GÖÇ ve VATANDAŞLIK İLİŞKİSİNDE ULUS-ÖTESİ BİR FORMÜLASYON OLARAK JUS NEXI ESASI VE İŞLEVSELLİĞİ

Yıl 2023, Sayı: 53, 363 - 396, 10.01.2023

Fatma Elif Çelik

https://doi.org/10.54049/taad.1231846

Öz

Jus sanguinis (kan esası) ve jus soli (toprak esası) vatandaşlığı gerçek ve etkili şekilde yaratmayan, sadece belirli sayıdaki kişiyi kapsayacak esaslardır. Dolayısıyla bu esaslardan biri ile, özellikle varlıklı bir devletin vatandaşlığını yüklenememiş diğer herkes yönünden bir dahil etme ya da hariç bırakma ikilemi ile karşı karşıya kalınmaktadır. Mevcut vatandaşlık yasaları, otomatik katılım tahsis edilmesi için tek kriter olarak doğum olayına odaklanarak, bu atamanın apolitik bir sınırlama tercihinden başka bir şey olmadığı fikrine katkıda bulunmaktadır. Ne var ki pratikte, doğum yolu ile vatandaşlık yüklemeye dayalı kurallar, topluma kimlerin dahil edilebileceğini sınırlamaktan çok daha fazlasını yapmaktadır. Tıpkı mülkiyet rejimleri gibi, hak sahibi olanlara ayrılmış belirli kaynaklara, faydalara, korumalara, karar verme süreçlerine fırsat yaratan kurumlara erişimi de tanımlamaktadır.
Ayelet Shachar, kalıplaştırılmış bir vatandaşlık statüsünün nesiller arası aktarımının, Orta Çağ’daki vatandaşlık-mülkiyet ilişkisi üzerinden düşünsel bir ilgi kurarak, haksızlığını dile getirmiştir. Bu adaletsizliği telafi etmek için Shachar, bir tür küresel doğum hakkı vergisi kurgulamakta; jus sanguinis ve jus soli’den farklı olarak gerçek bir sosyal özdeşleşmenin bağlantısını kurmak adına, gurbetçi vatandaşları hariç̧ bırakarak, uzun süredir ikamet eden yerleşik yabancıların, aşamalı olarak vatandaşlığa kabul edilmelerini “jus nexi” olarak adlandırdığı yeni bir esas yaratarak açıklamaktadır.Anahtar Kelimeler: Vatandaşlık, Ulus-ötesi

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık, Göç ve vatandaşlık, Jus nexi, Gerçek vatandaşlık ilkesi

As A Transnational Formulation on Migration and Citizenship Relationship: Jus Nexi and It’s Functionality

Öz

Abstract
Jus sanguinis and jus soli are principles that do not create truly and effectively citizenship but both rely upon a conception of bounded citizenship. Therefore, with one of these principles, it is been faced with an inclusion or exclusion dilemma, especially in terms of everyone else who could not aquire the citizenship of a wealthy state. By focusing selectively on the event of birth as the sole criterion for allocating automatic citizenship, existing citizenship laws contribute to the conceit that this assignment is no more than an apolitical act of membership demarcation. In practice, however, birthright attribution rules do far more than demarcate who may be included in the polity. Like other property regimes, they also define access to certain resources, benefits, protections, decision-making processes, and opportunity enhancing institutions which are reserved primarily to those defined as right-holders.
Ayelet Shachar expressed the injustice of the intergenerational tranmission of a stereotyped citizenship status by comparing through the citizenship-property relationship that dates back to medieval era. To compensate for this injustice, Shachar suggests a global birthright levy to “redistribute resources from those nations who have disproportionately benefited from the intergenerational transfer of property of citizenship to those who have not. She proposes also to move from an ascriptive jus soli or jus sanguinis to a system she names “jus nexi” that would recognize the link of real socialization in order to progressively include in citizenry the long-term foreign residents or exclude the descendants of expatriate citizens.

Anahtar Kelimeler

Citizenship, Transnational citizenship, Migration and citizenship, Jus nexi, Genuine membership principle, Vatandaşlık, Göç ve vatandaşlık, Jus nexi, Gerçek vatandaşlık ilkesi

