) “Türkiye’de Eğitim Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”.
• Akalın, G. (1980). “Yükseköğretim Karma Malına Maliyet Fayda Analizinin Uygulanması”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No:44, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, s. 70-77.
• Alcan, Can ve Pektaş (2015) “Türkiye’de İşgücü Piyasasındaki Hareketlilik Mikro Veriye Dayalı Analiz”
• Ay, A., Yardımcı, P., “Türkiye’de İçsel Ekonomik Büyüme ve Teknolojik Gelişmede Dış Ticaret ve Beşeri Sermayenin Rolü(1963-2002): Pesaran’ın Sınır Testi ile Bir Eş-Bütünleşme Analizi”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Yıl. 22, Sayı. 252, 99-115, (2007).
• Ay, A., Yardımcı, P., “Türkiye’de Beşeri Sermaye Birikimine Dayalı AK Tipi İçsel Ekonomik Büyümenin Var Modeli İle Analizi(1950-2000)”, Maliye Dergisi, Sayı: 155, Temmuz-Aralık 2008, s. 39-54.
• Becker, Garry. Human Capital, 2. Baskı, New York, 1975, s. 26’dan aktaran Akalın, s. 70.
• Blaug, Mark. Economics of Education, London, 1972, s. 52’den aktaran Akalın, s. 76.
• Ciritoğlu ve Eren (2013) “Türkiye’nin Nüfus ve Sosyal Yapısındaki Değişimlerin Hane Halkı Üzerindeki Etkileri”
• Çakmak ve Gümüş (2005) “Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz (1960- 2002)”.
• Ersun Aydemir, E. (2013). “Yükseköğretimde Fayda-Maliyet Yönlü Bir Yaklaşım: Türkiye Örneği (2002-2006- 2010)”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
• Gölpek (2011) “Yükseköğretimin Getirileri ve Etkinlik Sorunu”.
• Gujarati, D.N. Temel Ekonometri, Çev.: Ü. Şenesen- G. G. Şenesen, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 1999, s. 726.
• Keskin (2011) “Ekonomik Kalkınmada Beşeri Sermayenin Rolü ve Türkiye”.
• Koç (2013) “Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”.
• Milli Eğitim Bakanlığı, http://sgb.meb.gov.tr/www/mill-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2014- 2015/icerik/153 (Erişim Tarihi: 02.01.2016).
• Serter, Nur. 21. Yüzyılda İnsan Merkezli Eğitim, Türk Eğitim Sistemi, Nesnel Yayınevi, İstanbul, 2008, ss. 212-213.
• Şimşek ve Kadılar (2010) “Türkiye’de Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi”
• Tekeli, İlhan. Eğitim Üzerine Düşünmek, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara, Tübitak Matbaası, Eylül 2003, ss. 139-350.
• Tekeli, İlhan. Tarihsel Bağlamı İçinde Türkiye’de Yükseköğretimin ve YÖK’ün Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ankara, 2010, ss. 250-369.
• Tuncer, Nilüfer. “Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon ve Uluslararası Bilgi Tarama Merkezi”, Yükseköğretim Bülteni, Sayı 1, Mart 1986, ss. 33-34’den aktaran İlhan Tekeli Tarihsel Bağlamı İçinde Türkiye’de Yükseköğretimin ve YÖK’ün Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ankara, 2010.
• TürkiyeİstatistikKurumu, http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=search&ara Type=vt (Erişim Tarihi: 02.01.2016).
• Yaylalı ve Lebe (2011) “Beşeri Sermaye ile İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampiriz Analizi”.
• Yükseköğretim Kurumu, 9 Aralık 2003- 9 Aralık 2007 Erdoğan Teziç Başkanlığı Dönemi Yükseköğretim Kurulu Faaliyet Raporu Özeti, Ankara 2007, s. 6’dan aktaran Tekeli, 2010, s. 256.
• Yüksek Öğretim Kurumu, http://istatistik.yok.gov.tr ( Erişim Tarihi: 02.01.2016)