Osmanlı Klasik Döneminde Anadolu Kentleri

Year 2005, Issue: 6, 57 - 88, 01.09.2005

Mehmet Öz

Abstract

Klasik dönem Osmanlı kentlerinin niteliği ve özellikleri hakkındaki akademik çalışmaların temel problematiklerinden birisi İslam kentinin ve Osmanlı kentinin niteliğine dair Weberci anlayışın tenkididir. Bu bağlamda, konuya dair literatürün bazı örneklerinde, Osmanlı kentlerinin Avrupa-merkezci bir bakışla değerlendirilmesi yerine, bütün kentler için geçerli olabilecek genel kıstasların yanında kendi özgüllüklerine de dikkat edilmesi gereği vurgulanmıştır. Barkan, Akdağ ve İnalcık gibi Osmanlı sosyoekonomik tarihçiliğinin kurucu babalarının izinde Osmanlı tarihçileri genelde sosyal ve ekonomik tarih, özelde de kentlerin ve kent kurumlarının tarihi hakkında kayda değer bir birikim meydana getirmişlerdir.Osmanlı kentlerinin oluşumunda ve bu kentlerdeki hayatta vakıf kurumu, esnaf teşkilatı ve mahalle birimi gibi etkenlerin önemi belirtilmiştir. Öte yandan, prototip niteliğindeki çalışmaların izinden giderek -tabiri caizse- bir ölçüde belirli bir şablonu değişik kent ve yörelere uyarlayan ama Osmanlı şehir tarihi hakkındaki bilgilerimize önemli katkılar sağlayan araştırmaların yanında, dünyada tarihçilik alanında yaşanan paradigma değişikliklerini kısmen de olsa Osmanlı kentlerine dair çalışmalarına yansıtan araştırmacıların varlığı da gözlenmiştir.

Keywords

Osmanlı Tarihi, Klasik Dönem, Anadolu, Kent Tarihi, Sosyoekonomik Tarih.

Anatolian Cities in the Ottoman Classical Age

Abstract

A main problematic of the academic research on the nature and characteristics of the Ottoman cities and towns has been the Weberian concept of Islamic- and Ottomantown. Therefore, some examples in the literature dealing with this issue have underlined that, instead of adopting a Euro-centric approach, researchers should pay attention to the particularities of Ottoman urban centres as well as to the common criteria applicable to towns and cities everywhere. Ottoman historians, in the footsteps of the such founding fathers of Ottoman socio-economic history as Barkan, İnalcık and Akdağ, have made a great deal of contribution to the Ottoman social and economic history in general and Ottoman urban history in particular. They emphasised the signifi- cance of pious foundations (evkaf ), guilds and the mahalle (urban quarter) unit in the formation and development of Ottoman urban centres. It is observed that while many researchers followed the guidelines of exemplary studies of the founding fathers, applying them to various regions and towns and thus contributing to our understanding of Ottoman urban history, influenced by paradigmatic changes in historical thinking, some researchers have attempted to use new approaches developed by western historians and thinkers in Ottoman studies with a view to integrate Ottoman studies in general world historiography.

Keywords

Ottoman History, Classical Age, Anatolia, Urban History, Socio-economic History.

