Toplumun İnşası ve Cinsiyet Rolleri Üzerinden Televizyon Dizileri: Seküler Kadın Muhafazakâr Erkek İlişkisi Bağlamında ‘Kızılcık Şerbeti’ Dizisi Örneği

Year 2025, Issue: 56, 78 - 94, 30.04.2025

Şebnem Ceylan Apaydın

https://doi.org/10.52642/susbed.1471864

Abstract

Cinsiyet rolleri ve aile yapısının şekillendirilmesinde etkili olan televizyon dizileri, toplumsal değişimin desteklenmesi ve yeniden inşasında kilit role sahiptir. Dizilerle var olan toplumsal yapı desteklenebildiği gibi izlenebilme kaygısıyla çatışma yaratılarak toplum içindeki farklılıklar çok uç örnekler ile gösterilebilmekte, toplumsal yapıyla her zaman bağdaşmayan diziler ile değişimin gerekli olduğu kanaati oluşturulabilmektedir. Bu tür diziler, toplumda var olan cinsiyet eşitsizliğini güçlendirebileceği gibi sergilediği ideal aile yapısına dahil etmediği karakterlerin de toplum dışına itilmesine neden olabilmektedir. Televizyon dizilerinin toplumun yeniden inşası üzerindeki etkilerini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, cinsiyet rolleri, muhafazakâr ve seküler kimlik çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışma kapsamında ana akım medyada yer alan Kızılcık Şerbeti dizisinin ilk sezon yayınlanan üç bölümü, içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. İncelenen bölümlerde seküler kadınların sahip oldukları aile yapıları sebebiyle, muhafazakâr olanlara oranla toplumda daha fazla yer edindiği, muhafazakâr erkeklerin ise seküler erkeklere oranla daha güçlü ve varlıklı olarak gösterildiği söylenebilmektedir. Çalışma sonucunda Kızılcık Şerbeti dizisi yalnızca bir eğlence aracı değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet dinamiklerini sorgulayan önemli bir kültürel metin olarak değerlendirilebilir. Stereotiplerin pekişmesine ve toplumsal gerilimlerin artmasına neden olabilecek unsurları da barındıran bu tür diziler, toplumun değerlerini ve normlarını şekillendirmede önemli bir rol oynayarak, izleyicilere yeni bakış açıları kazandırabildiği söylenebilmektedir.

Keywords

Televizyon Dizileri, Muhafazakârlık, Sekülerlik, Aile Dinamikleri, Toplumun İnşası

Television Series and the Construcion of Society and Gender Roles: The Case of the ‘Kızılcık Şerbeti’ Series in the Context of the Relationship Between Secular Women and Conservative Men

Abstract

Television series, which are effective in shaping gender roles and family structure, have a key role in supporting and rebuilding social change. The existing social structure can be supported with television series, as well as the differences in the society can be shown with extreme examples by creating conflicts with the concern of being watched, and the opinion that change is necessary can be created with series that are not always compatible with the social structure. Such series can strengthen the gender inequality that exists in society, as well as cause characters that are not included in the ideal family structure to be pushed out of society. In this study, which aims to reveal the effects of television series on the reconstruction of society, gender roles are discussed within the framework of conservative and secular identity. Within the scope of the study, the three episodes of the first season of the Kızılcık Şerbeti series, which are in the mainstream media, were analyzed using the content analysis method. In the sections examined, it can be said that secular women represented in society than conservative ones due to their family structures, and conservative men are shown as stronger and wealthier than secular men. As a result of the study, Kızılcık Şerbeti can be considered not only as a means of entertainment but also as an important cultural text that questions gender dynamics. Such series, which also contain elements that can reinforce stereotypes and increase social tensions, can play an important role in shaping the values and norms of society and provide viewers with new perspectives.