Kaynakça

• Abadan Unat N, Bitmeyen Göç-Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa, (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2017).
• Arendt H, Totalitarizmin Kaynakları-2: Emperyalizm, çev. Bahadır Sina Şener, Seçme Eserler 4, (İletişim Yayınlar, 2021).
• Bader MV, ‘Practical Philosophy and First Admission’, (Winter-Spring 2000) 20(1) SAIS Review, 39–59.
• Bauböck R, ‘Global Justice, Freedom of Movemont and Democratic Citizenship’, (2009) 50(1) Europian Journal Of Sociology, 1-31.
• Bauman Z, Kapımızdaki Yabancılar, çev. Emre Barca, (Ayrıntı, 2021).
• Benhabib S, Ötekilerin Hakları-Yabancılar, Yerliler, Vatandaşlar, çev. Berna Akkıyal, (İletişim, 2018).
• — — ‘Review: Birthright Citizenship, Immigration and Global Poverty’ (2013) 63(3) The University of Toronto Law Journal, 496-510.
• Carens, J.H, The Ethics of Immigration, (Oxford University Press, 2013).
• — — ‘Aliens and Citizens: The Case for Open Borders., The Review of Politics’, (Spring 1987) 49(2) 251–273.
• Castles S, ‘The International Migration Review’ (Winter 2002) 36 (4) Host Societies and the Reception of Immigrants: Institutions, Markets and Policies,1143-1168.
• Günuğur H, Avrupa Birliği Hukukunun Uluslarüstü (Supranasyonal) Niteliği,Hukuki, Siyasi ve İktisadi Yönleriyle Avrupa Bütünleşmesinde Son Gelişmeler ve Türkiye-AB İlişkileri, ATAUM 30.Yıl Armağanı, Derleyenler Sanem Baykal, Sinem Akgül Açıkmeşe, Belgin Akçay, Çağrı Erhan, (2018).
• Göğer E, ‘Devletler Hususi Hukukunun Mahiyeti’, (1970) 27(3-4), AÜHFD, 173-192.
• Hugo G, ‘Migrants in Society: Diversity and Cohesion’ (September 2005) Global Commisison On International Migration (GCIM), 1-52.
• Joppke C, Neoliberal Nationalism-Immigration and The Rise Of The Populist Right, (Cambridge University Press, 2021).
• Kymlicka W, Çokkültürlü Yurttaşlık, çev. Abdullah Yılmaz, (Ayrıntı, 2020).
• Lister M, ‘Marshall-ing Social and Political Citizenship: Towards A Unified Conception Of Citizenship’, (2005) 40(4) Government and Opposition, 471-491.
• Marshall TH and Bottomore T, Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar, çev. Ayhan Kaya, (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006).
• Nuhoğlu Soysal Y, Limits of Citizenship: Migrants and Postnational Membership in Europe, (The University Of Chicago Press, 1994).
• Özkan I, Göç, İltica ve Sığınma Hukuku (Seçkin, 2013).
• — — Hukukun Küreselleşmesi ve Ulusötesi Hukuk (On İki Levha, 2021).
• — — ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Avrupa Birliği Adalet Divanı Kararları Işığında Avrupa Birliği’nin Göç ve Sığınma Politikası’ (2011) 1 Ankara Barosu Dergisi, 165-188.
• Özkul, D, Diaspora ve Ulus-Ötesi Göç, Ulus-Ötesi Göç: Uluslararası Göç Yazınında Yeni Bir Paradigma, Küreselleşme Çağında Göç-Kavramlar-Tartışmalar, Derleyenler: S.Gülfer Ihlamur Öner, N.Aslı Şirin Öner, (İletişim, 2018).
• Rawls, J, ‘The Law Of Peoples’, (1993) 20(1) Critical Inquiri, Autumn, 36-68.
• Shachar, A, The Birthright Lottery-Citizenship and Global Inequality, (Harvard University Press, 2009).
• — — ‘Earned Citizenship: Property Lessons for Immigration Reform’, (2011) 23(1) Yale Journal Of Law & The Humanities, 110-158.
• — — and Hirschl R, ‘Citizenship as Inherited Property’, (2007) 35(3) Political Theory, 35(3), 253-287.
• — — ‘Introduction: Citizenship and the Right to Have Rights’, (2014) 18(2) Citizenship Studies, 18 (2), 114-124.
• Şenol Sert, D, Uluslararası Göç Hareketlerinin Tarihsel ve Kuramsal Değerlendirilmesi-Uluslararası Göç Yazınında Bütünleyici Bir Kurama Doğru, Küreselleşme Çağında Göç-Kavramlar-Tartışmalar, Derleyenler: S. Gülfer Ihlamur Öner, N.Aslı Şirin Öner, (İletişim, 2018).
• Unat İ, Nottebohm Kararı ve Tabiiyetin Gerçekliği İlkesi, (Sevinç Matbaası,1966).
• Uluslararası Göç Örgütü, Göç Terimleri Sözlüğü, Editörler: Richard Perruchoud, Jillyanne Redpath Cross, No 31, (2013).
• Uluslararası Göç Örgütü, Göç Terimleri Sözlüğü, Editörler: Richard Perruchoud, Jillyanne Redpath Cross, No 31 (2013).
• Vertovec S, ‘Conceiving and Researching Transnationalism, (March 1999) 22(2), Ethnic and Racial Studies, 445-462.
• Weil P, ‘From Conditional To Secured and Sovereign: The New Strategic Link Between The Citizen and The Nation- State In A Globalized World’, (2011) (9) International Journal Of Constitutional Law, 615-635.
• https://publications.iom.int/books/global-migration-indicators-2021
• https://www.insamer.com/tr/uploads/pdf/rapor-kuresel-adaletsizlik-dunya-yoksulluk-ve-esitsizlik-raporu.pdf
• https://wir2022.wid.world/www-site/uploads/2022/03/0098-21_WIL_RIM_RAPPORT_A4.pdf
• https://publications.iom.int/books/world-migration-report-2022
• https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62002CJ0138
• https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX:61996CJ0085