References

• Abacı, Nurcan, “Osmanlı Hukukunun Uygulanmasına Yönelik Bir İdari-Sosyal Tarih Araştırması: Bursa Örneği (1650-1700)”, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, 1999.
• Acun, Fatma, “Osmanlı Döneminde Anadolu Şehirlerinin Gelişmesinde Devletin Rolü: Karahisar Örneği”, Belleten, 2001, c. LXV, sy. 242, s. 161-192.
• Acun, Fatma, “A Portrait of the Ottoman Cities”, The Muslim World, 2002, c. XCII, sy. 3-4, s. 255-286.
• Acun, Fatma, “Ottoman Administration in the Sancak of Karahisar-ı Şarkî (1485-1569): An Analysis Based on Tahrir Defters”, Doktora Tezi, Birmingham: University of Birmingham, 1993.
• Acun, Fatma, “XVI. Yüzyılda Diyarbakır Şehrindeki Ekonomik Faaliyetler”, I. Bütün Yön- leriyle Diyarbakır Sempozyumu, Ankara, 27-28 Ekim 2000, Ankara, 2001, s. 201- 218.
• Afyoncu, Erhan, “Türkiye’de Tahrir Defterlerine Dayalı Olarak Hazırlanmış Çalışmalar Hakkında Bazı Görüşler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2003, c. I, sy. 1, s. 267-286.
• Akdağ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, 1453-1559, 2. Baskı, Ankara, 1979, c. II.
• Aköz, Alaaddin, “XVI. Asırda Karaman Kazâsı”, Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, 1992.
• Akyüz, Jülide, “Ankara’nın Bütüncül Tarihi Çerçevesinde XVIII. Yüzyılda Ankara (Şer‘iye Si- cillerinin Sayısal ve Muhteva Analizi Denemesi)”, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı, 2003.
• Arıkan, Zeki, XV-XVI. Yüzyıllarda Hamit Sancağı, İzmir, 1988.
• Armağan, Mustafa, “Osmanlı Şehrine Kavramsal Bir Yaklaşım”, Osmanlı: Toplum, 1999, c. V, s. 536-544.
• Aydın, Dündar, Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı: Kuruluş ve Gelişme Devri, Ankara, 1998.
• Aydın, Suavi, Kudret Emiroğlu, Oktay Özel ve Süha Ünsal, Mardin: Aşiret-Cemaat-Devlet, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2000.
• Aydın, Suavi, Kudret Emiroğlu, Ömer Türkoğlu, Ergi D. Özsoy, Küçük Asya’nın Bin Yüzü: Ankara, Ankara, 2005.
• Bacharah, Jere L., “Administrative Complexes, Palaces, and Citadels: Changes in the Lo- ci of Medieval Muslim Rule”, Irene A. Bierman, Rifa’at A. Abou-El-Haj ve Donald Preziosi (ed.), The Ottoman City and Its Parts, New York: New Rochelle, 1991, s. 111-128.
• Baer, Gabriel, “The Administrative, Economic and Social Functions of Turkish Guilds”, International Journal of Middle East Studies, 1970, sy. 1, s. 28-50.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Edirne Kassamına Ait Tereke Defterleri”, Belgeler, 1968, c. III, sy. 5- 6, 1-479.
• Barkan, Ömer Lütfi ve E. Meriçli, Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri, Ankara: Türk Ta- rih Kurumu Yay., 1988.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Şehirlerin Teşekkül ve İnkişafı Bakımından Osmanlı İmparatorlu- ğu’nda İmaret Sitelerinin Kuruluş ve İşleyiş Tarzına Ait Araştırmalar”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 1962-1963, c. XXIII, sy. 1-2, s. 239-296.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mec- muası, 1953, sy. 10, s. 1-26.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrir- leri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri I”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fa- kültesi Mecmuası, 1940, c. II, sy. 1, s. 20-59.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrir- leri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri II”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fa- kültesi Mecmuası, 1941, c. II, sy. 2, s. 214-247.
• Baykara, Tuncer, “Osmanlı Devleti Şehirli Bir Devlet midir?”, Osmanlı: Toplum, c. V, An- kara, 1999.
• Baykara, Tuncer, Denizli Tarihi, İstanbul, 1969.
• Baykara, Tuncer, İzmir Şehri ve Tarihi, İzmir, 1969.
