Kronik Hastalıkların Yol Açtığı Bazı Toplumsal Problemler

Year 2019, Issue: 42, 392 - 400, 01.08.2019

Oya Eryiğit Günler

Abstract

Sağlık ve hastalığın tıbbi ve biyolojik boyutlarının yanı sıra psikolojik ve sosyal boyutları da bulunmaktadır. Sağlık ve hastalık sadece insanların bedenleri üzerinde etkiye sahip değildir. Kronik hastalıklar kimi zaman toplumsal sorunlara davetiye çıkarabilmektedir. Kronik hastalıkların uzun dönemli olmaları, kişilerin sosyal problemlere maruz kalma olasılığını artırabilmektedir. Sadece kronik hastalıklara sahip olan kişiler değil, onların yakın çevrelerinde bulunan kişiler de birtakım toplumsal sorunlar yaşayabilmektedirler. Günümüzde ortalama yaşam süresi giderek uzamaktadır. Uzun süre yaşamak kronik hastalıkların artışını beraberinde getirebilmektedir. Bu nedenle kronik hastalıklara sahip bireylerin yaşadıkları toplumsal sorunların giderek daha önemli hale geldiği ifade edilebilir. Kronik hastalıkların toplumsal etkileri hasta kişinin kendisi, hastalığın türü, hastalığın gidişatı, hastanın eğitim düzeyi, cinsiyeti, toplumsal tabakası, aile yapısı, yerleşim yeri gibi pek çok faktöre göre değişebilmektedir. Kronik hastalıklara sahip olan kişilerin benliklerinde ve toplumsal kimliklerinde birtakım değişiklikler yaşanabilmektedir. Çünkü uzun dönemli kronik hastalıklar, bedensel kayıplar, engellilik gibi pek çok durum benlik saygısında azalmaya, toplumsal kimlik kayıplarına, kimlik değişimlerine neden olabilmektedir. Kronik hastalıklar kişilerin gündelik yaşam aktiviteleri üzerinde de etkili olabilmektedir. Özellikle ağır kronik hastalıklar kişilerin gündelik yaşam aktivitelerini sergilemelerine engel olabilmekte ve kişilerin başkalarına bağımlı hale gelmelerine davetiye çıkarabilmektedir. Kronik hastalıklara sahip olan kişilerin sosyal ilişkilerinde de bir takım problemler yaşanabilmektedir. Fiziksel eksiklik ya da görüntüde meydana gelen değişiklikler, damgalanma, utanma, benlik saygısında azalma, maddi imkânsızlıklar, hastalığın gidişatı, uzun tedavi süreleri gibi pek çok faktör kişilerin sosyal ilişkilerinin azalmasına ya da sosyal yalıtıma neden olabilmektedir. Kronik hastalıklara sahip olan kişiler aile içi ve aile dışındaki bazı toplumsal rollerini sergileme konusunda da problemler yaşayabilmektedirler. Söz konusu problemler onların aileleri ve çevreleriyle ilişkilerini etkileyebilmektedir. Bazı kronik hastalıklar kimi zaman bir sapma olarak nitelendirilebilmekte ve bu hastalıklara sahip olan kişiler damgalanabilmektedirler. Damgalanan kişiler sağlık hizmeti almada ve sosyal yaşama katılmada sorunlarla karşılaşabilmektedirler. Kronik hastalıkların yol açtığı toplumsal problemlerin dile getirilmesi, sorunların çözülmesi açısından son derece önemlidir.

Keywords

Sağlık Sosyolojisi, Kronik Hastalık, Damgalanma, Toplumsal Rol, Sosyal Yalıtım

Certain Social Problems Caused By Chronic Illnesses

Abstract

Health and illness have psychological and social aspects, besides their medical and biological aspects. Health and illness not only have effects on human body. Chronic illnesses may also cause social problems sometimes. The fact that chronic illnesses are long-termed could raise the probability of confronting social problems. Not only the patients with chronic illnesses but also the people around them could have social problems. Nowadays life expectancy increasingly strings out. Living for a long time could also bring about the increase of chronic illnesses. For this reason, it can be said that social problems of individuals with chronic illnesses become more important day by day. Chronic illnesses’ social effects could change as to many factors such as the sick person himself/herself, type of the illness, educational level of the patient, gender, social stratum, family structure, living place. Selfhood and identities of patients with chronic illness could alter in some sense. Because many circumstances such as long-termed chronic illnesses, physical losses, disability can cause decrease of self-esteem, loss of social identity, identity alterations. Chronic illnesses may have effects on people’s daily life activities. Especially serious chronic illnesses may prevent the patients from doing daily life activities and cause them to be dependent on other people. Patients with chronic illnesses have also a number of problems in their social relationships. Many factors such as physical deficiency or changes about appearance, stigmatization, shame, decrease of selfesteem, financial problems, state of the illness could cause decrease in the patients’ social relationships or social isolation. Patients with chronic illnesses have also some problems about performing social roles in and out of the family. Some chronic illnesses could be qualified as deviation sometimes and the patients fall into that illness could be stigmatized. Stigmatized persons may confront with problems on achieving health services and contributing social life. Expressing the social problems caused by chronic illnesses is extremely important in the sense of solving problems

