Ilgına Yerleşmiş Kırım Türklerinin Geleneksel Yaşam Tarzları ve Kadın Giysilerinden Örnekler

Year 2020, Issue: 43, 250 - 263, 01.02.2020

Ahu Fatma Mangır

Abstract

Konya’nın 31 ilçesinden bir tanesi olan Ilgın, şehir merkezinin 86 km kuzey batısında yer almaktadır. Ilgın tarih boyunca ticaret yolları üzerinde bulunmasının sağladığı avantajlarını bünyesinde barındırarak ilk çağlardan günümüze kadar pek çok kültüre ev sahipliği yapmıştır. Ayrıca doğal kaplıcalara sahip olması da her dönemde önemli bir yerleşim yeri olmasını sağlayan önemli bir faktördür. Ilgın’ın bu jeopolitik özelliği ilçenin turizmin açısından hareketliliğini sağlamakta farklı toplulukları ilçeye çekmektedir. Tarihinde birçok kültüre ev sahipliği yapan Ilgın’da yerleşmiş kültürlerden bir tanesi de Kırım Türkleridir. 19.yüzyılın başlarında, Rus baskılarından kaçarak Kırım’dan gelen yaklaşık 1500 kadar Kırım Türk’ü Ilgın’a yerleşmiştir. Ilgın halkının “Balalar” olarak da adlandırdığı bu etnik topluluk Kırım’da yaşattıkları birçok geleneği ve kendilerine has kültürlerini Ilgın’da da devam ettirmektedir. Balalar gelenekleri dâhilinde özel günlerinde giydikleri yöresel kıyafetleri ve aksesuarı ile Ilgın kültürüne zenginlik kazandırmaktadırlar. Geleneksel kıyafetlerini özellikle düğün törenlerinde belirli ritüeller dâhilinde kullanan balalarda nişanlanan genç kızların erkek tarafından beklediği ilk hediyeler, nişan yüzüğünün yanında bir kadife şalvar takım, bir de pullu şalvar takımdır. Bu giysiler genç kızlar tarafından kendi düğünlerinde giyildiği gibi düğün sonrasında da sandıklarda özenle saklanmakta ve başka özel günlerde de giyilmektedir.Bu araştırmada kapsamında, Konya’nın önemli ilçelerinden bir tanesi olan Ilgın yöresinde incelemeler ve araştırmalar yapılarak bu çalışmaların sonucunda ilçe içerisinde yaşayan özgün topluluklardan bir tanesi olan balaların geleneksel yaşamları ve bu geleneksel yaşamın sonucunda ortaya çıkan geleneksel kıyafet özellikleri incelenmiştir. Araştırmaya konu olarak Kırım Tatar Türklerinin geleneksel kıyafetlerinin seçilme sebebi bu kültürel topluluğun, geleneksel yaşam tarzlarını olabildiğince korumuş olmalarıdır. Ilgın halkı tarafından balalar olarak da adlandırılan bu özgün topluluk, Türk halkının Orta Asya’dan günümüze kadar en çok kullandığı geleneksel giysi parçası olan şalvarı düğün geleneklerinin ayrılmaz bir parçası haline getirmiştir. Balalar şalvarların üzerine bedene oturan, uzun kollu ve farklı model uygulamalı yakalara sahip bluzlar giymektedirler. Araştırma kapsamında, geleneksel yaşam tarzının bir sonucu olan geleneksel giysiler, model özelliklerinin yanı sıra kalıp, kesim, dikim ve süsleme özellikleri ile de ele alınmıştır. Çalışmada, balalara ait Geleneksel giysiler, kullanılan malzeme, renk, model, kesim, dikim, astar, süsleme özellikleri açısından incelenecek, zengin görsel malzeme ile desteklenmiştir. Araştırma Konya ili Ilgın ilçesinde yerleşmiş bulunan Kırım Türklerinin geleneksel yaşam tarzlarını gün ışığına çıkartması ve bu kültürün halen özenle kullanılan giysi örneklerine yer vermesi açılarından önem taşımaktadır. Bugüne kadar bu giysileri tanıtan bir araştırmanın yapılmamış olması konuyu özgün kılmaktadır.

Keywords

Ilgın, Kırım Göçmenleri, Balalar, Geleneksel Giysiler

Samples of Traditional Lifestyle and Women’s Clothes of Crimean Turks Settled in Ilgın

Abstract

Ilgın, one of the 31 districts of Konya province, is located 86 km northwest of the province center. Founded on historical trade roads, it has been considered as important settlement place in every age for its natural spring. Besides, it is important settlement in every period for having natural hot springs. This geopolitical feature of Ilgın provides popularity in terms of tourism sector and attracts different communities to the district. One of the settled cultures in Ilgın where several cultures have been hosted historically is Crimean Turks. In the beginning of 19. century, about 1500 Crimean Turks escaped from Russian pressures and settled in Ilgın. The native people in Ilgın called this ethnic community as “Balalar” whom still continue theirs several original traditions from Crimean and also some traditions that they obtained living in Ilgın. Local clothes and accessories that Balalar wear in their private days have added richness to Ilgın cultures. The initial gifts waited by fiance young woman are engagement ring, velvet, and sequined salwar suit. These clothes are dressed either in their weddings or hidden in the chest carefully to wear in another private days. The main aim of this study is to analyze the traditional clothes, which are the outcome of Balalar’s traditional life styles through the field research in Ilgın. The determination reason of this subject as traditional clothes of the Crimean Tatar Turks is that this cultural community has protected its traditional lifestyles as much as possible for these days. This unique community, also called Balalar by the people of Ilgın, has made the shalwar, which is the most traditional garment used by the Turkish people from Central Asia to the present day as an integral part of wedding traditions. Balalar wear blouses with long sleeves and different model applied collars that fit over the baggy trousers. The traditional clothes has been analyzed into a number of categories such as content, colors, materials, model, cuttings, sewing, ornamentation, lining and also these subjects will be supported with rich visual materials. The importance and originality of this study is that it is the first study to give detailed information about traditional life styles and also traditional clothes of Cream Turks settled in Ilgın district

Keywords

Ilgın, The Crimean Immigrant, Tatars, Balalar, Traditional Clothes

References

• Arabacı, H. (2008). “1783 Yılından Sonra Kırım Türklerinin Osmanlı Devleti ile Kültürel İlişkileri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı: 2, s.66-71.
• Bedük, S., & Harmankaya, H. (2010), “Konya İli Müzelerinde ve Özel Koleksiyonlarında Bulunan Erkek Entari Örnekleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı: 27, s.679-708.
• Boran, A. (2012). “Ilgın’daki Kültür Varlıklarının Durumu”, I. Ulusal Ilgın Sempozyumu, 3 Haziran 2 Temmuz 2010.
• Jankowskı, H. (2000). “Türkiye’de Kırım Tatarları ve Nogayları”, Polonyalı Tatarlar Dergisi, sayı:6, s.118-126.
• Kılınç, Nurgül. Geleneksel Konya Giysileri, Konya, Selçuklu Belediyesi Yayınları, 2008.
• Kırımlı, Hakan (1996), “Kırım Tatarları Kimdir?” http://www.kirimdernegi.org.tr/sayfa. asp? id=456, (15.04.2013).
• Koçu, Reşad, Ekrem. “Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü”, Ankara, Doğan Kitap,1969.
• Tezcan, M. (1983). “Giyim Olgusuna Sosyo- Kültürel Bakış ve Türklerde Giyim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, sayı:1, s.255-276.