• Baykara, Tuncer, Türk Kültürü Araştırmaları, İzmir, 1997.
• Beldiceanu, Nicoara, Recherche sur la ville ottomane au XVesiècle: etude et actes, Paris: A. Maisonneuve, 1973.
• Beysanoğlu, Şevket, Anıtları ve Kitabeleriyle Diyarbakır Tarihi: Başlangıçtan Akkoyunlu- lara Kadar, Akkoyunlulardan Cumhuriyete Kadar, 3 cilt, Ankara, 1987-2001.
• Beysanoğlu, Şevket, Bütün Cepheleriyle Diyarbakır, İstanbul, 1963. Birinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri 21-23 Mayıs 2000, Kastamonu, 2001. Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, Samsun, 1988. Bizbirlik, Alpay, XVI. Yüzyılın Ortalarında Diyarbakır Beylerbeyliğinde Vakıflar, Ankara, 2002.
• Bostan, Hanefi, XV.-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadî Hayat, Ankara, 2002.
• Braude, Benjamin, “Foundation Myths of the Millet System”, B. Lewis ve B. Braude (ed.), Christians and Jews in the Ottoman Empire, New York ve Londra, 1982, c. II, s. 69-88.
• Braudel, Fernand, Civilization and Capitalism XVth-XVIIIthCentury: The Structures of Everyday Life, İng. çev. S. Reynolds, 2. Baskı, New York, 1986.
• Bulduk, Üçler, “XVI. Asırda Karahisar-ı Sahib Sancağı”, Doktora Tezi, Ankara Üniversite- si Tarih Anabilim Dalı, 1993.
• Canbakal, Hülya, “Ayntab at the End of the Seventeenth Century: A Study of Notables and Urban Politics”, Doktora Tezi, Harvard University, 1999.
• Cansever, Turgut, “Osmanlı Şehri”, Osmanlı: Toplum, Ankara, 1999, c. V, s. 509-527.
• Cansever, Turgut, İslamda Şehir ve Mimari, İstanbul, 1997.
• Ceylan, Ebubekir, “Dünya Sistemi Teorisinin Osmanlı Tarihi Çalışmalarına Yansımaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2003, c. I, sy. 1, s. 81-94.
• Çakar, Enver, “998 Numaralı Tapu - Tahrir Defterine Göre 1523 Yılında Aintab ve Birecik Sancakları”, Türk Dünyası Araştırmaları, Ekim 1994, s. 112 -121.
• Çınar, Hüseyin, “XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Ayıntab Şehrinin Sosyal ve Ekonomik Duru- mu”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2000.
• Çınar, Hüseyin ve Osman Gümüşçü, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Çubuk Kazası, Ankara, 2002.
• Çiftçi, Cafer, Bursa’da Vakıfların Sosyo-Ekonomik İşlevleri, Bursa, 2004.
• Çizakça, Murat, “Price History and the Bursa Silk Industry: a Study in Ottoman Industri- al Decline”, Journal of Economic History, 1987, c. XL, sy. 3, s. 533-550.
• Dağlıoğlu, Hikmet Turhan, XVI. Asırda Bursa, Bursa: Vilayet Matbaası, 1934.
• Dalsar, Fahri, Bursa’da İpekçilik, İstanbul, 1960.
• Demirel, Ömer, “1700-1730 Tarihlerinde Ankara’da Ailenin Niceliksel Yapısı”, Belleten, 1991, c. LIV, sy. 211.
• Demirel, Ömer, “Kuruluşundan Günümüze Çeşitli Yönleriyle Bir Osmanlı Mahallesi: Si- vas Küçük Minare Mahallesi”, XIII. Türk Tarih Kongresi (Ankara 4-8 Ekim 1999), Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara, 2002, c. III, Kısım 3, s. 1947-1960.
• Demirel, Ömer, Osmanlı Vakıf-Şehir İlişkisine Bir Örnek: Sivas Şehir Hayatında Vakıfla- rın Rolü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 2000.
• Doğru, Halime, XVI. Yüzyılda Eskişehir ve Sultanönü Sancağı, İstanbul, 1990.
• Doğru, Halime, XVI. ve XVI. Yüzyıllarda Sivrihisar Nahiyesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1997.
• Doğru, Halime, XVI. Yüzyılda Sultanönü Sancağında Ahiler ve Ahi Zaviyeleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını, 1991.
• Doğru, Halime, XVIII. Yüzyıla Kadar Osmanlı Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Görüntü- sü, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 1995.
• Eldem, Edhem, Daniel Goffman ve Bruce Masters, Doğu İle Batı Arasında Osmanlı Ken- ti: Halep, İzmir ve İstanbul, çev. Sermet Yalçın, İstanbul, 2003.
