Jean Jacques Rousseau’da Bilim ve Sanatın Yeri

Yıl 2021, Sayı: 35., 16 - 27, 01.07.2021

Mehmet Evren

Öz

18. yüzyıl Aydınlanma felsefesinin Romantik filozofu Jean Jacques Rousseau (1712-1778) pek çok çalışmaya konu olmuştur. Bu çalışmada Rousseau’nun özellikle başta “Bilimler ve Sanatlar Üstüne Söylev” adlı çalışması esas alınarak onun bilim ve sanatlara bakışı ele alınmıştır. Rousseau, söz konusu eserinde ele aldığı bilim ve sanat hakkındaki düşünceleri nedeniyle çok kez eleştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı Rousseau’nun bilim ve sanata karşı olduğu yönündeki bir eleştiriyi tartışmaya açmaktır. Çalışma, Rousseau’ya yöneltilen eleştirilere karşı suçlamalara nasıl tepki verdiğini bizzat onun eserlerinden yola çıkarak ortaya koymayı amaçlamaktadır. Rousseau’nun derdi uygarlık neticesinde inşa edilen toplumda, insanların değerlerinin nasıl yitip gittiğini göstermektir. Nitekim Rousseau, özgür ve eşit doğan insanların böylesi bir toplumda “her yerde zincire vurulduğunu” ifade eder. O, bu durumun sorumluları olarak gördüğü sahte aydınları ve bilginleri eleştirmektedir. Zira Rousseau, bu kişilerin bilim ve sanat adı altında yaptıkları çalışmaları insanlara tuzak olduğu için eleştirmektedir. Çünkü ona göre, uygarlık durumu, insanı gerçek doğasından ve doğal olan yanından uzaklaştırmakta ve değersizleşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rousseau, Bilim,, Sanat,, Uygarlık,, Değer

Teşekkür

Sayın Editör, emeğiniz ve gayretinizden dolayı şimdiden çok teşekkür ederim.

Science and Art in Jean Jacques Rousseau’ Works

Öz

The Romantic philosopher of the 18th century Enlightenment philosophy, Jean Jacques Rousseau (1712-1778) has been subject to many studies. This paper, particularly, is based on Rousseau’s work “Discourse on Art and Sciences”, and his approach to art and science. Rousseau has been criticised because of his views on art and science in that work. The aim of this paper is to open to debate, and discuss the criticism that Rousseau is against art and science. The paper studies how Rousseau himself responses to such accusations, and criticisms through close reading of his works. Rousseau has the aim of presenting how values of human being – within the community that has been constructed by civilization – have died away. Rousseau mentions that human being – born free and equal – is “chained everywhere”. He criticizes the fake-intellectuals and scholars who are responsible for such a condition. Rousseau criticizes them as he believes that through their works on art and science, such are the ones who set a trap because, for him, the issue of civilization detracts human being from his/her true nature and trivializes them.

Anahtar Kelimeler

Rousseau,, Science,, Art,, Civilization,, Value

Kaynakça

• Acar, Gülnur Savran. Sivil Toplum ve Ötesi Rousseau, Hegel, Marx, Ankara: Dipnot Yayınları, 2013.
• Ağaoğulları, Mehmet Ali. Sokrates’ten Jakobenlere Batı'da Siyasal Düşünceler, Ed. Mehmet Ali Ağaoğulları, Jean-Jacques Rousseau: Halk Kendini Yaratıyor, İstanbul: İletişim Yayınları, 6. Baskı, 2015.
• Ağaoğulları, Mehmet Ali. Ulus-Devlet ya da Halkın Egemenliği, Ankara: İmge Kitabevi, 2. Baskı, 2010.
• Bahner, Werner. “Jean Jacques Rousseau’nun Toplumsal ve Siyasal Hedefi”, çev. Orhan Gülkaya, Felsefe Dergisi, (89/1) 80-99.
• Bakır, Kemal. “Jean-Jacques Rousseau’nun Natüralist Eğitim Anlayışı”, KKEFD (Erzurum, 2007/15), 103-122.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü, 3.Baskı, İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Damrosch, Leo. Jean-Jacques Rousseau Huzursuz Dahi, çev. Özge Özköprülü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• Dent, N.J. H. Rousseau Sözlüğü, çev. B. Özkan- N. Ilgıcıoğlu- A. Çitil- A. Kovanlıkaya, İstanbul: Sarmal Yayıncılık.
• Gültekin, Vahdet. Jean-Jacques Rousseau: Hayatı ve Eserleri, İstanbul, Kastaş Yayınevi, 2001.
• Kakınç, T. Der. J.J. Rousseau Kimdir? Liberalizm Nedir?, İstanbul, Kitapçılık Ticaret Ltd. Şti. Yayınları, 1968.
• Lecercle, J.L. “Jean Jacques Rousseau: Hayatı ve Eserleri (1712-1778)” İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kaynağı (ve Temelleri Üzerine Konuşma)içinde, çev. Rasih Nuri İleri, İstanbul: Say Yayınları,11. Baskı, 2010. ss.13-40.
• Rousseau, Jean Jacques. Bilimler ve Sanatlar Üstüne Söylev, çev. Sabahattin Eyüpoğlu, 3. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• Rousseau, Jean Jacques. Dağdan Yazılmış Mektuplar, çev. Adnan Akan, Ankara: Fol Kitap, 2020.
• Rousseau, Jean Jacques. Emile Ya da Eğitim Üzerine, çev. Yaşar Avunç, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Baskı, 2011.
• Rousseau, Jean Jacques. İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kaynağı (ve Temelleri Üzerine Konuşma), çev. Rasih Nuri İleri, İstanbul: Say Yayınları, 11. Baskı 2010.
• Rousseau, Jean Jacques. İtiraflar, çev. Kenan Somer, İstanbul: Islık Yayınları, 2016.
• Rousseau, Jean Jacques. Narsist, çev. A. Kadir Paksoy, İstanbul, Doruk Yayıncılık, 2019.
• Rousseau, Jean Jacques. Yalnız Gezerin Düşleri, çev. Alper Turan, İstanbul, Zeplin Yayıncılık, 2019.
• Rousseau, Jean Jacques. Yeni Héloise(I), çev. Hüseyin Portakal, Ankara: Öteki Yayınevi, 1999.
• Russell, Bertrand. Batı Felsefe Tarihi III, çev. Muammer Sencer, İstanbul: Say Yayınları, 2004.
• Tannenbaum, Donald G. - Schultz, David. Siyasi Düşünce Tarihi Filozoflar ve Fikirleri, çev. Fatih Demirci, 5. Baskı, Ankara: Adres Yayınları, 2010.
• Timuçin, Ali. Rousseau’nun Toplum Anlayışı, İstanbul: Bulut Yayınları, 2008.
• Timuçin, Afşar. Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Bulut Yayınları, Genişletilmiş 5. Baskı, 2004.
• Timuçin, Afşar. Rousseau İçin Notlar, Ed. H.H. Erdem-M. Günay, “Rousseau”, Çizgi Kitabevi, Özne Felsefe Bilim Yazıları, (Konya 2012/17). 7-14.
• Wolker, Robert. Rousseau, çev. Emrah Günok, Dost Kitabevi, Ankara, 2001.