Rübâb-ı Şikeste’de Kuş İmgesi

Yıl 2024, Sayı: 63, 207 - 226, 23.12.2024

Seher Erdoğan Çeltik

https://doi.org/10.21563/sutad.1303117

Öz

Edebiyât-ı Cedîde'nin teşekkülünde ve Servet-i Fünûn dergisi etrafında şekillenmesinde büyük rol oynayan Tevfik Fikret, Türk şiirinde önemli bir yere sahiptir. Kendisi Edebiyât-ı Cedîde şiirinin, Cenap Şahabettin'le, kurucularındandır. Onun şiirlerinde karamsarlık, melankoli duygusu varlığını hissettirir. Resim, müzik gibi güzel sanatların farklı dallarına da ilgi duyan Tevfik Fikret'in bu eğilimi tablolar ve müzikalite ile kendisini aşikâr eder. Şiirlerinde dikkati çeken bir diğer husus da tabiata bakıştır. Tabiat onun için his ve hayallerin gezindiği mekândır. Bu hususiyetler çerçevesinde şairin "kuş imgesi" etrafında şekillenen imaj dünyası dikkate değer görülüp incelenmiştir. Tevfik Fikret'in şiirlerinde kuş ve kuş çeşitlerine bakarak onun bu kavram etrafında nasıl bir imge dünyası yarattığını ortaya çıkarmak isteyen bu çalışma, Rübâb-ı Şikeste'deki kuş ve kuş çeşitlerini ifade eden kelime dünyasını tespit etmeyi ve şairin kuş imgesi etrafında yarattığı imaj dünyasını belirlemeyi hedeflemiştir. Bu bağlamda Rübâb-ı Şikeste'de kuş, tuyûr/ tayr ve mürg kelimeleri yanında bûm (baykuş), serçe, Anka, bülbül/ hezâr, kanarya, kebûter (güvercin), ukâb (kartal) gibi kuş türleriyle oluşturulan imaj dünyası ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rübâb-ı Şikeste, Türk şiiri, Tevfik Fikret, Edebiyât-ı Cedîde, kuş çeşitleri, kuş imgesi.

Bird Image in Rubâb-ı Şikeste

Öz

Tevfik Fikret, who played a significant role in the formation of Edebiyatı Cedîde movement and its central publication, Serveti Fünûn holds an important place in Turkish poetry. When Edebiyât-ı Cedîde poetry is mentioned, he is one of the first names that come to mind, along with Cenap Şahabettin. The feeling of pessimism and melancholy makes its presence felt in his poems. He also had an interest in various forms of fine arts such as painting and music, which is evident in his works. Another noteworthy aspect of this poetry is his view of nature, which he saw as a place where feelings and dreams room. Within this context, the world of imagery revolving around the "bird imagery" of the poet is significant. In this study, aims to uncover the imagery world that Tevfik Fikret created around the concept of bird imagery by examining the birds and the varieties in his poems. The study focuses on the bird-related words in Rübâb-ı Şikeste and aims to reveal the imagery world created by Fikret around the bird imagery. The imagery world created by the poet includes bird species such as owl, sparrow, phoenix, nightingale, canary, pigeon and eagle.

Anahtar Kelimeler

Rübâb-ı Şikeste, Turkish poetry, Tevfik Fikret, Edebiyât-ı Cedîde, bird varieties, bird imagery.

Kaynakça

• Akay, H. (1998). Servet-i Fünun şiir estetiği. İstanbul: Kitabevi.
• Ceylan, Ö. (2007). Kuşlar dîvânı. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Çoruhlu, Y. (2000). Türk mitolojisinin anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Erdoğan Çeltik, S. (2022). Rübâb-ı Şikeste'de sabah izlenimleri. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, C. 6, S. 2, 975- 998.
• Erdoğan Çeltik, S. (2022a). Tevfik Fikret'in şiirlerinde güneş imgesi. Estad, C. 5, S. 3, 1554-1570.
• Erdoğan Çeltik, S. (2022b). Rübâb-ı Şikeste'de melâl. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, S. 30, 113-135.
• Ersoylu, H. (2015): Türk kültüründe kuşlar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güneş, Ö., Yeşil, A., ve Öğreten N. (2019). Hüsn ü Aşk'ta anlam çeşitliliği yönünden kuşlar. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ağustos, S. 5, 239-260.
• Kaplan, M. (1998). Tevfik Fikret. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karabulut, M. (2015). İmge kavramı ve Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde imge. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vol. 10/4 Winter 2015, 603-618.
• Kavaz, İ. (1996). Tevfik Fikret'in şiirlerinde tabiat. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 8, S. 2, 363-383.
• Kavcar, C. (1982), Tevfik Fikret ve güzel sanatlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 2, 131 - 150, 06.09.2019.
• Kubbealtı Lugati (lugatim.com)
• Nef'î (1993). Nef'î divanı. (M. Akkuş, haz.). Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Okay, O. (1990). Sanat ve edebiyat yazıları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ögel, B. (2010). Türk mitolojisi I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özcan, Tarık (2003). Şiir sanatında imajın yeri-önemi ve bunun Cemal Süreya’nın şiir dünyasına uygulanması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 13, 1.
• Polat, N. H. (2021). Tevfik Fikret bütün eserleri eleştirel basım. Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
• Yüksel, S. (2015). "Tevfik Fikret'in şiirlerinde duyguların “müşahhas çehre” olarak tasviri". Yeni Türk Edebiyatı Dergisi, S. 12, Ekim 2015, 187-197.