• Emecen, Feridun M., “Sosyal Tarih Kaynağı Olarak Tahrir Defterleri”, Tarih ve Sosyoloji Semineri, İstanbul, 1991, s. 149-155.
• Emecen, Feridun M., Unutulmuş Bir Cemaat: Manisa Yahudileri, İstanbul, 1997.
• Emecen, Feridun M., XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 1989.
• Erdoğan, Emine, “Ankara’nın Bütün Tarihi Çerçevesinde Ankara Tahrir Defterleri’nin Analizi (TÜSOKTAR Veri Tabanına Dayalı Bir Araştırma)” Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ABD, Ankara 2004.
• Erdoğru, M. Akif, Osmanlı Yönetiminde Beyşehir Sancağı (1522-1584), İzmir, 1998.
• Ergenç, Özer, “Osmanlı Şehrinde Esnaf Örgütlerinin Fiziki Yapıya Etkileri”, Osman Okyar ve Halil İnalcık (ed.), Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920), Birin- ci Uluslararası Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Kongresi, Tebliğler, Hacet- tepe Üniversitesi, Ankara 1977, Ankara, 1980, s. 103-109.
• Ergenç, Özer, “XVI. Yüzyıl Ankara’sı: Ekonomik, Sosyal Yapısı ve Kentsel Özellikleri”, Ta- rih İçinde Ankara (Eylül 1981 Seminer Bildirileri), Ankara, ODTÜ, 1984, s. 49-59.
• Ergenç, Özer, “Osmanlı Şehirlerindeki ‘Mahalle’nin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osman- lı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, 1984, sy. 4, s. 69-78.
• Ergenç, Özer, “Osmanlı Klâsik Dönemindeki ‘Eşraf ve A‘yan’ Üzerine Bazı Bilgiler”, Os- manlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, 1982, sy. 3, s. 105-118.
• Ergenç, Özer, “Osmanlı Şehirlerindeki Yönetim Kurumlarının Niteliği Üzerinde Bazı Dü- şünceler”, VIII. Türk Tarih Kongresi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1981, c. II, s. 1265-1274.
• Ergenç, Özer, “Osmanlılarda Esnaf ve Devlet İlişkileri”, Tarihte Türk Devletleri, Ankara, 1987, c. II, s. 627-631.
• Ergenç, Özer, “Şehir Tarihi Araştırmaları Hakkında Bazı Düşünceler”, Belleten, 1988, c. LII, sy. 203, s. 667-683.
• Ergenç, Özer, “XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa: Yerleşimi, Yönetimi, Ekonomik ve Sosyal Durumu Üzerine Bir Araştırma”, Doçentlik Tezi, Ankara, 1979.
• Ergenç, Özer, “XVIII. Yüzyılda Osmanlı Taşra Yönetiminin Mâlî Nitelikleri”, Journal of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları, 1986, sy. 10, Harvard University, Washington, s. 87-96.
• Ergenç, Özer, “XVIII. Yüzyılın Başlarında Edirne’nin Demografik Durumu Hakkında Bazı Bilgiler”, IX. Türk Tarih Kongresi, Bildiriler, Ankara, 21-25 Eylül 1988, c. III, An- kara, 1989, s. 1415-1424.
• Ergenç, Özer, Osmanlı Klasik Dönem Kent Tarihçiliğine Katkı: XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara: Ankara Enstitüsü Vakfı Yayını, 1995.
• Ergene, Boğaç, Local Court Provincial Society and Justice in the Ottoman Empire: Legal Practice and Dispute Resolution in Çankırı and Kastamonu (1652-1744), Le- iden: Brill, 2003.
• Faroqhi, Suraiya, “Krizler ve Değişim, 1590-1699”, Halil İnalcık ve Donald Quataert (ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, çev. A. Berktay, S. An- dıç ve S. Alper, İstanbul, 2004 [İngilizce orijinali: Cambridge, 1994], c. II, s. 543- 757.
• Faroqhi, Suraiya, Men of Modest Substance: House owners and House Property in Seven- teenth century Ankara and Kayseri, Cambridge, 1987.
• Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, çev. G. Çağalı- Güven ve Ö. Türesay, İstanbul, 2003.
• Faroqhi, Suraiya, Towns and Townsmen of Anatolia: Trade,Crafts and Food Production in an Urban Setting, Cambridge, 1984 [Türkçesi: Osmanlıda Kentler ve Kentliler, çev. Neyyir Kalaycıoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1993].