Keywords

Medical Sociology, Chronic Disease, Stigma, Social Role, Social Isolation

References

• Asbring, P. (2001). “Chronic Illness –A Disruption in Life Identity- Transformation Among Women With Chronic Fatique Syndrome and Fibromiyalgia”, Journal of Advanced Nursing, 34 (3), s. 312-319.
• Bacanlı, Hasan. Sosyal İlişkilerde Benlik Kendini Ayarlamanın Psikolojisi, Ankara, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, (1997).
• Beard, Renee. Managing Memory Loss Identity, and Ilness, New York, New York University Press, (2016).
• Bee, Helen, Boyd, Denise. Çocuk Gelişim Psikolojisi, Çev. Okhan Gündüz, İstanbul, Kaknüs Yayınları, (2009).
• Biordi, D. L. Nicholson, N. R. (2013). “Social Isolation”, Chronic Illness, Impactand Intervention, Ed. Ilene Morof Lubkin, Pamala D. Larsen, Burlington, Jones&Bartlett Learning.
• Bury, M.(1982). “Chronic Illness as Biographical Disruptions”, Sociology of Healthand Illness, 4 (2), s. 167-182.
• Bury, Michael (1991). “The Sociology of Chronic Illness: A Review of Research and Prospects”, Sociology of Health&Illness, 13(4), s. 451-468.
• Charmaz, K. (1983). “Loss of Self: A Fundamental Form Of Suffering In The Chronically Ill”, Sociology of Health and Illness, 5(2), s. 168-197.
• Charmaz, K. (1995). “The Body, Identity, and Self: Adapting To Impairment”, The Sociological Quarterly, 36(4), s.657-680.
• Charmaz, K. (2000). “Experiencing Chronic Illness”, The Handbook of Social Studies in Health&Medicine, Ed. Gary L. Albrecht, Ray Fitzpatrick, Susan C. Scrimshaw, London, SAGE.
• Charmaz, K., Rosenfield, D. (2010). “Chronic Illness”, The New Blackwell Companion To Medical Sociology, Ed. William C. Cockerham, West Sussex, John Wiley&Sons Ltd.
• Çam, O., Bilge, A.(2013). “Türkiye’de Ruhsal Hastalığa/Hastaya Yönelik İnanç, Tutum ve Damgalanma Süreci: Sistematik Derleme”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(2), s.91-101.
• Doğanavşargil Baysal, G. Ö. (2013). “Damgalanma ve Ruh Sağlığı”, Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 22(2), s. 239-251.
• Elliott, Carl. A Philosophical Disease: Bioethics, Culture, and Identity, New York, Routledge, (1999).
• Görgülü, Ü., Fesci, H. (2011). “Epilepsi İle Yaşam: Epilepsinin Psikososyal Etkileri”, Göztepe Tıp Dergisi, 26(1), s. 27-32.
• Hortaçsu, Nuran. Ben Biz Siz Hepimiz Toplumsal Kimlik ve Gruplararası İlişkiler, Ankara, İmge Kitabevi, (2007).
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem.Yeni İnsan ve İnsanlar, İstanbul, Evrim Yayınevi. 10. Basım, (1999).
• Kelly, M. P., Field, D. (1996). “Medical Sociology, Chronic Illness and Body”, Sociology of Health&Illness, 18(2), s. 241-257.
• Kelly, M. P., M. Mİllward, L. M. (2004).“Identity and Illness”, Identity and Health, Ed. David Kelleher, GerardLeavey, New York, Routledge.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü, Çev.: O. Akınhay ve D. Kömürcü, Ankara, Bilim ve Sanat Yayınları,(2005).
• Nettleton, Sarah. The Sociology of Healthand Illness, Cambridge, Polity Press, (2006).
• Onur, Bekir, Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik Yaşlılık Ölüm, Ankara, İmge Kitabevi. 4. Baskı, (1997).
• Poloma, Margaret M. Çağdaş Sosyoloji Kuramları, Çev. Hayriye Erbaş, Ankara, Gündoğan Yayınları, (1993).
• Richardson, J. C., Ong, B. N., Sim, J. (2006). “Is Chronic Widespresd Pain Biographically Disruptive?”, SocialScience&Medicine, 63(6), s. 1573-1585.
• Royer, Ariela. Life With Chronic Illness: Social and Psychological Dimensions, London, Praeger, (1998).
• Stuenkel, D. L., Wong, V. K. (2013). “Stigma”, Chronic Illness, Impactand Intervention, Ed. Ilene Morof Lubkin, Pamala D. Larsen, Burlington, Jones&Bartlett Learning.
• Thoits, P. A. (2013). “Self, Identity, Stress, and Mental Health”, Handbook of the Sociology of Mental Health, Ed. Coral S. Aneshensel, Jo C. Phelan, Bierman, Alex, Newyork, Springer, Second Edition.
• Tural, Sadık. Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler, Ankara, Ecdad Yayınları, (1992).
• Üçku, R., Ergin, S. (1993). “Yaşlılarda Günlük Yaşam Aktiviteleri”, Aile ve Toplum Dergisi, 3(1), s.90-96.
• Zıllıoğlu, M. (2008). “Kimliğin Kavramsal Serüveni”, Sen Benim Kim Olduğumu Biliyor musun?,Ed .Hülya Uğur Tanrıöver, İstanbul, Hil Yayınları.