Keywords

Television Series, Conservatism, Secularism, Building Society

References

• Baş, E. (2019). Türk Melodram Filmlerinde İdeal/ Kötü Kadın İmgesi: Bir Demet Menekşe Film Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(65), 568-579.
• Berkes, N. (1978). Türkiye'de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berkes, N. (1984). Teokrasi ve Laiklik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bhasin, K. (2003). Toplumsal Cinsiyet Bize Yüklenen Roller. (K. Ay, Çev.) İstanbul: KADAV Yayınları.
• Burke, E. (1790). Reflections on the revolution in France. Penguin Classics.
• Butler, J. (2008). Cinsiyet Belası Feminist Kimliğin Altüst Edilmesi. (B. Ertür, Çev.) Metis Yayınları.
• Çam, Ş. (2019). Televizyon Dizilerinin Kadına Yönelik Şiddet Temsillerinde Ataerkil Rejimin İdeolojisi. Kültür ve İletişim, 12(2), 79-132.
• Çapcıoğlu, İ. (2018). Sekülerleşen Toplumda Bireyselleşen Aile. Turkish Studies, 13(2), 19-34.
• Demirgöz Bal, M. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsiliğine Genel Bakış. Kadın Sağlığı ve Hemşirelik Dergisi, 1(1), 15-28.
• Dursun, S. (24 Ocak 2023). “Yüzleşme mi kutuplaşma mı: Dizilerde seküler-muhafazakâr çatışması”. Yeni Şafak. https://www.yenisafak.com/hayat/yuzlesme-mi-kutuplasma-mi-dizilerde-sekuler-muhafazakr-catismasi-4501935. 25 Ocak 2024.
• Ergil, D. (1986). Muhafazakâr Düşüncenin Temelleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 41(1), 269-292.
• Gerbner, G., Gross, L., Signorielli, N., and Morgan, M. (1980). Television violence, victimization, and power. American Behavioral Scientist, 23(5), 705-716.
• Gerbner, G. (1998) Cultivation Analysis: An Overview. Mass Communication and Society, 1(3-4), 175-194. doi: 10.1080/15205436.1998.9677855
• Gerbner, G.. Gross, L., Morgan, M., Signorielli, N., & Shanahan, J. (2002) Growing up with television: Cultivation processes. Media effects: Advances in the oryandresearch, 2, 43-67
• Gökçe, B. (1976, Mart-Ekim). Aile ve Aile Tipleri üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8(1-2), 46-67.
• Güneş, S. (2001). Medya ve Kültür: Sessiz Yığınların Kültürel İntiharı. Ankara: Vadi Yayınları.
• Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. Chicago: University of Chicago.
• Halbwachs, M. (2007, Bahar). Bellek Öncesiz Sonrasız. Cogito (50), 55-76.
• Hudson, S., & Ritchie, B. (2006). Promoting Destinations Via Film Tourism: An Empirical Identification of Supporting Marketing Initiatives. Journal of Travel Research(44:), 387-396.
• Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık Anıları. (K. Atakay, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991). Türk Modernleşmesi Makaleler 4. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2006). . Umrandan Uygarlığa, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mersin, S. (2010). Azınlık Filmleri: Tarihin Yeniden İnşası ve Kolektif Bellek. Sinecine, 5-29.
• Mills, W. (1974). İktidar Seçkinleri. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Nevşin Mengü, Bugün Ne Oldu? (23 Ocak 2024). Türk Dizilerinin Asıl Amacı ve Arkasındaki Gerçek Ne? [Video]. https://www.youtube.com/watch?v=f-rzMohIzSM. 25 Ocak 2024.
• Öğün, S. (1997). Türk Muhafazakârlığının Kültür Kökenleri ve Peyami Safa’nın Yanılgısı. Toplum ve Bilim (74), 102-154.
• Ökten, Ş. (2009). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Toplumsal Cinsiyet Düzeni. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 302-312.
• Özdemir, M. (2009). İlköğretim Öğretmenlerinin Aile Değerleri ve Medyanın Aile Değerlerine Etkisi Hakkındaki Görüşleri. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı.
• Özdemir, S. (1998). Medya Emperyalizmi ve Küreselleşme. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özen, S. (1991). Sanayi Kasabasında Yaşam Biçimi ve Aile Yapısında Meydana Gelen Değişmeler (Soma Örneği). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Saktanber, A. (2015). Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest Müsait Kadın veya İyi Bir Eş, Fedakâr Anne. Ed. Ş.Tekeli in., 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar (pp.187-206). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sayın, Ö. (2020). Aile Sosyolojisi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Stone, P., Dunphy, D., Marshall, S., & Ogilvie, D. (1966). The General Inquirer: A Computer Approach to Content Analysis. Massachusetts: The M.I.T. Press.
• Şahin Kaya, Ş. (2011). Televizyon, Tarih ve Toplumsal Bellek. Sosyoloji Dergisi (25), 103-123.
• Şengül, F. (2020). Kuramsal Boyutta Sekülerleşme ve Din İlişkisi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 6(2), 315-332.
• Şimşek, H. (2009). Eğitim Tarihi Araştırmalarında Yöntem Sorunu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 33-51.
• TDK (2023, 05 12). Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Türkiye Barolar Birliği (2002). Baroların ve Avukatların Avrupa İnsan Hakları Standartları Konusunda Kapasitesinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi Hak Savunucusu Avukatlar İçin Rehber Kitap Serisi-4. Avrupa Konseyi.
• Topaktaş, B. (30 Ekim 2022). “Kızılcık Şerbeti” dizisi: Kutuplaştırıcı sahneler, abartılı diyaloglar. Medyascope. https://medyascope.tv/2022/10/30/kizilcik-serbeti-dizisi-kutuplastirici-sahneler-abartili-diyaloglar. 18 Kasım 2023.
• Veysal, Ç. (2009). 1900’den Günümüze Büyük Düşünürler. İstanbul: Etik Yayınları.
• Weber, R. (1989). Basic Content Analysis. London: Sage.
• Yaşın Dökmen, Z. (2015). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar (6. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle İletişim Kuramları Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldıran Önk, Ü. (2011). Milenyum Sonrası Türk Televizyonlarında Oluşan Dizi Kültürü ve Toplumsal Temsil Sorunu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Yılmaz, H. (2005). Gelenek, Gelenekçilik ve Gelenekselcilik. Muhafazakar Düşünce, 1(3).