• Genç, Mehmet, “XVII.-XIX. Yüzyıllarda Sanayi ve Ticaret Merkezi Olarak Tokat”, Türk Ta- rihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu (2-6 Temmuz 1986), Ankara, 1987, s. 145-169.
• Gerber, Haim, Economy and Society in an Ottoman City, Bursa 1600-1700, Kudüs, 1988.
• Ginzburg, Carlo, Peynir ve Kurtlar: Bir XVI.Yüzyıl Değirmencisinin Evreni, çev. Ayşen Gür, İstanbul: Metis Yay., 1996.
• Giresun Tarihi Sempozyumu, 24-25 Mayıs 1996-Bildiriler, İstanbul, 1997.
• Goffman, Daniel, İzmir and the Levantine World, 1550-1650, Seattle ve Londra, 1990.
• Göğebakan, Göknur, XVI. Yüzyılda Malatya Kazası (1516-1560), Malatya, 2002.
• Gökçe, Turan, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Lâzıkiyye (Denizli) Kazası, Ankara, 2000.
• Göyünç, Nejat ve W. D. Hütteroth, Land an der Grenze: Osmanische Verwaltung im heuti- gen türkisch-syrisch-irakischen Grenzgebiet im XVI. Jahrhundert, İstanbul, 1997.
• Göyünç, Nejat, “Onaltıncı Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır”, Belgelerle Türk Tarihi Dergi- si, 1968, sy. 7, s. 76-80.
• Göyünç, Nejat, XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı, İstanbul, 1969 [2. baskı: Ankara: Türk Ta- rih Kurumu, 1991].
• Gümüşçü, Osman, XVI. Yüzyıl Larende (Karaman) Kazasında Yerleşme ve Nüfus, Ankara, 2001.
• Güneş, Ahmet, “XVI. Yüzyıl Başlarından XVII. Yüzyıl Başlarına Kadar Kocaeli Sancağı”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994.
• Gürbüz, Adnan, “Toprak-Vakıf İlişkileri Çerçevesinde XVI. Yüzyılda Amasya Sancağı”, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993.
• Gürbüz, Adnan, XV.-XVI. Yüzyıl Osmanlı Sancak Çalışmaları Değerlendirme ve Bibliyog- rafik Bir Deneme, İstanbul, 2001.
• Heywood, Colin, “Between Historical Myth and ‘Mytho-history’: The Limits of Ottoman History”, Byzantine and Modern Greek Studies, 1988, sy. 12, s. 315-345. Hüseyin Hüsameddin, Amasya Tarihi, İstanbul, 1912-1928. İkinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, Samsun, (1-3 Haziran 1988), Sam- sun, 1990.
• İnalcık, Halil, “Bursa XVI. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar”, Belleten, 1960, c. XXIV, sy. 93, s. 45-99.
• İnalcık, Halil, “The Re-building of Istanbul by Mehmed the Conqueror”, Cultura Turcica, 1967, c. IV, sy. 1-2, s. 5-15.
• İslamoğlu-İnan, Huricihan, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Köylü, İstanbul, 1991.
• Jennings, Ronald, “Urban Population in Anatolia in the Sixteenth Century: A Study of Kayseri, Karaman, Amasya, Trabzon and Erzurum”, International Journal of Middle East Studies, 1976, sy. 7, s. 21-57.
• Jennings, Ronald, Studies on Ottoman Social History in the Sixteenth and Seventeenth Centuries: Women, Zimmis and Shari’a Courts in Kayseri, Cyprus and Trabzon, İstanbul, 1999.
• Kankal, Ahmet, “Tapu Tahrir Defterlerine Göre XVI. Yüzyılda Çankırı Sancağı”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Tarih Anabilim Dalı, 1993.
• Kent Araştırmaları Bibliyografyası, İstanbul: Toplumsal Tarih Vakfı, 2001.
• Kılıç, Orhan, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Van (1548-1648), Van, 1997.
• Kılıç, Orhan, XVI. Yüzyılda Adilcevaz ve Ahlat (1534-1605), Ankara, 1999.
• Koç, Yunus, XVI. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağının İskân ve Nüfus Yapısı, Ankara, 1989.
• Konyalı, İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum Tarihi, İstanbul, 1960.
• Konyalı, İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Ereğlisi Tarihi, Konya, 1970.
• Konyalı, İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya, 1964.
• Konyalı, İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Niğde Tarihi, İstanbul, 1974.
• Konyalı, İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Şereflikoçhisar Tarihi, İstanbul, 1971.
• Kuban, Doğan, “Anadolu-Türk Şehri, Tarihî Gelişmesi Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerin- de Bazı Gelişmeler”, Vakıflar Dergisi, 1968, sy. 7, s. 53-74.
• Kurt, Yılmaz, “XVI. Yüzyıl Adana Tarihi”, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Ta- rih Anabilim Dalı, 1992.
• Kütükoğlu, Mübahat, XV. ve XVI. Asırlarda İzmir Kazası’nın Sosyal ve İktisadi Yapısı, İz- mir, 2000.
• Lowry, Heath W., Seyyahların Gözüyle Bursa (1326-1923), çev. S. Alper, İstanbul: Eren Ya- yıncılık, 2004.
• Lowry, Heath W., Trabzon’un Türkleşmesi ve İslamlaşması 1461-1583, İstanbul, 1981.
• Mantran, Robert, XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, 2 cilt, çev. M. A. Kılıçbay ve E. Özcan, Ankara, 1986.
• Miroğlu, İsmet, Kemah Sancağı ve Erzincan Kazası (1520-1566), Ankara: Türk Tarih Ku- rumu Yay., 1990.
• Miroğlu, İsmet, XVI. Yüzyılda Bayburt Sancağı, İstanbul, 1975.
• Ortaylı, İlber, Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı, Ankara, 1994. Osmanlı Döneminde Gaziantep Sempozyumu (22 Ekim 1999), Gaziantep, 2000.
• Öz, Mehmet, “Tahrir Defterlerinin Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Kullanılması Hak- kında Bazı Düşünceler”, Vakıflar Dergisi, 1991, sy. 22, s. 429-439.
• Öz, Mehmet, XV.-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1999.
• Özdemir, Rifat, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Ankara, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1998.
• Özdeğer, Hüseyin, 1463-1640 Yılları Bursa Şehri Tereke Defterleri, İstanbul: Türk İktisat ve İçtimaiyat Tarihi Araştırmaları Merkezi Neşriyatı, 1988.
• Özel, Oktay, “Bir Tarih Okuma ve Yazma Pratiği Olarak Türkiye’de Osmanlı Tarihçiliği”, Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek: Sempozyum Bildirileri, Toplum ve Bi- lim/Defter Dergileri Ortak Çalışma Grubu, İstanbul, 1998, s. 147-160.
• Özel, Oktay, “Changes in Settlement Patterns, Population and Society: A Case Study of Amasya (1576-1642)”, Doktora Tezi, University of Manchester, 1993.
• Özel, Oktay, “Osmanlı Tarihyazımında ‘Klasik Dönem’”, Klasiği Yeniden Düşünmek Sem- pozyumu, Bilim ve Sanat Vakfı, Kasım 2004, İstanbul, (baskıda).
• Özel, Oktay, “XVII. Yüzyıl Osmanlı Demografi ve İskan Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak: Mufassal Avarız Defterleri”, XII. Türk Tarih Kongresi, Ayrıbasım, Ankara, 2000, s. 735-743.
• Özsoy, Ergi D., K. Emiroğlu, Ö. Türkoğlu ve S. Aydın, Küçük Asya’nın Bin Yüzü: Ankara, Ankara, 2005.
• Öztürk, Mustafa, “1616 Tarihli Halep Avârız-hâne Defteri”, OTAM [Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırmaları Merkezi Dergisi], 1997, sy. 8, s. 249-293.
• Öztürk, Said, Askeri Kassama Ait Onyedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri (Sosyo-Ekono- mik Tahlil), İstanbul: OSAV Yay., 1995.
• Piterberg, Gabriel, Osmanlı Trajedisi: Tarih-Yazımının Tarihle Oyunu, çev. Uygar Abacı, İstanbul: Literatür Yay., 2005.
• Preziosi, Donald, “Introduction: Power, Structure and Architectural Function”, Irene A. Bierman, Rifa’at A. Abou-El-Haj ve Donald Preziosi (ed.), The Ottoman City and Its Parts, New York: New Rochelle, 1991, s. 103-109.
• Reyhan, Cenk, “XIII. Yüzyılda Bir Kuzey-Batı Anadolu Kenti: Bursa Örneği Şehir Toplu- munun Sosyal-Ekonomik ve Kültürel Analizi”, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı, 2002.
• Sahillioğlu Halil, “XV. Yüzyıl Sonunda Bursa’da Dokumacı Köleler”, Atatürk Konferansla- rı, c. VIII. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1983.
• Sahillioğlu, Halil, “Onbeşinci Yüzyılın Sonu ile Onaltıncı Yüzyılın Başında Bursa’da Köle- lerin Sosyal ve Ekonomik Hayattaki Yeri”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 1979-1980, Özel Sayı.
• Savaş, Saim, Bir Tekkenin Dinî ve Sosyal Tarihi: Sivas Ali Baba Zaviyesi, İstanbul, 1992.
• Sevim, Sezai, “XVI. Yüzyılda Balıkesir Şehri ve Nüfusu Hakkında Bazı Bilgiler”, Türk Dün- yası Araştırmaları, 1993, sy. 82, s. 69-81
• Şimşirgil, Ahmet, “Osmanlı Taşra Teşkilâtında Tokat (1455-1574)”, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı, 1990.
• Tanyeli, Uğur, Anadolu Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (XI. ve XV. Yüzyıl), İs- tanbul, 1987.
• Taş, Hülya, “XVII. Yüzyılda Ankara”, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, 2004.
• Taş, Kenan Ziya, “Tapu Tahrir Defterlerine Göre XVI. Yüzyılda Bolu Sancağı”, Doktora Te- zi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, 1993.
• Taştemir, Mehmet, XVI. Yüzyılda Adıyaman (Behisni, Hısn-ı Mansur, Gerger, Kâhta) Sos- yal ve İktisadi Tarihi, Ankara, 1999.
• Todorov, Nikolai, The Balkan City, 1400-1900, Seattle, 1983.
• Todorova, M. N., “Was There a Demographic Crisis in the Ottoman Empire in the Seven- teenth Century?”, Etudes Balkaniques, 1988, sy. 2, s. 55-63.
• Trabzon Tarihi Sempozyumu (Trabzon, 6-8 Kasım 1998), Bildiriler, Trabzon, 1999.
• Turan, Ahmet Nezihi, “XVI. Asırda Ruha (Urfa) Sancağı”, Doktora Tezi, Ankara Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ABD, Ankara, 1993.
• Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, 2-6 Temmuz 1986, Ankara, 1987.
• Uğur, Yunus, “Mahkeme Kayıtları (Şer‘iye Sicilleri): Literatür Değerlendirmesi ve Bibli- yografya”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2003, c. I, sy. 1, s. 305-344.
• Uluçay, M. Çağatay, XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Saruhan’da Eşkıyalık ve Halk Hareketleri, İstanbul, 1955.
• Ülker, Necmi, The Rise of İzmir, 1688-1740, Doktora Tezi, University of Michigan, Ann Ar- bor, 1974.
• Ülker, Necmi, XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda İzmir Şehri Tarihi I - Ticaret Tarihi Araştırmala- rı, İzmir 1994.
• Ünal, Mehmet Ali, XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Ankara: Türk Tarih Kuru- mu Yay., 1989.
• Ünal, Mehmet Ali, “1056/1646 Tarihli Avârız Defterine Göre XVII. Yüzyıl Ortalarında Har- put”, Belleten, 1987, c. LI, sy. 199, s. 119-129 [Yeniden Basımı: Osmanlı Devri Üzerine Makaleler-Araştırmalar, Isparta, 1999, s. 110-118).
• Weber, Max, The City, Don Martindale ve Gertrud Neuwirth (İng. çev. ve ed.), Illinois: The Free Press, 1958 [Türkçesi: Şehir: Modern Kentin Oluşumu, çev. Musa Ceylan, İstanbul, 2000].
• Yavuz, Erdal ve Nevzat Uğurel (der.), Tarih İçinde Ankara, Eylül 1981-Seminer Bidirileri, Ankara, 1984.
• Yediyıldız, Bahaeddin, “Osmanlılar Döneminde Türk Vakıfları ya da Hayrat Sistemi”, Os- manlı: Toplum, 1999, c. V, s. 17-33.
• Yediyıldız, Bahaeddin, Ordu Kazası Sosyal Tarihi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., 1985.
• Yediyıldız, Bahaeddin, XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi: Bir Sosyal Tarih İnce- lemesi, Ankara, 2003.
• Yılmaz, Fikret, “XVI. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Mahremiyetin Sınırlarına Dair”, Top- lum ve Bilim, 1999-2000, sy. 83, s. 92-110.
• Yılmaz, Fikret, “XVI. Yüzyılda Edremit Kazası”, Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, 1995.
• Yi, Eunjeong, Guild Dynamics in Seventeenth-Century İstanbul - Fluidity and Leverage, Leiden ve Boston: Brill, 2004.
• Yüksel, Hasan, Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Hayatında Vakıfların Rolü (1585-1683), Si- vas, 1998. Anatolian Cities in the Ottoman Classical Age Mehmet ÖZ